Home

Home
Nắng thì cày ruộng, mưa thì đọc sách 晴耕雨讀
Hiển thị các bài đăng có nhãn bách-khoa-toàn-thư-VN. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn bách-khoa-toàn-thư-VN. Hiển thị tất cả bài đăng

24/09/2025

Bài mới : Mạng lưới nhân lực và ứng dụng kỹ thuật trong lịch sử biên soạn Bách khoa toàn thư của Nhật Bản

Bài vừa ra lò của chủ nhân Giao Blog, đăng tải trên Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật số 618 (số tháng 9 năm 2025).

Như tiêu đề, bài này nói về Bách khoa toàn thư (BKTT) tại Nhật Bản, mà trọng tâm là nói về mạng lưới nhân lực (biên soạn, xuất bản) và ứng dựng kĩ thuật (biên soạn, xuất bản) trong lịch sử khoảng 1000 năm.

Nhật Bản là cường quốc về BKTT của châu Á và thế giới.

06/07/2025

03/07/2025

Bách khoa toàn thư Việt Nam : Bài vị

Mục từ "Bài vị" trong Bách khoa toàn thư Việt Nam (bản đang được cập nhật trên mạng).

Theo biểu ghi thì mục từ này đã được đưa lên vào tháng 10 năm 2022.

26/06/2025

Bách khoa toàn thư Việt Nam : Âm dương

Mục từ "Âm dương" trong Bách khoa toàn thư Việt Nam (bản đang cập nhật trên mạng).

Theo biểu ghi của file trên mạng thì mục từ này được đưa lên vào cuối năm 2022 (chính xác là:11 kB (2.849 từ) - 16:11, ngày 12 tháng 10 năm 2022).

16/06/2025

Bách khoa toàn thư Việt Nam : An Nam dịch ngữ 安南譯語 (bảng từ vựng tiếng Việt đối chiếu tk 16-17)

Một cuốn sách thú vị, được biết đến từ lâu trong học giới.

Niên đại của sách đại khái vào khoảng cuối thế kỉ XVI (hoặc đầu thế kỉ XVII).

Ngày xưa, cách nay hơn 30 năm, chúng tôi phát hiện ra chữ "mắm" (nước mắm) trong sách An Nam dịch ngữ. Dĩ nhiên, lúc đó vẫn lăn tăn "mắm" với "nước mắm" và "tương" ("nước tương").

Câu hỏi ngày đó, tức cách nay hơn 30 năm: khi đi sứ Trung Quốc, các sứ thần Việt Nam sẽ được mang "tương" hay mang "mắm" (hoặc "nước mắm") theo. Hay là mang được cả hai ? Khi cần chấm tương thì dùng tương, khi cần dùng mắm/nước mắm thì dùng. Cả hai đều để được lâu và mang đi dễ dàng (sẽ có bộ phận vật tư của sứ đoàn lo việc đó). Tiếc là những mẩu giấy ghi tranh luận ngày đó hiện chưa tìm thấy lại (vẫn lẫn ở đâu đó mà thôi).

Các từ vựng được sưu tầm vào sách này, theo suy đoán, có thể là qua các sứ thần Đại Việt đi sứ Trung Hoa (sứ được cử sang Trung Hoa bởi nhà Lê, nhà Mạc, nhà Lê Trung hưng ở thời nhà Minh, ví dụ như Phùng Khắc Khoan). Người nhà Minh đã đón tiếp sứ thần Đại Việt tại kinh đô và tới điều tra từ vựng An Nam, dạng như bảng hỏi của khoa học hiện đại ngày nay.

Sứ thần Triều Tiên (hay sứ thần Nhật Bản, sứ thần Chiêm Thành,...) cũng được đón tiếp và điều tra từ vựng như vậy.

15/10/2024

Mục từ "Mẫu Liễu Hạnh" trong "Bách khoa toàn thư Việt Nam" mạng (truy cập 10/2024)

Mục từ này được viết bởi một học giả vốn nghiên cứu về Mẫu Liễu Hạnh và thánh địa Phủ Giầy từ đầu thập niên 1990. Sau này, chị có một thời gian dài chuyển sang nghiên cứu về Đức Thánh Trần. Đó là học giả Phạm Quỳnh Phương (hiện chị đã chuyển công tác vào Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật - Đại học Quốc gia Hà Nội).

