Công nghiệp văn hóa - góc nhìn truyền thông (loạt bài của Vietnamplus)

Tạm thời đưa tổng thể về như ở dưới.

Sau đó, sẽ đưa từng bài về dần sau.

Văn nghệ Thứ Bảy : chủ đề văn hóa công nhân

Cụ Võ Huy Tâm viết về người thợ mỏ khi còn đang là người thợ mỏ - một nhà văn trưởng thành từ hầm lò Quảng Ninh. Chúng tôi đã cùng được nhà văn Trần Nhuận Minh kể về những kỉ niệm của anh về người đàn anh Võ Huy Tâm, tại chính ngôi nhà của anh tại Hạ Long vào tháng 8 năm 2020 (xem ở đây). 

Tiểu thuyết Vùng mỏ của Võ Huy Tâm được xuất bản chính thức năm 1954. Sau đó, cuốn Những người thợ mỏ được xuất bản năm 1961. Trần Nhuận Minh cho biết: việc Vùng mỏ được đặc cách giải thưởng văn học quốc gia là có sự can thiệp của lãnh đạo văn nghệ lúc đó là cụ Tố Hữu (xem ở đây, tháng 2 năm 2021).

Trần Nhuận Minh hôm đó đặt dự kiến là tôi sẽ có mặt ở nhà anh từ đầu giờ chiều, để còn có thời gian cùng ra bơi ở bãi biển trước nhà. Nhưng tôi mải đi về vùng mỏ Cẩm Phả, nên về muộn, không kịp ra biển, không kịp ăn tối, mà chuyển thành nói chuyện cả một tối đến tận khuya về chủ đề văn hóa công nhân. Tôi đã viết trên Giao Blog, rằng: "Gần đây, gặp nhà thơ Trần Nhuận Minh tại nhà riêng ở Hạ Long, mới được nghe anh kể về quãng thời gian anh đi làm phu mỏ tay trái để viết về vùng mỏ, thợ mỏ. Sau này, một kết tinh của cả đời ở vùng mỏ của anh là trường ca Đá cháy. Từ kinh nghiệm thực tế nhiều chục năm, anh có chú ý chúng tôi về khái niệm "thợ mỏ" và "phu mỏ" của thời Tây, tức thời thuộc Pháp (có một số người là nông dân ra làm mỏ mang tính thời vụ, hết việc lại về quê, mà không phải thợ mỏ hay phu mỏ chính hiệu)." (xem lại ở đây).

Theo tư liệu của nhà văn Tô Hoài, một người có công lao lớn trong việc đào tạo một người thợ mỏ viết văn thành một nhà văn của vùng mỏ Võ Huy Tâm, chính là nhà văn đàn anh Nguyễn Huy Tưởng. Cụ Tưởng đã có cách đào tạo người thật hay (đọc lại ở đây, tháng 11 năm 2021).

Vùng mỏ còn có nhà văn Lê Phương với tiểu thuyết Bất khuất và nhiều tác phẩm khác (xem ở đây).

1. Tôi đã có thời gian, tính ra cũng kéo dài cả mấy năm, đi tìm hiểu "văn hóa mỏ", "văn hóa thợ mỏ", "văn hóa công nhân mỏ". Du lãng nhiều khu mỏ, xuống nhiều hầm lò cùng anh em thợ mỏ, cùng ăn cơm thợ mỏ và ngủ giường thợ mỏ.

Phạm Quỳnh viết về "văn hóa" và giao lưu văn hóa Đông Tây 100 năm trước (1924)

Hồi đầu thập niên 1920, với bút danh Thượng Chi, cụ Phạm Quỳnh có những bài đáng chú ý như sau trên tạp chí Nam Phong (do chính cụ là chủ bút): 

Một năm sau Hội nghị Văn hóa 2021 : các hệ giá trị (quốc gia, văn hóa, gia đình, con người) theo quan điểm của Ban Tuyên giáo

Một năm là tính từ ngày 24/11 năm 2021 (đã điểm tin lúc đó trên Giao Blog, ở đây). 

24/11/1946

24/11/2021

Bây giờ là tháng 11 năm 2022. 

