Doanh nhân Bạch Thái Bưởi với tên gọi "Phủ Chính" ở quê hương Tiên Hương của Thánh Mẫu Liễu Hạnh

Có hai doanh nhân lừng danh nước Nam ta hồi đầu thế kỉ 20, một là đàn chị Cô Tư Hồng (xem lại trên Giao Blog ở đây), hai là đàn em Bạch Thái Bưởi (xem lại trên Giao Blog ở đây).

Cùng với nhiều chí sĩ cách mạng giải phóng dân tộc, thì doanh nhân Bạch Thái Bưởi (có ý chí dân tộc tự cường rất mạnh) là một nguồn cảm hứng lớn cho lớp thanh niên mới lớn chúng tôi hồi đầu thời kì Đổi Mới.

Nhóm chúng tôi săn tìm tài liệu về Bạch Thái Bưởi, rồi trích một ít để viết trên mặt báo chí hồi đầu thập niên 1990. Lúc đó, nhiều khi tài liệu phải chép tay, chứ không tiện lợi như bây giờ. Nhiều tài liệu phải chờ đợi hàng tháng mới được nhận ! Một trong các tác giả của nhóm nghiên cứu Bạch Thái Bưởi thời đó sau theo ngành báo chí, và hiện là một quan chức trong ngành.

Tín ngưỡng thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh ở các huyện biên giới tỉnh Lạng Sơn (bài Nguyễn Xuân Bách - Hoàng Minh Hiếu)

Lấy từ trang web của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc.

Bản trên web thì không thấy ghi tên tác giả. Chủ nhân Giao Blog tạm thời điền bù tên tác giả theo kỉ yếu hội thảo vào tháng 4 năm 2023 tại Phủ Tây Hồ. 

Màu vàng trong văn hóa Đông Á và Đông Nam Á

Tư liệu sưu tập.

Dán dần dần lên.

Giải đáp về ngắt câu trong Hán văn : chỉ có "TIÊN HƯƠNG, PHỦ CHÍNH từ", mà không có "TIÊN HƯƠNG phủ, CHÍNH từ"

Trong bài "Quá trình điều chỉnh lại tên gọi của di tích, cho đúng lịch sử và tín ngưỡng : PHỦ CHÍNH" (lên trang ngày 25/2/2025), tôi có viết:

"3. Từ trữ lượng tư liệu rõ ràng và liền mạch về ngôi đền này, thấy rất rõ: cho đến trước năm 1964, chỉ có tên là "Phủ Giầy" hoặc "Phủ Chính". Tên từ xa xưa của ngôi đền là vậy.

Tên chữ Hán của ngôi đền được ghi rõ từ cuối thế kỉ 19 (thập niên 1890) là:

-"Tiên Hương Phủ Chính linh từ" (có nghĩa là "đền thiêng mang tên Phủ Chính ở Tiên Hương".

- "Phủ Chính linh từ" (có nghĩa là "đền thiêng mang tên Phủ Chính").

- "Tiên Hương Phủ Chính" (có nghĩa là "Phủ Chính ở Tiên Hương").

- "Phủ Chính từ" (có nghĩa là "đền mang tên Phủ Chính").

Từ thập niên 1890, cái tên chính thức đó đã được ghi lên nhiều bia đá, ghi lên chuông đồng, ghi vào sách vở, in trên báo chí,...

"Phủ Chính" là tên riêng của "từ" (ngôi đền). Ngôi đền ("từ") có tên riêng là "Phủ Chính". Chữ "Phủ" đi trước chữ "Chính", để thành tên riêng rất rõ là "Phủ Chính".

Chìa khóa ở đây là ngữ pháp. "Phủ" đi trước, "Chính" đi sau. Không phải là "Chính Phủ" !

Không có tên chữ Hán nào là "Phủ Tiên Hương". Không có tên nào mà "Phủ" đi trước và "Tiên Hương" đi sau, để trở thành tên riêng là "Phủ Tiên Hương".

Cũng không có tên bằng chữ quốc ngữ (hay chữ Pháp, chữ Đức, chữ Anh,...) nào trước năm 1964 ghi là "Phủ Tiên Hương". Trước năm 1964, không có tên nào mà "Phủ" đi trước và "Tiên Hương" đi sau, để trở thành tên riêng là "Phủ Tiên Hương"."

Hướng đến Hội Phủ Giầy 2025 : đọc ghi chép năm 1910 của Kiều Oánh Mậu khi về Hội năm đó (5)

Các đoạn mang nội dung quan trọng, các đoạn nên thuộc làm lòng của bản diễn Nôm lục bát (từ nguyên bản Hán văn là "Tiên từ phả kí") của Kiều Oánh Mậu năm 1910.

Cụ Kiều dịch ra thơ Nôm, nhưng cũng là lồng thêm các kiến thức mới, các lí giải mới của cụ ở thời điểm năm 1910, nên cơ bản, có thể gọi đây là bản phỏng dịch "Tiên từ phả kí" (văn bản của dòng họ Trần Lê xã Tiên Hương thời Nguyễn).

Các đoạn thơ dưới đây, nên thuộc làm lòng (bản quốc ngữ toàn văn thì xem ở đây).

"Tôi vừa 1 mét 6, chú ạ" - nhớ một thời chiếu cói

Thấy một cách ngẫu nhiên hình ảnh hai chàng thanh niên quê đạp xe đi rao bán chiếu cói.