Hiện không thấy việc ghi rõ tên tác giả của mục từ (trên là tôi ghi theo thông tin tôi biết chắc chắn).

17/02/2024

Chợ Viềng - hội chợ Thánh năm 2024

Về chợ Viềng, trong một mục từ viết cho Bách khoa toàn thư Việt Nam, tôi đã viết mấy năm trước như sau:

"Hội chợ Viềng còn được gọi là chợ Phủ, chợ Trời, chợ Thánh, chợ Thiên Tiên. Chợ chỉ họp một phiên duy nhất trong cả năm, vào đêm mùng Bảy và cả ngày mùng Tám tháng Giêng, mà trung tâm là đoạn trước mặt Phủ Chính. Đây là hoạt động tiếp ngay sau lễ hạ nêu kết thúc Tết Nguyên Đán, nhân dân ở Nam Định và các tỉnh lân cận đổ về chợ với ý nghĩa mong cầu may mắn cho một năm mới. Người ta tới chợ mà ăn uống để lấy may, chơi cũng để lấy may, kiêng nói thách và cũng kiêng kì kèo giá."

Năm 1932, ngày hội chợ Viềng nhắm vào Chủ Nhật ngày 13 tháng 2 dương lịch


Bây giờ là cập nhật hình ảnh và thông tin về Hội chợ Viềng năm 2024 (đêm qua và cả ngày hôm nay - Thứ Bảy, ngày 17/2/2024).

04/07/2021

28/11/2020

Văn nghệ Thứ Bảy : Chúng tôi đang du lãng miền Tây "gạo trắng nước trong"

Miền Tây đang rực rỡ nắng vàng.

Chúng tôi đã nhiều lần du lãng miền Tây. Có lần đi khá lâu, là đi xe 7 chỗ, đúng dạng du lãng. Hồi ấy đi xiên từ tỉnh này sang tỉnh kia, từ huyện này sang huyện kia, ở lại rất nhiều nơi, la cà ăn cơm dọc trên đường đi, kéo dài tới cả tháng. Một chiến lợi phẩm quan trọng là xác nhận được bằng nhận thứcvật chất về sự đa dạng của các loại mắm miền Tây. Hóa ra, miền Tây có một nền tàng văn hóa mắm thật tuyệt vời. Chúng tôi có đến khu lăng mộ cụ Phạm Đăng Hưng ở Gò Công - dân cho biết ông là bố đẻ của bà Từ Dũ trong cung nhà Nguyễn. Tương truyền bà Từ Dũ cũng là một người làm mắm có hạng. 

Lần này thì chỉ chớp nhoáng, nên xuất phát từ Hà Nội, đi tàu bay của hãng VnAirline. Đây là chuyến máy bay đầu tiên tôi sử dụng sau đại dịch covid-19. Phải bó gối suốt từ đầu năm 2020.

24/11/2020

Dịch giả, doanh nhân Đoàn Tử Huyến vừa qua đời (1950-2020)

Thật ra, ông sinh năm 1950 (trên giấy tờ ghi 1952).

Mấy năm trước, nghe tin anh bị tai biến. Sau đó là một cuộc hồi phục kì lạ.

Mấy ngày trước, nghe tin anh đã nhẹ nhàng rời xa cõi tạm: anh ngủ rồi đi luôn ở Sơn Tây, tại nhà của thông gia.

Tôi biết anh khoảng từ năm 1994, qua giới thiệu của anh Hòa - một đàn anh khoa Ngữ Văn ngày trước, lúc đó là biên tập viên Nxb Văn hóa Thông tin. Anh Huyến lúc đó vẫn đang thuộc biên chế của Nxb Lao Động, nhưng hoạt động chủ yếu ở cửa hàng sách Đông Tây trên 51 Trần Hưng Đạo. Anh in sách và bán sách văn học và khoa học xã hội.