Nhớ Osaka vào thu, đường xanh hoa lá dẫn đến phòng nghiên cứu

Thời gian trôi thật nhanh. Đấy với đấy, mà đã 7 năm rồi (2014-2021).

Đầu tháng 7 năm 2014 thì mình có mặt ở Osaka, làm xong các thủ tục hành chính, nhận phòng làm việc và các vật dụng cần thiết (xem lại ở đây).

Hồi ấy mình ở trong hội quán của trường đại học, có một hàng xóm là vợ chồng trẻ người Hà Bắc (đã kể ở đây). Từ hội quán tới sở làm, mình đi tàu điện trên cao loại một đường ray (đã kể nhanh ở đây). 

1. Mùa thu năm 2014, là khi mình quá bận mải, thậm chí thường nói với bạn rằng, bây giờ, đến thời gian để buồn cũng không có nữa ! 

Mùa thu năm 2014, bạn rủ mình đi câu cá vào ngày Chủ Nhật - như Chủ Nhật hôm nay 12/9/2021 tại Hà Nội - và mình đã trả lời bạn như vậy, rồi xin phép vắng. Một hôm khác, cũng vào Chủ Nhật, một đàn em rủ đi chơi khu Umeda - khu trung tâm ở Osaka - nhưng mình cũng đành từ chối. Biết bạn cũ khai trương quán An Nam ở khá gần, nhưng mình cũng chỉ nhìn qua Fb được thôi (xem lại ở đây).

10 năm sự kiện đại động đất và sóng thần Đông Bắc Nhật Bản (11/3/2011-11/3/2021)

Lệnh Hòa năm thứ ba, ngày 11 tháng 3.

Hôm nay, nước Nhật làm lễ kỉ niệm tròn 10 năm sự kiện này. Tên đúng là lễ truy điệu dành cho những người đã gặp nạn trong đại động đất và sóng thần Đông Nhật Bản 東日本大震災追悼式.

Nhà vua Lệnh Hòa đã có phát biểu trước quốc dân tại lễ truy điệu. Đây là lần truy điệu cuối cùng, tức là từ nay về sau thì chính phủ không tổ chức lễ truy điệu này nữa.

Hồi năm 2015, tức thời điểm 4 năm tròn, trên Giao Blog thì xem ở đây. Lúc ấy, tôi tham gia lễ truy điệu tại chính phòng làm việc của tôi ở Nhật Bản. Tôi mặc niệm tại phòng từ lúc 2:46, theo khẩu lệnh phát theo loa của cơ quan --- các phòng làm việc đều có loa phát thanh. Cơ quan lúc đó của tôi là một cơ sở thuộc Bộ Giáo dục và Khoa học Nhật Bản, không tổ chức mặc niệm chung tại hội trường, mà chúng tôi cứ ai ở phòng nghiên cứu của người đó mà thực hiện mặc niệm qua khẩu lệnh phát thanh.

Sức sống của mùa xuân : hoa bút đất (tsukushi) nở trên tuyết trắng

Bút đất, tức là "bút mọc lên từ mặt đất", tôi tạm dịch từ tên Nhật Bản là "tsukushi" (つくし) của loài cây mà cũng là loài hoa ấy.

Chữ Hán của loài hoa ấy, quả thực, được viết là "thổ bút" (土筆). Nhìn vào chữ là nảy ra luôn nghĩa "bút đất" rồi.

Nhà cũ của tôi ngày xưa có rất nhiều bút đất. Cứ vào khoảng tháng 2 hay tháng 3 dương lịch thì trong vườn mọc lên rất nhiều, hoa bút đất rất ấn tượng. Cụ Tosu hàng xóm sẽ sang và đi hái hoa, gói vào trong những mảnh giấy báo. Lúc ấy, cụ đã U90 nhưng còn rất khỏe, hay đi tất chân tabi, đội mũ lá, tay áo thì dài và cẩn thận cài khuy ở chỗ cổ tay để đề phòng bọ muỗi trong lúc đi vào vườn.

Cụ Tosu đi kiếm bút đất để về làm thuốc. Cụ bảo với tôi là hoa ấy chế được ra thuốc chữa nhức răng, cả nhức xương cốt nữa.

Nỗi lo núi Phú Sĩ sẽ phun trào bất cứ lúc nào (tạm ngủ từ năm 1707)

Lần cuối cùng gần đây nhất núi Phú Sĩ (Nhật Bản) phun trào là năm 1707.

Bây giờ, cùng lúc với nỗi lo đại dịch Cô Vy đang bùng sóng lần thứ hai (mấy hôm nay, mỗi ngày có tới khoảng 500 người nhiễm mới trên cả nước), thì Nhật Bản lại thêm nỗi lo núi Phú Sĩ có thể phun trào bất cứ lúc nào.

Giới khoa học đang cảnh báo.

