Câu chuyện Táo Quân đêm Giao Thừa : một lịch phả và những tiếng nói kêu gọi loại bỏ từ 2023

Vẫn còn trong không khí Tết Nguyên Đán năm Quý Mão 2023, đi một entry này về chương trình Táo Quân vốn đã diễn ra 20 năm liền mỗi đêm Giao Thừa.

Đại khái, thấy rất nhiều tiếng nói kêu gọi loại bỏ chương trình này từ nay trở đi. Nhóm ý kiến này mong không có Táo Quân vào Giao Thừa chuyển năm 2023 và 2024 nữa.

Tôi thì đề xuất luôn: đồng ý loại luôn chương trình Táo Quân từ năm 2023; đồng thời, cũng kêu gọi hạn chế việc thả cá chép vào dịp cúng Táo hàng năm nữa.

Hồi cố một chút, trên Giao Blog có thể đọc:

- năm 2017, người được xem là cha đẻ của Táo Quân có tâm sự ở đây,

- năm 2016, chương trình Táo Quân xoáy vào chủ đề tham nhũng và bộc bạch 13 năm đóng Táo của Vân Dung, ở đây.

Tiếng nói đòi truy tố những người chịu trách nhiệm về sách giáo khoa (của Trần Mạnh Hảo và những người khác)

Giữa lúc dịch covid bùng phát vào khoảng giữa năm 2021, nhà thơ Trần Mạnh Hảo đã lên tiếng mạnh mẽ về giáo dục và học thuật Việt Nam, lúc đó là có liên quan sâu đến chuyên ngành ngôn ngữ học (xem cụ thể ở đây).

Đúng như nhà thơ đã cho biết, trong khoảng 30 năm qua, ông đã bền bỉ quan sát và phản biện sách giáo khoa, mà trọng tâm là sách giáo khoa môn Văn. Nhiều năm trước, ông đã kêu gọi về việc cần truy tố những người đứng đầu trong việc tổ chức biên soạn và biên soạn sách giáo khoa các cấp (từ tiểu học đến sau đại học). Các kêu gọi đó, Trần Mạnh Hảo đã cho đăng trên trang Facebook của ông.

Tôi đã quan sát Fb của Trần Mạnh Hảo từ khoảng các năm 2014 - 2015 (ví dụ đọc những entry đầu tiên Giao Blog chép nhật kí bằng thơ của Trần Mạnh Hảo, ở đây). Cũng đã thấy tiếng kêu cứu của ông về sách giáo khoa.

Thử nhìn kĩ vào giáo dục Việt Nam hiện nay: thực chất của "theo" trong sgk (trường hợp Thanh Tịnh)

Đang thực hiện loạt bài "thử nhìn kĩ vào giáo dục Việt Nam hiện nay". Mở đầu là về các bài "Hành động nói" trong sách giáo khoa Ngữ văn 8 (tập hai), xem lại ở đây.

1.Với các bài Hành động nói trong sách lớp 8, chúng tôi giật mình vì tiếng Việt của chúng ta bị "làm phiền một cách không đáng" hay "phức tạp hóa những thứ vốn đơn giản". Xem các nhà biên soạn đưa định nghĩa về "hành động nói", rồi những phân tích của họ, mà các phụ huynh có kiến thức nền tảng Ngữ Văn như chúng tôi đều giật thót ! 

Như bản thân tôi đọc sách lớp 8 của các con các cháu mình cũng còn toát cả mồ hôi ! Họ đang làm gì các con cháu chúng ta ở môn Ngữ Văn bậc phổ thông ?

Thử nhìn kĩ vào giáo dục Việt Nam hiện nay: các bài "Hành động nói" trong sgk Ngữ văn 8

Về "việc nói", cũng tức là "hành vi phát ngôn", "hành vi phát thoại", theo cách sử dụng tôi đề xuất vào tháng 8 này, thì có gắn với một cuộc tranh luận đang triển khai trên không gian mạng, được quan sát ở đây. 