"Ai mua chiếu đi". Những trưa hè oi ả. Bất giác một lần ở thị xã ngày đó, tiếng rao bán chiếu làm mình khắc khoải. Ôi, cái thời mới lớn cấp 3, gạo phiếu cơm nhà bếp, cửa sổ phòng tập thể thông ra đường rực rỡ nắng những ban trưa.

Thanh đồng toàn quốc vân tập về Phủ Chính (Phủ Giầy Nam Định) hai ngày đầu tháng 3 năm 2025

Có khoảng 80 thanh đồng đang hoạt động trong các Câu lạc bộ Đạo Mẫu địa phương trên toàn quốc đã vân tập về Phủ Chính (thôn Tiên Hương xã Kim Thái huyện Vụ Bản tỉnh Nam Định) để sinh hoạt thực hành nghi lễ hầu Thánh.

Câu lạc bộ Đạo Mẫu Việt Nam (cấp trung ương, gọi tắt là CLBĐM) là tổ chức thuộc vào Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn Văn hóa Tín ngưỡng Việt Nam (gọi tắt là Trung tâm).

Phủ Giầy Nam Định và Phủ Giầy Sài Gòn đầu năm 2025

Thủ nhang Phủ Chính ở Phủ Giầy Nam Định mở phủ cho chánh tế Phủ Giầy Sài Gòn.

Ngôi đền mang tên Phủ Giầy ở Tp. Hồ Chí Minh hiện nay, do hậu duệ dòng họ Trần Lê (dòng họ đã sản sinh ra Tam vị Thánh Mẫu Phủ Giầy) cùng đồng hương Nam Định và Bắc Kỳ xây dựng tại Gia Định vào cuối thập niên 1950, sau cuộc di cư qui mô lớn năm 1954.

Hướng đến Hội Phủ Giầy 2025 : đọc ghi chép năm 1910 của Kiều Oánh Mậu khi về Hội năm đó (4)

Tạm sơ kết chút xíu về "Phủ Dầy" ở xã Tiên Hương vào năm 1910 khi danh sĩ Kiều Oánh Mậu về dự Hội năm đó và khảo sát tư liệu.

Thay cho cách trình bày ở 3 bài trước (1, 2, 3), bài này chỉ đưa một ít ảnh. Các ảnh tóm gọn nội dung chính từ cuốn "Tiên Phả dịch lục" (TPDL) do Kiều Oánh Mậu soạn và cho in mộc bản năm 1910.

Vấn đề chung của nhân loại : KHỦNG HOẢNG (chiến tranh, bệnh dịch, thiên tai,...) và THAM NHŨNG

Bệnh dịch covid-19 vừa qua đã cho thấy những vụ tham nhũng kinh thiên động địa. Không chỉ ở một hai quốc gia, mà ở nhiều nơi trên thế giới.

Cuộc chiến Nga - Ukraina đang diễn ra (bắt đầu từ 3 năm nước, cũng có thời gian trùng với covid-19) tựa như cũng đang cho thấy những vụ tham nhũng khủng khiếp. Tựa như là cả ở hai phía, rồi ba phía, bốn phía !

Hướng đến Hội Phủ Giầy 2025 : đọc ghi chép năm 1910 của Kiều Oánh Mậu khi về Hội năm đó (3)

Năm 1910 là cách nay 115 năm.

Cùng đối chiếu năm 1910, về "Phủ Dầy" trong sách Tiên Phả dịch lục (TPDL) của Kiều Oánh Mậu (bản in khắc gỗ, 1910) và "Phủ Giầy" trong tài liệu chính qui của nhà nước (bản in hoạt tự, 1910).

Uống nước nhớ nguồn : Từ năm 2025, Phủ Chính (Phủ Giầy Nam Định) đặt bàn thờ danh sĩ Đoàn Triển (1854-1919)

Trong cung khải thánh của Phủ Chính, có các bàn thờ dành cho người có công lao lớn - hệt như nhà tổ trong các chùa Phật ở Việt Nam.

Hướng đến Hội Phủ Giầy 2025 : đọc ghi chép năm 1910 của Kiều Oánh Mậu khi về Hội năm đó (2)

Về chữ "Phủ Dầy" (trong đó, chữ Dầy có nghĩa là "dầy" trong "dầy mỏng") xuất hiện trong bản in khắc gỗ năm 1910 của cuốn "Tiên Phả dịch lục" (Kiều Oánh Mậu soạn bằng văn tự Hán Nôm).

Vấn đề "Giầy" với "Dầy", cũng giống như một cặp vấn đề Gióng - Dóng (trong Thánh Gióng và Thánh Dóng), sẽ luận bàn cụ thể bằng các bài học thuật sau. 

Ở đây, để tránh rườm rà, chỉ đưa nhanh mã chữ "Phủ Dầy" mà Kiều Oánh Mậu đã viết năm 1910.

Luận án Tiến sĩ của Đoàn Văn Báu : Quá trình phát triển nhận thức của Đảng Cộng sản Việt Nam... (2015, GASS)

Tin lấy về từ trang của GASS (Học viện Khoa học Xã hội, VASS).

Hiện chưa rõ có đúng người hay không. Hay là trùng họ trùng tên một cách ngẫu nhiên (nhiều khi, trùng họ trùng tên một cách ngẫu nhiên, Giao Blog đã nói về nhiều trường hợp như vậy: Nguyễn Đức Nhuận, Nguyễn Minh Đức, Hà Minh Thành,...).