Lại một mùa hoa Bỉ Ngạn nữa : đã vào thu 2019

Lại như đang rực cháy lên ở các bờ xôi ruộng mật, vào những ngày này, là hoa Bỉ Ngạn. Màu đỏ của Bỉ Ngạn. Rực rỡ. Lặng lẽ. Mà ngắm lâu từ xa, thì tự nhiên lại không thấy rực rỡ nữa, cũng không thấy lặng lẽ nữa. Tựa như thúc giục. Thế là chân liền bước nhanh nhanh.

Một lúc sau, lại đi qua, nhìn nhanh, thì lại thấy rực rỡ lặng lẽ. Lặng lẽ đến rực rỡ thì đúng hơn chăng.

Văn nghệ Thứ Bảy : nhớ những buổi sáng Mộc Liên rực lên ở trước nhà

Tháng 3 rồi. Nhanh quá, đã giữa tháng 3.

Nhìn ra trời mưa bụi bay bay ngoài cửa sổ, ở Hà Thành, vào những ngày này, là bỗng nhớ những buổi sáng thức dậy liền ra xem những cây Mộc Liên ở trước nhà.

Những cây Mộc Liên ấy ở ngay trước cổng kí túc. Đó là giống Mộc Liên trắng (đã nói nhanh ở đây, hồi tháng 11 năm 2013).

Cẩm tú cầu bên thác nước ngày hè năm 2018

Bằng giờ này, vào năm ngoái, mùa hè năm 2017, thì Hội thưởng hoa cẩm tú cầu cũng như thường niên mà mở ra bên thác nước. Xem ở đây.

Năm ngoái, bác thị trưởng thành phố quê có tham dự. Như là một hành động chuẩn bị cho tranh cử. Và vào mùa tranh cử sau đó mấy tháng, thì bác đã tiếp tục thắng cử (đã đi ở đây). Cẩm tú cầu chắc có ủng hộ bác.

Sakura bung sớm, nơi nơi đang bừng sắc xuân

Bây giờ, mới là cuối tháng 3, mà anh đào đã bung nở tới tám chín phần, đôi chỗ đã là mãn khai. Vậy là có sớm hơn thường lệ. Bởi thời tiết ấm hơn thường niên.

Năm ngoái, mãi tới khoảng ngày 10 tháng 4 thì mới mãn khai (xem lại ở đây).

Đất trời một màu tuyết vào thượng tuần tháng 2 năm 2018, nhìn từ xa

Bây giờ, ở trước cửa hàng gas của anh Nasu hay cửa hàng đồ điện tử của anh Hotta dưới phố huyện, cũng như cửa ngõ nhà cụ Tosu hàng xóm, đều một màu tuyết.

Công ty gia truyền của anh Nasu là nhà cung cấp gas đun bếp và phòng tắm trong toàn thời gian tôi ở thị trấn. Những mùa tranh cử Hội đồng Dân biểu thị trấn ngày trước, thì cửa hàng (văn phòng công ty) trở thành văn phòng của ứng cử viên Nasu. Bây giờ, chỗ ấy một màu tuyết.

Văn nghệ Thứ Bảy : hoa sơn trà, lá đỏ, và bộ ba khuôn mặt ngạc nhiên

Hoa thì đáng nhớ là sơn trà (trà núi), tức sazan-ka. Trong vườn nhà của tôi mười mấy năm về trước, có một khóm sơn trà. 

Cụ Tosu hàng xóm sau này thì hay kể tỉ mỉ các chuyện mà cụ muốn tôi quan tâm, trong đó có cho biết: người trồng khóm sơn trà ấy, nếu không nhầm, thì chính là người đồng sáng lập ra trường đại học tư thục của tỉnh. Trường đại học mang tên của tỉnh nhà.

Tiếp tục "ăn thu" ở một làng nông nghiệp : vì mưa, nên 2017 không rước

Hôm trước, là "ăn thu" của các làng chài. Lễ hội lớn nhất trong năm đã được diễn ra. Sau đó là cảnh chuẩn bị cho việc bán hàng (đã đi ở đây và ở đây). "Ăn thu" ở các làng chài là "ăn biển" vào mùa thu.

Bây giờ là "ăn thu" ở các làng làm nông. Ở gần biển nhưng không đi biển, cuộc sống hiện tại hầu như không liên quan gì tới biển khơi. "Ăn thu" ở đây là "ăn lúa mới". Lễ hội lớn nhất trong năm thì toát lên ý: mừng cơm mới. Hệt như lễ thường tân (nếm cơm mới) ở làng xã Việt.

Một ngôi làng gắn bó với tôi trong một thời gian khá dài.

Văn nghệ Thứ Bảy : làng chài chuẩn bị vào mùa "ăn biển" thu 2017

Công việc chuẩn bị đã bắt đầu sau lễ hội vào ngày 8/10 (đã đi ở đây).

Ở dưới là quang cảnh một gia đình trong làng chài đang chuẩn bị cho việc mở quán bán hải sản.