Với tư cách người quan sát và một người học tiếng Việt, tôi sẽ đưa ra một sơ kết về cuộc tranh luận này sau (hệt như một tạm kết cho cuộc tranh luận của cụ Cao Xuân Hạo nhiều năm về trước, xem trên Giao Blog ở đây). 

Đọc báo "Văn Nghệ" của Trung Quốc

Hội nhà văn Trung Quốc hiện vẫn là thời kì do nữ nhà văn Thiết Ngưng làm chủ tịch. Đây là một trong những nhà văn đương đại Trung Quốc được dịch khá nhiều tại Việt Nam, mà một trong số đó là Những người đàn bà tắm từ gần 20 năm về trước.

Chúng tôi đọc Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng đầu tiên bằng bản tiếng Việt, do Nxb Phụ Nữ ấn hành, lúc ấy đang ở Tokyo, trong căn nhà nhỏ (xem lại ở đây và ở đây). Sau đó, thì tôi mới có được nguyên bản mấy cuốn của bà, mua từ hiệu sách cũ.

Bây giờ, tháng 7 năm 2021, thử ngó qua trang báo Văn Nghệ của Trung Quốc xem sao.

Cánh Hẩu và "học giá": Bảo lưu ý kiến, không sửa chữa, mà sách của nhóm Nguyễn Minh Thuyết vẫn được in bán

Phải lùi lại một ít thời gian, vào tháng 1 năm 2020, để nghe lại cuộc tranh luận nảy lửa giữa các ông Hồ Ngọc Đại và Trần Đình Sử và các ý kiến khác, ở đây. Lúc đó, thiên hạ giật mình với cách nói khá "gấu" của ông Trần Đình Sử dành cho ông Hồ Ngọc Đại. 

Qua tư liệu của tháng 1 năm 2020 nói trên, chúng ta biết: sách của nhóm Hồ Ngọc Đại có quá trình thực nghiệm tới 40 năm, nhưng vừa rồi bị gạt ra, vì hội đồng thẩm định sách giáo khoa của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho rằng nó không đạt chuẩn. Muốn được Bộ phê duyệt thì bộ sách ấy phải chỉnh sửa lại. Nhưng nhóm ông Hồ Ngọc Đại không sửa, bảo lưu ý kiến. Nên bộ sách Giáo dục Công nghệ của nhóm ông Đại không được sử dụng vào nhóm các bộ sách giáo khoa được phát hành đầu năm học 2020-2021 này (hiện có 5 bộ, mà bộ Cánh Diều của nhóm Nguyễn Minh Thuyết là một trong đó).

Bây giờ, vào tháng 10 năm 2020, qua giải trình của hội đồng thẩm định sách giáo khoa (ông Trần Đình Sử là trưởng kêu ốm, nên ông Mai Ngọc Chừ là phó mà ra trả lời thay, xem ở đây và ở đây), thì thật ra bộ Cánh Diều của nhóm ông Nguyễn Minh Thuyết cũng có nhiều lỗi, hội đồng đã chỉ ra, nhưng nhóm ấy không sửa ! Tức nhóm ấy cũng bảo lưu ý kiến, hệt như nhóm ông Hồ Ngọc Đại bảo lưu ý kiến mà không sửa bộ Công nghệ Giáo dục.

Vậy là, có phải như dân chúng đang nói: sách giáo khoa mang danh Đổi Mới gì đó, thực chất thì đang bốc mùi rồi. Mùi tiền và mùi cánh hẩu. Sách thì có các bộ "Cánh Diều" hay "Cánh Buồm" gì đó, thì thực chất, dân chúng thấy rất rõ có các bộ "Cánh Hẩu". 

Có thể đưa một bức tranh tổng thể gọi là: Một nền giáo dục thu giá và học giá dựa trên các áp-phe cánh hẩu. Nói gọn là như vậy.

Dạy tiếng Việt đầu thập niên 2020s : xung quanh SGK Hồ Ngọc Đại

Đầu năm 2020.

Nghe trực tiếp màn tranh luận giữa hai học giả Đại Việt: cụ Hồ Ngọc Đại và cụ Trần Đình Sử.

