Home

Home
Nắng thì cày ruộng, mưa thì đọc sách 晴耕雨讀
Hiển thị các bài đăng có nhãn cách-mạng-tháng-Tám. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn cách-mạng-tháng-Tám. Hiển thị tất cả bài đăng

20/11/2025

Từ Nguyễn Ái Quốc đến Hồ Chí Minh - qua sắc lệnh 65 (ngày 23/11/1945) về bảo tồn cổ tích (di sản văn hóa)

Nhiều năm trước, đầu thế kỉ XXI, lúc du lãng London (thủ đô của Anh quốc), tôi đã tìm đến chỗ ở cũ của Nguyễn Ái Quốc. Đồng thời, tôi cũng đã lững thững từ đó đi đến Bảo tàng Đại Anh. Từ chỗ ở ấy, mà đi Bảo tàng Đại Anh thì không xa, chỉ cuốc bộ một lúc là tới.

Tha thẩn cả ngày trong Bảo tàng Đại Anh vẫn chỉ mới xem lướt qua được thôi, vì quá khủng về số lượng và chất lượng hiện vật ! Nên hôm sau tôi lại cuốc bộ tới !

Lúc ấy, chỗ tôi ở rất tiện đi các nơi. Tối tối thì về uống bia với nhóm cổ vũ bóng đá đủ các thành phần trong chỗ sảnh khách sạn !

Lúc đó, mới hiểu là chàng thanh Nguyễn Ái Quốc đã tới Bảo tàng Đại Anh để chiêm ngưỡng cổ tích và lục tìm tài liệu hồi đầu thế kỉ XX, như trong một số nghiên cứu sau này cho biết (ví dụ cụ Hồng Hà cũng từng viết về việc nay, trên Giao Blog có thể xem lại ở đây).

02/09/2025

"Nước Việt Nam mới" và "kỉ nguyên mới" (Lễ Độc lập ngày 2/9/1945)

Vào đúng ngày này, của 80 năm về trước, buổi chiều ngày mùng 2 tháng 9 năm 1945, từ lễ đài độc lập đã lần lượt phát đi lời tuyên ngôn độc lập của Hồ Chủ tịch, rồi các vị Nguyễn Lương Bằng, Trần Huy Liệu, Võ Nguyên Giáp,..

"Nước Việt Nam mới" xuất hiện nhiều lần trong các bài nói trong buổi chiều hôm ấy, mà tiêu biểu nhất là Tuyên ngôn độc lập.

Thế còn từ "kỉ nguyên mới" thì thấy trong bài nói của Trần Huy Liệu. Cụ thể xem lại văn bản trích và toàn văn ở dưới đây.

30/08/2025

Người Mĩ với Cách mạng Tháng Tám, từ tư liệu hồi kí của đại tướng Võ Nguyên Giáp (từ bài Phạm Hồng Tung)

Chủ đề người Mĩ với Cách mạng Tháng Tám đã được Giao Blog đi dần từ nhiều năm nay, ví dụ xem ở đây (năm 2013) hay ở đây (năm 2013).

Hôm nay, đăng lại một bài đã đăng trên Fb của học giả chuyên sâu về Cách mạng Tháng Tám - Giáo sư sử học Phạm Hồng Tung (Trường Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia, Đại học Quốc gia Hà Nội).

29/08/2025

Quân lệnh số 1 (đêm 13/8) đã về đến Hà Nội ngày 15/8 và vai trò lãnh đạo của Nguyễn Khang (1919-1976)

Nhiều năm trước, nhiều người không biết Phùng Chí Kiên là ai, thì mình đã phải trả lời nhanh (có ghi nhanh trên Giao Blog ở đây).

Rồi trong một cuộc gặp mặt cuối năm, cũng khá lâu rồi, của anh chị em quê hương Trình Phố (trước ngày 1/7/2025 thì thuộc huyện Tiền Hải tỉnh Thái Bình, nay thuộc xã Tiền Hải tỉnh Hưng Yên), một đàn anh chuẩn bị lên lon đại tá hỏi, đại khái: nhà anh ở gần đường Nguyễn Khang chạy men sông Tô Lịch, mà không rõ ông này là ông nào ? ! Ui, lúc ấy, mình giật mình, đại khái bảo: thưa "tá quân" (nói vui từ chữ "tướng quân"), cụ Nguyễn Khang là người ở sát quê hương Trình Phố của chúng ta đấy. Xưa là đồng hương huyện Kiến Xương đấy ! 