Họ phân loại hàng. Cho vào lưới. Rồi lại đưa các lưới đó trở lại biển. Chờ đến hôm khai trương.

Văn nghệ Thứ Bảy : những trái sung chín dâng lên ban Phật

Những trái Ichi-jiku nho nhỏ xinh xinh gắn với những năm tháng làm điều tra điền dã dân tộc học dài hạn ở nông thôn Nhật Bản của tôi. Đó là những năm đầu thế kỉ 21. Chúng tôi tạm gọi Ichi-jiku là "sung Nhật Bản".

Trải dài trước cổng chùa làng, bây giờ, là ngút ngàn lúa xanh tháng 7

Chùa làng và sư phụ.

Bây giờ là cảnh sắc trải dài trước mặt. Ngút ngát.

Cuộc đấu tranh giữ đất giữ ruộng giữ chùa, của sư phụ, như đã chưa từng xảy ra. Mỗi sáng, cứ 5 giờ thì chuông trên gác vẫn rung lên đều đều.

Những ngày giữ đất cam go, sau khi gióng chuông mỗi sáng, là nón mê với tích trượng, lên đường đi cầu nguyện vòng quanh những bờ xôi ruộng mật này. Gốc cây to ở xa xa là nơi thường nghỉ chân.

Văn nghệ Thứ Bảy : Danh sách đề cử những điểm Ajisai đẹp nhất toàn quốc 2017

Hôm trước, là hội thưởng hoa Ajisai của một địa phương. Đó là cẩm tú cầu của riêng vùng bán đảo Itoshima, ở giáp ranh giữa hai tỉnh Fukuoka và Saga - miền tây nước Nhật Bản. Xem lại ở đây.

Bây giờ là Ajisai trên toàn quốc, với danh sách đề cử tháng 7 năm 2017.

Cẩm tú cầu nở trong mưa bụi : hội thưởng hoa và nụ cười chính trị gia

Cẩm tú cầu là tên tiếng Việt. Hoa đó, bằng tiếng Nhật là Ajisai (đọc a-ji-sai).

Bây giờ đang là mùa cẩm tú cầu. Hội thưởng hoa cẩm tú cầu của thành phố là một tổ chức dân sự, ai cũng có thể tham gia. Hàng năm, vào cuối tháng 6, sẽ là dịp thưởng hoa ở khu vực thác nước.

Thác nước ấy cách nhà cũ của tôi, và nhà của cụ Tosu, khoảng 10 phút đi ô-tô hoặc xe máy. Ngày trước, tôi lên thác nhiều khi cả bằng xe đạp và đi bộ (thời kì đầu tiên) !

Cụ Tosu đã từ trần đầu năm 2017, ở tuối 98 (đã đi ở đây).

Vào mùa cấy tháng 6 năm 2017 : học sinh trong vùng trải nghiệm công việc đồng áng

Mùa cấy thời Minh Trị và Đại Chính người ta tổ chức các đại hội múa hát. Hát mừng đất trời, mừng nhà vua, mừng vận hội non sông, và tự mừng nhau.

Mùa cấy ở Nhật Bản, thường vào dịp đầu tháng 5 âm lịch, ngang ngang thời điểm bà con Tày Nùng vùng Cao Bằng xuống đồng (xem cảnh xuống đồng năm 2017 ở huyện Quảng Uyên mấy hôm trước tại đây và tại đây).

Bây giờ đang là thời Bình Thành.

Học sinh trong vùng được trải nghiệm việc cấy lúa vào thời gian này.

Nhìn từ xa : hè về, cùng bọn trẻ lên rừng trúc, rồi xuôi xuống vũng biển

Ngắm nhìn từ xa miền quê Itoshima, qua báo chí. Bây giờ là qua tờ Tây Nhật Bản - tờ báo khu vực hàng đầu ở địa phương. 

Mới gần đây, bạn từ Itoshima viết thư mail thông báo đại khái: cụ Tosu đã qua đời ở tuổi 98, tại căn phòng ở trung tâm dưỡng lão mà chúng ta đã tới thăm vào tháng 9 năm ngoái. Thật may, bạn Giao đã được gặp ông lão lần cuối cùng.

Tháng 5 : quầng sáng quanh mặt trời xuất hiện ở Việt Nam, rồi Nhật Bản

Vào ngày 9/5 tại khu vực Huế và Quảng Nam của Việt Nam.

Vào ngày 15/5 tại khu vực tỉnh Fukuoka của Nhật Bản.

Ngày 30 tháng 4 năm nay : chúc thọ ông bà dưới giàn hoa Fuji mãn khai

Hoa Fuji bung nở rồi mãn khai vào dịp cuối tháng 4 ở miền Tây nước Nhật Bản, thì đã điểm tin mấy hôm trước (ở đây).

Dưới những dàn hoa Fuji mãn khai ấy, có nơi sẽ diễn ra lễ chúc thọ ông bà. Hoạt động của hội lão ở địa phương.