Nhật Bản học Khai phóng (bản cập nhật 2025)

Có một khóa học mang tên "Nhật Bản học Khai phóng" được mở trong trường Libero. Ở thời điểm cuối năm 2025 là khóa thứ 4.

Jules Silvestre (người Pháp) viết trước năm 1900 về các vị thần của người An Nam

Jules Silvestre là một giáo sư tại Trường Khoa học Chính trị Paris (nước mẹ Đại Pháp), đã viết và cho in loạt bài giới thiệu về An Nam trên các báo, rồi sau đó tập hợp thành sách. Tất cả đều xuất bản trước năm 1900.

Cần lưu ý là dịch giả tiếng Việt và biên tập bản dịch tiếng Việt ở nhiều chỗ do còn thiếu kiến thức về các vị thần An Nam, nên chú thích không đúng. Ý tác giả muốn nói đến A, nhưng dịch giả tiếng Việt và người biên tập lại hiểu ra B (B khác A).

Tiêu điểm hiện nay về văn hóa tín ngưỡng : Hiện tượng "tứ phủ hóa" mạnh mẽ các cơ sở tín ngưỡng - đề xuất giải pháp

Đây là hiện tượng thấy trên toàn quốc trong khoảng 2 thập niên đầu tiên của thế kỉ 21. Từ nhiều góc độ, đã thấy có nhiều ý kiến khác nhau.

Giao Blog đầu tiên đưa về đây ý kiến của bạn Việt Vũ - một bác sĩ và cũng là một thanh đồng.

Câu chuyện thờ thần sau Đổi Mới : một trường hợp thờ nhầm thành hoàng trong nhiều năm, nay dân làng đã dũng cảm sửa lại

Đây là trường hợp ở Hưng Yên.

Tư liệu và luận giải cũng như công khai trên Fb là của nhà thơ nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Vinh.

1. Nguyễn Thế Vinh là một cây bút độc đáo ở xứ Nam, đặc biệt là các tập thơ ông viết ở thời điểm đêm trước Đổi Mới và đầu thời kì Đổi Mới. Nhiều bài thơ của ông đã in ở thời điểm đó làm tôi bất ngờ.

Tôi dự tính viết về thơ Nguyễn Thế Vinh ở thời điểm đặc biệt đó (đêm trước Đổi Mới và đầu thời kì Đổi Mới) - sẽ viết và công bố ở một dịp tới đây.

Nguyễn Thế Vinh cũng là một nhà khảo cứu địa phương bền bỉ. Gần đây, ông có tham gia vào hoạt động hoàn trả sắc phong cho các làng xã trong dự án nhiều năm qua mà nhà thơ Nguyễn Quang Thiều là người khởi xướng. Ví dụ hoạt động của năm 2022 thì xem ở đây.

2. Trường hợp thờ nhầm thành hoàng trong nhiều năm này tại tỉnh Hưng Yên, đáng chú ý là dân làng đã biết sai, sau khi đã được phía học thuật đưa bằng chứng xác đáng, nên sau đó đã thống nhất sửa sai.

Thái độ cầu thị và dũng cảm của dân làng thật đáng ghi nhận.

Nhầm là bởi nhiều nguyên nhân.

Nhưng dũng cảm sửa nhầm thì thực sự đáng ghi nhận.

Thông tin Hội thảo: Chuyên đề “Văn hóa, dân tộc, tôn giáo ở Việt Nam trong bối cảnh phát triển mới” (13/8/2025)

Sắp tới, sẽ có một hội thảo quốc tế diễn ra tại Hà Nội. Cụ thể xem ở dưới.

Tôi sẽ trình bày một tham luận ở Tiểu ban 1 (Văn hóa). Tham luận của tôi có luận bàn về các vị thần, có một phần nói về sắc phong và vai trò của sắc phong trong đời sống đương đại.

Bách khoa toàn thư Việt Nam : Bài vị

Mục từ "Bài vị" trong Bách khoa toàn thư Việt Nam (bản đang được cập nhật trên mạng).

Theo biểu ghi thì mục từ này đã được đưa lên vào tháng 10 năm 2022.

Miếu Nhà Quế và nhiều miếu khác : Đồ án trang trí tại các án thờ Ngũ Hành Tiên Nương ở Hội An

Tôi thấy thú vị vì tên gọi của miếu, đọc đúng là "Nhà Quế miếu", tức Miếu Nhà Quế.

Chữ "nhà" được viết bằng chữ Nôm.

Mùa hè rực rỡ tháng 6 năm 2025, chúng tôi du lãng xứ Nghệ

Mùa hè năm 2024, chúng tôi đã du lãng xứ Nghệ giữa cái nóng như nung như nấu trộn lẫn với gió Lào. Lúc đó, chúng tôi có tới Diễn Kim (làng Kim Lũy) là quê hương của ba thế hệ nhà văn đặc biệt (Thanh Châu, Sơn Tùng, Thiên Sơn), có tới Diễn Hoa là quê hương của nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo, có đi xuôi ngược dòng sông Bùng, có lang thang nơi các cửa Hiền hay cửa Vạn,... Đọc lại trên Giao Blog ở đây.

Cuối tuần đầu tiên của tháng 6 năm 2025, chúng tôi tiếp tục du lãng xứ Nghệ.

Bàn thờ gia tiên trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Tày, Nùng ở Cao Bằng (bài nhóm Bùi Thị Ánh Vân)

Tày và Nùng có nhiều điểm tương đồng về lịch sử tộc người và văn hóa tộc người, nên từng có thời kì đã muốn "hợp nhất" hai tộc người này thành một. 