Bây giờ đàn anh chắc đã sắp lên tướng rồi, nên lần tới tôi sẽ gọi "tướng quân" một cách đàng hoàng.

Làng Trình Phố là quê hương của cụ Ngô Quang Bích và cụ Bùi Viện.

24/08/2025

Quân lệnh số 1 của Ủy ban Khởi nghĩa phát đi vào đêm 13/8/1945 do ai viết ?

Quân lệnh số 1 có vai trò quan trọng đối với sự thành công của Cách mạng Tháng Tám 1945. Cách mạng Tháng Tám được chuẩn bị từ lâu, qua nhiều lần tập dượt, nhưng vùng lên chớp thời cơ để "tổng khởi nghĩa" giành chính quyền thì trực tiếp bắt đầu tính từ Quân lệnh số 1 được phát đi vào 23 h ngày 13/8/1945.

Từ ngữ ở bên trong quân lệnh này dùng là "tổng khởi nghĩa" hay "cuộc khởi nghĩa toàn quốc", còn tiêu đề của nó thì là "LỆNH KHỞI NGHĨA".

21/08/2025

Việt Minh và ngày 19 tháng 8 năm 1945 ở thủ đô Hà Nội qua báo chí đương thời (tờ Trung Bắc tân văn)

Quân lệnh số 1 đã được phát đi từ Tân Trào, trước ngày 19/8/1945 khoảng một tuần.

Đó là Quân lệnh của Ủy ban Khởi nghĩa Toàn quốc, phát đi vào cuối ngày 13/8/1945. Ủy ban này do Tổng Bí thư Trường Chinh trực tiếp phụ trách (xem ảnh và tư liệu ở tư liệu bổ sung bên dưới).

13/8/1945 cũng chính là ngày Phát-xít Nhật tuyên bố đầu hàng phe Đồng minh. Bởi vậy, đoạn mở đầu của Quân lệnh số 1 có viết: "12 giờ trưa ngày 13 tháng 8 năm 1945, Phát xít Nhật đã đầu hàng Đồng minh,...".

03/09/2024

Ngô Đức Viên (1881-1947) ở xứ Lạng : tín ngưỡng Đức Thánh Trần và âm thầm giúp đỡ cách mạng

Nhà thực nghiệp Ngô Đức Viên (quen được gọi là Sếp Viên), người xây dựng rất nhiều tuyến đường ở xứ Lạng và xung quanh, cũng là người xây cất đền Ngũ Nhạc để thờ hệ thần Nhà Trần ở cửa Tây thành phố Lạng Sơn vào năm 1924, thì trên Giao Blog, đọc lại ở đây.

Hôm nay, trân trọng giới thiệu 2 bài viết liên hoàn của nhà báo nhà biên khảo Chu Quế Ngân về cụ Sếp Viên.

Cụ sau đã được chính phủ công nhận là người có công với cách mạng. Cụ đã nuôi giấu nhiều cán bộ cao cấp trong thời kì bí mật (tiêu biểu là cụ Sao Đỏ - tức cụ Nguyễn Lương Bằng).

Về đời tư, Sếp Viên có hơn một người vợ, nhiều con cháu. Nay thì còn có một bà con gái của cụ đã U100, đang sống tại Lạng Sơn, vẫn rất minh mẫn. Nhà báo Chu Quế Ngân đã gặp bà con gái gần đây và hỏi được nhiều chi tiết thú vị.

27/09/2023

Những người bạn Mỹ của Hồ Chí Minh - từ "Hồ Chí Minh truyện"

Trong khuôn khổ nghiên cứu về Hồ Chí Minh truyện (Trần Dân Tiên, Tran Dan Tien), về mối quan hệ Việt - Mỹ mà trung tâm là nhóm SOS với nhóm Hồ Chí Minh ở thời kì đêm trước Cách mạng Tháng Tám - trong Cách mạng Tháng Tám, thì Giao Blog đã đi nhanh ở đây (tháng 10 năm 2013) hay ở đây (tháng 10 năm 2013).

