Vấn đề "dân tộc" từ thuật ngữ quốc tế tới thực tiễn Việt Nam (trình bày của bạn Brain Wu)

Mấy năm trước, khi viết một bài học thuật về nhà dân tộc lớp tiên phong của nước Việt Nam mới, là cụ Lã Văn Lô - vốn là tri châu Hữu Lũng rồi theo cách mạng, phụ trách vấn đề dân tộc của trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam thời kì đầu tiên (nhóm kề cận của ông có các nhà dân tộc đàn em như Nguyễn Hữu Thấu, Mạc Đường,...)- tôi đã bàn nhanh về thuật ngữ "dân tộc" được phổ cập trong xã hội Việt Nam từ cuối thập niên 1950 và đầu thập niên 1960. Một trong những người góp công cho việc phổ cập thuật ngữ "dân tộc" này chính là cụ Đào Duy Anh.

Bài viết về Lã Văn Lô đó đã in vào sách chung, có thể xem lại ở đây (có bài từ 2017, tới 2020 mới in chính thức vào sách).

"Tào" trong "thầy Tào" ở các tộc người thiểu số Việt Nam phải chăng là "ầm ĩ" hay "huyên náo" ?

Từ lâu, chữ "Tào" trong "thầy Tào" được học giới Đông Tây minh giải là: Đạo (gắn với "Đạo công", "Đạo sĩ", "Đạo giáo").

Trong một bài viết mới đây từ thực tế ở vùng Tày Nùng, tác giả Mai Tô Kiều Trinh đặt ra một giả thiết rằng, phải chăng "Tào" là "ầm ĩ" hay "huyên náo".

Một giả thiết mới chưa từng có. 

Đặc trưng tộc người và hình ảnh tộc người trên phim ảnh - trường hợp Dao năm 2024

Bắt đầu tự sự kiện một phim nghệ thuật lấy đề tài cuộc sống người Dao hiện tại đang bị chỉ ra là có rất nhiều hạt sạn: làm sai lệch đặc trưng tộc người Dao.

Câu chuyện văn hóa: Các tộc người thiểu số ở miền núi và việc phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong các sản phẩm

Mình có tham gia một tọa đàm gần đây về chủ đề này. Có nhiều điểm trình bày của hai diễn giả đồng hành rất thú vị, mình xem như là các thu hoạch từ tọa đàm.

Dưới là các tin tức liên quan (vừa nhận từ Tạp chí Công thương).

Người Dao tự luận bàn về sinh kế của người Dao

Nhiều vấn đề liên quan đến sinh kế của người Dao hiện nay được đưa ra bàn luận khá thú vị.

Từ lâu lâu, đã thấy tin trên Facebook của anh em người Dao về việc chuẩn bị cũng như diễn tiến của buổi tọa đàm vừa diễn ra tại Hà Nội. Trước nay, cũng đã có những luận bàn nho nhỏ, ví dụ tại một quán cà-phê nào đó trong phạm vi dăm ba người. Nhưng lần này là tại Bảo tàng Hà Nội, với qui mô mấy trăm người.

Có sự xuất hiện của cả anh Triệu Tài Vinh (đọc lại ở đây) và nhiều nhân vật liên quan khác (chẳng hạn hai bác Phan Đăng Long và Hoàng Văn Khánh đại diện cho phía Mạc tộc Việt Nam).

Người đóng góp công sức lớn là bác Bàn Tuấn Năng (con trai của bác Bàn Tiến Tân, thuộc dòng họ nhà thơ Bàn Tài Đoàn).

Định kiến với người thiểu số ở Việt Nam, và với người châu Á

Người châu Á thường bị phía phương Tây kì thị. Mà trong tiếng Việt đúc kết thành cái gọi là "châu Á đầu đen". Đầu đen ấy là chỉ chung màu tóc đen của người Trung Quốc, người Việt Nam, người Nhật Bản, người Triều Tiên, người Đài Loan, người Thái Lan,...

Dĩ nhiên, bây giờ, châu Á không chỉ còn là đầu đen, bởi các loại tóc màu nước chè, màu đỏ, màu xanh, màu đủ thứ,... đã thấy ở khắp nơi, cả nơi thị thành cả vùng xa xôi hẻo lánh.

Còn về người dân tộc thiểu số ở Việt Nam, từ lâu, có một cách nói lái mang tính miệt thị là "tông dật". Một ông bạn của mình bây giờ đã là người quản lí một tờ báo ngành, nhưng nhiều năm về trước, hồi còn là sinh viên sống trong kí túc xá Mễ Trì, một sáng thức dậy mà dám dùng từ "tông dật" để nói chuyện với một người bạn là người Dao mạn Bắc Giang. Thế là, người nói chữ "tông dật" ấy suýt nữa bị một trận nhừ tử, nếu không có sự can ngăn kịp thời. Chuyện của thập niên 1990, và tôi thì là người chứng kiến từ đầu đến cuối.

Dân tộc học số: Một không gian vô hạn cho dữ liệu dân tộc học

Một ví dụ cụ thể thì đã nói đơn giản ở đây (tháng 3 năm 2016).

Những ngôi làng Nghe Lớn, Nghe Nhỏ ở huyện Kông Chro : bây giờ đang đối mặt với vấn nạn tự vẫn

"Kông Chro" hay "huyện Kông Chro", một cái tên tiêu biểu của vùng đất Tây Nguyên, vùng đất gắn với tộc người chủ yếu là Bana. 

Đối với người Việt Nam bình thường, cái tên Bana cũng thật thân quen, từ lúc bé tí có bài Kinh và Bana là hai anh em trong sách giáo khoa. Người Bana ở Kông Chro chủ yếu mang họ Đinh.

Ở Kông Chro, có những ngôi làng thân quen như "Nghe Lớn", "Nghe Nhỏ". Trước đây, blog đã đăng một cái ảnh về làng Nghe Lớn, chụp vào khoảng năm 2007, tức 10 năm về trước, ở đây.  

Bây giờ, vấn nạn tự tử đang xuất hiện ở Kông Chro. Xuất hiện với tỉ lệ cao nhất nước !

Vừa đi vừa đọc lại : Người đẹp bên trẻ thơ và nhà sàn

Người đẹp bên chuông, thì xem lại ở đây.