Dưới đây là một bài viết mới của nhóm tác giả Bùi Thị Ánh Vân và Nguyễn Thị Bích Hạnh trên tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (số mới ra).

"Tào" trong "thầy Tào" ở các tộc người thiểu số Việt Nam phải chăng là "ầm ĩ" hay "huyên náo" ?

Từ lâu, chữ "Tào" trong "thầy Tào" được học giới Đông Tây minh giải là: Đạo (gắn với "Đạo công", "Đạo sĩ", "Đạo giáo").

Trong một bài viết mới đây từ thực tế ở vùng Tày Nùng, tác giả Mai Tô Kiều Trinh đặt ra một giả thiết rằng, phải chăng "Tào" là "ầm ĩ" hay "huyên náo".

Một giả thiết mới chưa từng có. 

Tín ngưỡng thờ cây thiêng ở nội thành Hà Nội (bài Lã Mai Hoa)

Bài đăng trên Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật số 2 năm 2025.

Bản word lấy từ trang của tạp chí.

Tác giả cho rằng đây là vấn đề chưa có người nghiên cứu ! Nhận định đó thì lại chưa đúng ! Bản thân nhóm chúng tôi đã công bố các bài học thuật về "chiến dịch thay cây" của Hà Nội rồi (một bài đã đăng trên Tạp chí "Nghiên cứu Tôn giáo").

Thánh Mẫu Lê Chân (Hải Phòng) và bảo vật quốc gia 2024

Đạo Phật Việt Nam luôn đan xen với tín ngưỡng thờ Mẫu (Hòa thượng Thích Quảng Tùng)

Sắc phong, ghi chép linh tinh đương đại - 1 : Buôn thần bán thánh sau thời Tự Đức ?

Đây là ghi chép linh tinh. Tiện khi nào thì ghi lại.

Các phát ngôn phải là ở dạng tôi trực tiếp nghe hoặc trực tiếp đọc.

Đền Rừng ở Gia Lâm (Hà Nội) - tư liệu

Tin 10 năm trước hay 7 năm trước thì xem ở đây.

Sưu tầm tư liệu cập nhật.

Cập nhật và bổ sung dần.

Truyền hình Nhân Dân (ngày 15/11/2024): Ngăn chặn hành vi làm sai lệch di sản

Chương trình của Truyền hình Nhân Dân đã phát vào ngày 15/11/2024.

Cố đồng đền thủ nhang Nguyễn Văn Tiến (1940-2024; đền An Thọ, Yên Phụ - Hà Nội)

Ở khu vực Hà Nội, vào đầu thời kì Đổi Mới, cụ đồng Tiến (Nguyễn Văn Tiến, đền An Thọ ở Yên Phụ) là một trong những người đã đóng góp nhiều cho việc khôi phục tín ngưỡng thờ Mẫu. Cụ đồng Tiến giữ mối giao hảo với học giới từ rất sớm và bền bỉ.

Vào đầu thập niên 1990, đền An Thọ của cụ tiếp đón rất nhiều khách quốc tế đến khảo sát văn hóa Việt Nam - đây là những nhà nghiên cứu hợp tác với Viện Nghiên cứu Văn hóa Dân gian (nay là Viện Nghiên cứu Văn hóa), mà những người khởi xướng mối giao hảo là các vị tiền bối của Viện là: Phan Đăng Nhật, Vũ Ngọc Khánh, Ngô Đức Thịnh, Phạm Văn Ty.

Lễ ra hè ở các nơi năm 2024 : Mở đầu là Phủ Tây Hồ (Hà Nội)

 Hôm nay là ngày 4 tháng Bảy nông lịch. Như thường niên, lễ ra hè ở Phủ Tây Hồ được làm buổi sáng nay.

Ba tháng trước, cũng ngày mùng 4, là "vào hè". Hôm nay là "ra hè".

Không chỉ Việt Nam, ở vùng Đông Á, dịp này thường có nghi lễ tương tự ra hè ở Việt Nam (sẽ điểm sau).

Mở đầu là Phủ Tây Hồ "ra hè" với tư liệu của bạn Phan Anh Tuấn như thường khi - nhiều năm nay, như đã nói, khi tôi bận việc gì đó không lên được Phủ Tây Hồ thì đã có nhóm các bạn ấy truyền hình trực tiếp ! Sức mạnh của IT thật lớn.

Chuyện cũ đọc tiếp (từ 2012) : thương nhân Hội An cưng chiều ông Thần Tài "mê gái"

Chuyện đã lên mặt báo chính thức từ năm 2012 (đã lưu ở đâu đó trên blog cũ thuộc hệ thống Yahoo).

Dân gian là vậy, Thần Tài, rồi Thần Mày Trằng, là vậy mà. Hoàn toàn bình thường. Sẽ dẫn văn liệu từ dân tộc học sau.

Bây giờ, riêng Hội An, bổ sung thêm một video mới thấy trên mạng xã hội vào tháng 2 năm 2024.

Thờ mẫu Liễu Hạnh ở Việt Nam : Những giá trị khác biệt (bài Nguyễn Ngọc Mai)

Bài mới đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo - số 2 (230) năm 2023, trang 65-86. Bản word của bài được lấy nguyên về từ website khaitue.edu.vn (trang cá nhân của tác giả).