Người Mỹ lúc đó hợp tác hiệu quả với Việt Minh vì cảm phục nhân lực của phía Việt Minh, mà hai nhân vật quan trọng nhất lúc đó là Hồ Chí Minh và Võ Nguyên Giáp. Có nhiều hành động giúp đỡ Việt Minh của nhóm SOS là từ tình cảm cá nhân với hai người, có khi là không đúng ý với cấp trên của SOS !

Gần đây, chúng ta đã nói rõ về vai trò quan trọng của quan hệ Việt - Mỹ trước và trong Cách mạng Tháng Tám. Thậm chí, ở giờ phút quyết định, không có sự xuất hiện đúng lúc và không chậm trễ của người Mỹ thì người lên đọc Tuyên ngôn Độc lập vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 chưa chắc đã là Hồ Chí Minh. Thời cơ đúng là ngàn năm có một !

02/09/2023

Cách mạng Tháng Tám và Ủy ban Hành chính thời kì đầu ở xứ Lạng - chuyện về nhà văn Xích Điểu

Kỉ niệm 78 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 năm 2023, báo Lạng Sơn đăng tải bài viết về nhà báo - nhà văn Xích Điểu (1910-2003; có tư liệu ghi sinh năm 1913). Cụ tên thật là Trần Minh Tước, là Chủ tịch đầu tiên của Ủy ban Hành chính tỉnh Lạng Sơn (1946-1947).

Cùng thế hệ với Trần Minh Tước, là nhà dân tộc học Lã Văn Lô, cũng tham gia chính quyền cách mạng ở thời điểm Cách mạng Tháng Tám 1945. 

Gần đây, tôi có viết về nhà dân tộc học Lã Văn Lô (1909-1993) - cụ vốn là tri châu Hữu Lũng ở xứ Lạng, đi theo cách mạng, rồi sau này chuyên về dân tộc học. Trên Giao Blog, có thể xem lại ở đây (viết và phát biểu năm 2017; in năm 2020). 

14/03/2023

Cập nhật vấn đề TRAN DAN TIEN : bản dịch vào khảo cứu 2023 của nhóm Nguyễn Hải Hoành

Về vấn đề "Tran Dan Tien", trên Giao Bog, có thể đọc ở đây (tháng 8 năm 2014). Chủ nhân Giao Blog có lẽ là người đầu tiên cho rằng cần phân định rõ "Tran Dan Tien" và "Trần Dân Tiên".

Vào tháng 3 năm 2023, nhóm Nguyễn Hải Hoành vừa đưa thông tin về bản thảo lần thứ 15 của nhóm. Một cố gắng bền bỉ của nhóm. Tuy nhiên, mới chỉ là tiến triển chút xíu thôi. Còn xa xôi lắm !

05/05/2022

Sinh nhật lần thứ 120 của chí sĩ Phan Đăng Lưu (1902-2022) và chuyện nhanh về thanh niên xe ôm cùng quê

Hôm nay, ngày 5 tháng 5, là sinh nhật của cụ Phan Đăng Lưu (trên Giao Blog đã nói nhanh ở đây). Tối ngày hôm qua, các con cháu đã nhắn nhau qua zalo rằng:

"20h10 ngày 4/5/2022, VTV1 phát sóng bộ phim tài liệu "Đồng chí Phan Đăng Lưu- Nhà Cách mạng tiền bối xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt Nam".

Minh đã xem chương trình trên VTV1 vào lúc hơn 8 h tối qua. 

Nhưng hôm nay, muốn ghi nhanh về chuyện người thanh niên cùng quê với cụ Phan Đăng Lưu đang chạy xe ôm ở khu vực các quận Thanh Xuân và Cầu Giấy mà mình mới gặp ngẫu nhiên trong dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5 năm nay.

1. Đầu tiên, mới biết là cùng huyện Yên Thành. Rồi lúc sau, biết là cùng xã luôn. Tức đầy đủ là xã Hoa Thành huyện Yên Thành. Địa danh khu đó, từ xưa đã có nhiều chữ "Thành", như Tràng Thành, Đông Thành, Hoa Thành,...

26/04/2022

Thanh niên kinh đô Huế thời Cách mạng Tháng Tám 1945 - Tôn Thất Hoàng, Phan Tử Lăng, và nhiều người khác

Về Tôn Thất Hoàng, thì đọc trên Giao Blog ở đây.