Sách giáo khoa của cụ Đại thì đã có 40 năm trước, mà bây giờ vẫn là "sách thí điểm". Bọn trẻ học từ đầu, giờ đã U50 rồi còn gì. Thí điểm vậy là quá lâu. Xem thêm ở đây.

Giá trị văn hóa của Văn học Việt Nam (bài Trần Đình Sử)

Cùng vấn đề này, thì khoảng 7-8 năm về trước, học giả Trần Đình Sử đã viết trong khuôn khổ một chuyên đề khoa học cho một đề tài KX. Ông viết một cách từ từ, và có khi cho biết là: vấn đề thực sự khó !

Bản đó chỉ ngắn trong khoảng mười trang A4, đã in trong sách chuyên đề (bản in năm 2010).

Bây giờ, ông công bố một bản viết mới, về cùng vấn đề. Có thể xem như một kết quả suy ngẫm và tổng kết của cả chục năm qua.

Từ "khoa học" trong tiếng Việt có gốc từ đâu ?

Theo các nhà ngôn ngữ học của Trung Quốc, thì từ "khoa học" trong tiếng Trung Quốc hiện nay vốn có gốc từ tiếng Nhật (chữ Hán trong tiếng Nhật). Kết quả khảo cứu của phía Trung Quốc đã được Trần Đình Sử giới thiệu bằng tiếng Việt nhiều năm trước (xem lại ở đây).

Từ đó, có thể suy luận, "khoa học" trong tiếng Việt ngày nay cũng là có gốc từ tiếng Nhật (lấy qua tiếng Trung Quốc).

Nhưng cũng có người thì cho rằng, "khoa học" không phải từ tiếng Nhật, mà có thể là "thuần quốc ngữ" do nhóm Phạm Quỳnh làm. Đọc ở dưới.

Từ Hán Việt gốc Nhật trong tiếng Việt (bài Trần Đình Sử)

Bài đã công bố lần đầu năm 1996 (1997). Lên mạng từ năm 2007.

Tức là đã qua 20 năm. Những kết quả nghiên cứu mới từ 1997 đến nay, dĩ nhiên, không có trong bài này.

Đón chào ngài Obama, đọc chơi lại Trần Đăng Khoa 1969 : "Ngu xuẩn nhất nhì, Là tổng thống Mỹ"

Đưa bản gốc năm 1969 sau. Năm 1969 này, trước đó, đã đưa nghi vấn ở đây, dễ trả lời hơn, nhưng chưa nhận thấy thành ý trong phản hồi gián tiếp của ông Trần Đăng Khoa (khác với cậu Trần Đăng Khoa).

Bây giờ, là đọc một vài bàn luận.

Phê bình về phê bình của Đỗ Lai Thúy (bài Trần Đình Sử)

Về kiểm dịch của Chu Giang đối với "kiểm dịch Trần Đình Sử"

Về kiểm dịch đối với kiểm dịch Trần Đình Sử, có thể đọc lại ở đây.

Sau là hai bài "kiểm dịch lại kiểm dịch".

Lý Đợi nhận giải thưởng văn chương Gabo 2015 (kì mùa hè)

Thơ của Lý Đợi từng được Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Hữu Thỉnh đọc diễn cảm, ở đây (hoặc ở đây từ 2013)

Văn nghệ Thứ Bảy : "Phê bình kiểm dịch", và kiểm dịch lại "Phê bình kiểm dịch"

Xoay quanh hai nhà phê bình. Một là Trần Đình Sử. Một là Chu Giang.

Tư liệu được xếp ngược.

3. Chu Giang tiếp tục kiểm dịch Trần Đình Sử.
2. Chu Giang viết "Kiểm dịch Trần Đình Sử"
1. Trần Đình Sử viết "Phê bình kiểm dịch.

Chữ Nôm di sản của cha ông, cũng là bằng chứng cho thấy cha ông ta kém hơn trong khu vực

Về mặt chữ viết, lâu nay, ta đánh giá cao chữ Nôm. Cho đó là sáng tạo độc đáo của cha ông. 

Văn nghệ Thứ Bảy : Để đọc về Bakhtin ở Việt Nam (Trần Đình Sử, La Khắc Hòa, Ngô Tự Lập)