Đại khái, đã thấy rõ các hệ như sau.

Hệ giá trị quốc gia: là hòa bình, thống nhất, độc lập, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, hạnh phúc.

Hệ giá trị văn hóa: là dân tộc, dân chủ, nhân văn, khoa học.

Hệ giá trị gia đình: là ấm no, hạnh phúc, tiến bộ, văn minh.

Hệ giá trị con người: là yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo…

Văn hóa soi đường cho quốc dân đi (luận đề "văn hóa" và "soi đường")

Gần đây, tôi đã đưa ra một luận đề "văn hóa" là "văn hóa nào". Đã phát biểu công khai ở nhiều không gian học thuật và ứng dụng học thuật, cũng đã in thành bản thảo sách (sắp tới, sẽ thành sách xuất bản chính thức), ví dụ ở đây (tháng 12 năm 2020) hay ở đây (tháng 7 năm 2020).

Bây giờ, đang nóng trên công luận là luận để "văn hóa soi đường cho quốc dân đi". Đợt này, đi qua triển lãm Vân Hồ nhiều lần, đều thấy rực rỡ tuyên truyền; còn về nhà mở tivi thì cũng thấy VTV liên tục đề cập.

Một ít thông tin và một ít bình luận (bình luận đầu tiên dành cho học giả Lại Nguyên Ân).

Chủ nghĩa Xã hội và định hướng đi lên CNXH (bài Nguyễn Phú Trọng)

Tối qua, nhóm zalo có đưa vào một bức ảnh chụp màn hình như sau:

Giá trị văn hóa, triết lí giáo dục (bài Trần Ngọc Thêm)

Kong: đảo đầu lâu 2017 - sự kiện và bàn luận, từ nhiều góc nhìn

Đến hôm nay (18/3/2017), mình chưa có điều kiện xem phim Kong. 

Chưa xem, nên chưa bàn luận được. Chỉ bàn khi đã xem trọn vẹn. Dĩ nhiên vậy. Chẳng hạn, về lĩnh vực hiểu biết của mình, sau khi xem xong phim Người cộng sự (Nhật Bản và Việt Nam hợp tác sản xuất, và công chiếu đồng thời ở hai nước vào năm 2013), phải xem trọn, rồi thì mới có được bình luận, như ở đây, ở đây và ở đây.

Giá trị văn hóa của Văn học Việt Nam (bài Trần Đình Sử)

Cùng vấn đề này, thì khoảng 7-8 năm về trước, học giả Trần Đình Sử đã viết trong khuôn khổ một chuyên đề khoa học cho một đề tài KX. Ông viết một cách từ từ, và có khi cho biết là: vấn đề thực sự khó !

Bản đó chỉ ngắn trong khoảng mười trang A4, đã in trong sách chuyên đề (bản in năm 2010).

Bây giờ, ông công bố một bản viết mới, về cùng vấn đề. Có thể xem như một kết quả suy ngẫm và tổng kết của cả chục năm qua.

Văn hóa Việt Nam : "Cần cù là huyền thoại, hiếu học là ngộ nhận" (Trần Ngọc Thêm)

Về truyền thống "hiếu học" của người Việt, tôi đã viết trên mặt báo chí từ mấy năm trước (bản in năm 2012 --- do blog Yahoo bị hỏng từ lâu, nên sẽ post bổ sung ở một entry mới).

Trong bài viết năm 2012, tôi đã nhấn mạnh: hiếu học của người Việt cần phải được nhìn nhận lại. Bởi chỗ: đa phần, "hiếu học" này không phải là "yêu sự học" hay "yêu tìm tòi sáng tạo về tri thức, trí tuệ", mà là nhắm đến "bằng cấp" đến những "danh vọng", tức là "yêu danh vọng".

Bây giờ là quan điểm của học giả Trần Ngọc Thêm (người đã ra cuốn sách về giá trị văn hóa Việt Nam gần đây, đã điểm ở đây, tháng 5/2016). Theo ông, cần cù thực ra chỉ là huyền thoại, còn hiếu học chỉ là ngộ nhận.