Bây giờ, giới thiệu một chút ít tư liệu về Phan Tử Lăng (1913-1993), mà Giao Blog mới nhắc nhanh ở entry về cung Phổ Hóa ở Huế (xem lại ở đây).

Tôn Thất Hoàng có cha ruột là Thượng thư Tôn Thất Quảng dưới triều Bảo Đại (thập niên 1940). Cụ thượng thư là một người kính ngưỡng Mẫu Liễu Hạnh.

Phan Tử Lăng có cha ruột là Quang lộc tự khanh Phan Tử Phong dưới triều Bảo Đại (thập niên 1940). Cụ Quang lộc tự khanh cũng là một người kình ngưỡng Mẫu Liễu Hạnh, cùng vợ là Nguyễn Thị Đào đã lập nên cung Phổ Hóa ở Huế.

04/08/2020

Hồi ức năm 1984 về bà nội (1876-1949) ở làng Đông Tác của thầy Nguyễn Hải Đạm

Bản viết này, theo lời giới thiệu thì được thầy Nguyễn Hải Đạm viết tại Thái Bình vào năm 1984.

Có lẽ là được viết tại ngôi nhà ngay cạnh dòng sông của gia đình thầy. Ngôi nhà rợp bóng cây ấy ở gần với Trường Cao đẳng Sư phạm Thái Bình (thầy Hải Đạm là giáo viên ngôn ngữ học của trường này trong mấy chục năm; thầy thường đi xe đạp qua lại nhà và trường).

Thầy Hải Đạm hay viết thẳng vào máy chữ và đặt giấy các-bon để được thành mấy bản. Hồi đó, ở Thái Bình, tôi ấn tượng nhất với hai cái máy chữ, một của nhà văn Bút Ngữ, một của thầy Nguyễn Hải Đạm. Khi viết trên giấy thì thầy Hải Đạm hay viết loại chữ bé tí. Tôi có hỏi thì thầy bảo: học cha mình là cụ Nguyễn Hữu Tảo đó, ông cụ viết chữ bé tí !

Ngày trước, tôi chỉ nghe thầy Hải Đạm nói về việc viết hồi kí về cha mẹ và ông bà mình, nhưng chưa được đọc văn bản trực tiếp bao giờ. Sau này, thì người em trai của thầy là chú Nguyễn Chí Công có viết về người cha Nguyễn Hữu Tảo, viết chân thật và thực sự thú vị (đọc ở đây).

Hôm nay, cụ Nguyễn Hải Hoành có đưa lên Fb một văn bản viết của thầy Hải Đạm về bà nội. Cụ Hoành là em trai của thầy Hải Đạm. Thời đầu thập niên 1990, những lúc hẹn gặp ở khu vực Bờ Hồ Hoàn Kiếm, thì thầy Hải Đạm hay dẫn tôi tạt qua một cửa hàng sách nho nhỏ của người anh em trong nhà, hình như loáng thoáng có cả cụ Hoành (trong cửa hàng sách ấy có nhiều sách về tử vi, tướng số). 

11/05/2019

Nói lại mà nghe (6) : sự cẩu thả và lười nhác của cán bộ chuyên môn Khu Di tích Bác Hồ

5 năm đã trôi qua. Bởi vậy, học và làm theo phong cách nhà báo C.B, sẽ là ở mục Nói lại mà nghe - đã có từ tháng 5 năm 2015 trên Giao Blog.

Nói lại mà nghe ở đây, là về một bài viết chính thức của Khu Di tích Bác Hồ đăng trên trang chủ của cơ quan này vào năm 2014, luận về bút danh Trần Dân Tiên. Bài viết đó đã được đưa về Giao Blog lưu từ năm ấy, tức là cũng đã 5 năm trước (xem lại ở đây).

Khu Di tích Bác Hồ là tên viết tắt. Còn tên đầy đủ là Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch. Đây là nơi mà ông Nguyễn Văn Đoàn vốn là thủ trưởng cơ quan - tức Giám đốc Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch. Theo thông tin của nhà báo Quốc Phong (đã đăng ở đây, tháng 5/2017), ông Đoàn vốn là lính cận vệ của Bác Hồ. Ông Đoàn là phu quân của bà Nguyễn Thị Tình - bà có một thời gian là Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh.

07/05/2019

Sách của TRAN DAN TIEN (1949) cho chúng ta cái nhìn khách quan hơn về tướng quân Võ Nguyên Giáp

Viết nhanh để tặng bạn N.T.T., như đã nói trong tháng 4 năm 2019.

Hôm nay là ngày 7 tháng 5, một ngày lịch sử trọng yếu của Việt Nam trong thế kỉ XX. Chúng ta mãi mãi ghi nhớ chiến thắng huy hoàng Điện Biên Phủ. Người Pháp cũng sẽ mãi mãi ghi nhớ về chiến bại cay đắng Điện Biên Phủ.

Một Việt Nam rũ bùn đứng dậy sáng lòa, là hoàn toàn đúng ở thời điểm ngày 7 tháng 5 năm 1954.

30/12/2018

Chuyện về một người con nuôi của nhà thơ Xuân Diệu

Toàn bộ tư liệu vừa được công bố trên lưới toàn cầu, dịp cuối năm 2018 này. Có một văn bản viết tay có chữ kí của ông Huy Cận, cho biết Xuân Diệu sinh năm 1916 và mất năm 1985. Tức là Xuân Diệu mất năm 70 tuổi (theo cách tính truyền thống).

Đại khái, nội dung các tư liệu chỉ nhắm đến mọi sự thừa kế sau khi Xuân Diệu mất mà thôi. Không có văn bản nào mang tính tư liệu khả dĩ xuất hiện trước năm 1985.  

Đọc Trần Đăng Khoa những lần thăm Xuân Diệu, hình như không thấy bác Khoa nhắc đến sự hiện diện rõ ràng của một người con nuôi nào (sẽ kiểm tra lại sau, bây giờ tạm ghi ở đây là "hình như").

04/12/2018

Nhìn lên Ba Bể : xã Hà Hiệu và hậu duệ của những tướng quân Cờ Đen

Đã tính đi du lãng dài ngày ở vùng Ba Bể từ khá lâu, mà đến nay vẫn chưa thực hiện được (xem lại ở đây, hồi năm 2015).

Một khu vực chúng tôi sẽ qua là xã Hà Hiệu.

Lướt nhanh một ít từ tư liệu của bạn Nông Văn Kim và của cụ Ô Phúc Bình (cụ là bố vợ của nhà thơ Dương Thuấn; năm nay đã 92 tuổi nhưng vẫn chơi Facebook hàng ngày).

02/10/2018

Bài học "bám dân" của cụ Đỗ Mười (đăng lại video 2015)

Hồi tháng 8 năm 2015, đã đi entry "Về Cách mạng Tháng Tám : bài học bám dân mà nguyên TBT Đỗ Mười truyền thụ". Đọc ở đây.

Lúc đó, có băng video cuộc nói chuyện giữa cụ Đỗ Mười 100 tuổi và ông Nguyễn Thiện Nhân 62 tuổi. Băng chính thức và âm thanh thực. Nhưng sau đó, băng video đã không còn trên youtube. Nên hôm nay, 2/10/2018, đăng lại từ bản lưu.

Trong băng, cụ bảo cụ sinh năm 1916, chứ không phải 1917. Cụ cũng nói chuyện gì đó về gia đình (không rõ ý lắm).

15/11/2017

Nhân tiễn cụ bà Trịnh Văn Bô, nhà văn Vũ Thư Hiên vừa tiết lộ về người tham gia chấp bút Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945

Người chấp bút Tuyên ngôn Độc lập, bây giờ, mới qua "văn ngôn" (chỉ là lời kể, mà chưa có bằng cớ có thể kiểm chứng được), nhà văn Vũ Thư Hiên cho biết: đó là cụ Trần Huy Liệu.

Thật ra, quan sát kĩ, có thể thấy được bằng chứng đầu tiên. Tôi đã đưa lên blog này từ khá lâu. Có thể xem lại ở đây (tháng 5 năm 2015). Tuy nhiên đó cũng mới là bằng chứng mang tính gián tiếp, chỉ nên tham khảo ở mức thứ cấp. Hơn nữa, cách đọc tư liệu của tôi theo hướng khác.