Kính mừng Tiệc Mẫu 2025 : Chúng tôi nói về Đền Bà Kiệu - 4 (thảo luận lượt ba)

Thảo luận lượt ba là phát biểu của Tiến sĩ Luật học Mai Thanh Hiếu.

Chúng tôi đang đưa dần nội dung mà chúng tôi đã trình bày và thảo luận chiều Thứ Bảy ngày 5/4/2025, tại diễn đàn Cà phê Thứ Bảy Hà Nội, về Đền Bà Kiệu (đền thờ hệ thần Liễu Hạnh công chúa ở trung tâm Hà Nội, nằm ở bên kia đường Đinh Tiên Hoàng từ Đền Ngọc Sơn nhìn sang).

Trình tự đưa lên ở đây có khác với trình tự đã trình bày tuyến tính tại Cà phê Thứ Bảy Hà Nội (trình tự tuyến tính ấy xem trong slide đầu tiên của entry/stt). Chúng tôi sắp xếp lại sao cho thời lượng vừa phải và dễ theo dõi với bạn đọc phổ thông.

Kính mừng Tiệc Mẫu 2025 : Chúng tôi nói về Đền Bà Kiệu - 3 (thảo luận lượt hai)

Chúng tôi đang đưa dần nội dung mà chúng tôi đã trình bày và thảo luận chiều Thứ Bảy ngày 5/4/2025, tại diễn đàn Cà phê Thứ Bảy Hà Nội, về Đền Bà Kiệu (đền thờ hệ thần Liễu Hạnh công chúa ở trung tâm Hà Nội, nằm ở bên kia đường Đinh Tiên Hoàng từ Đền Ngọc Sơn nhìn sang).

Trình tự đưa lên ở đây có khác với trình tự đã trình bày tuyến tính tại Cà phê Thứ Bảy Hà Nội (trình tự tuyến tính ấy xem trong slide đầu tiên của entry/stt). Chúng tôi sắp xếp lại sao cho thời lượng vừa phải và dễ theo dõi với bạn đọc phổ thông.

Kính mừng Tiệc Mẫu 2025 : Chúng tôi nói về Đền Bà Kiệu - 2 (thảo luận lượt đầu)

Chúng tôi đang đưa dần nội dung mà chúng tôi đã trình bày và thảo luận chiều Thứ Bảy ngày 5/4/2025, tại diễn đàn Cà phê Thứ Bảy Hà Nội, về Đền Bà Kiệu (đền thờ hệ thần Liễu Hạnh công chúa ở trung tâm Hà Nội, nằm ở bên kia đường Đinh Tiên Hoàng từ Đền Ngọc Sơn nhìn sang).

Trình tự đưa lên ở đây có khác với trình tự đã trình bày tuyến tính tại Cà phê Thứ Bảy Hà Nội (trình tự tuyến tính ấy xem trong slide đầu tiên của entry/stt). Chúng tôi sắp xếp lại sao cho thời lượng vừa phải và dễ theo dõi với bạn đọc phổ thông.

Kính mừng Tiệc Mẫu 2025 : Chúng tôi nói về Đền Bà Kiệu - 1 (trình bày của gia đình thủ nhang)

Chúng tôi đã cùng nhau nói chuyện về Đền Bà Kiệu, tại diễn đàn "Cà phê Thứ Bảy Hà Nội" vào buổi chiều Thứ Bảy ngày 5 tháng 4 năm 2025, trong không khí kính mừng Tiệc Mẫu tháng Ba năm Ất Tị 2025. 

Đã thông báo vào buổi sáng ngày 5/4/2025 ở đây (trên blog) và ở đây (trên Fb).

Chủ đề chúng tôi nói là "Văn hóa thờ Mẫu qua việc phụng thờ hệ thần Liễu Hạnh công chúa tại khu phố cổ Hà Nội - trường hợp Đền Bà Kiệu". Có hai diễn giả: Chu Xuân Giao và Bùi Anh Tuấn. Người điều hành là bạn Dương Trọng Tấn.

Kính mừng Tiệc Mẫu tháng Ba 2025 : Chúng tôi nói chuyện về Đền Bà Kiệu

Kính mừng Tiệc Mẫu tháng Ba 2025

Chúng tôi nói chuyện về Đền Bà Kiệu và việc phụng thờ hệ thần Liễu Hạnh công chúa tại khu vực phố cổ Hà Nội.

Chiều hôm nay - Thứ Bảy ngày 5/4/2025.

Ghi chú nhỏ về đền Bà Kiệu (có nhầm lẫn giữa "Huyền Chân" và "Huyền Trân")

Đúng là có tư liệu, mà là tư liệu cũ cách nay hơn cả trăm năm, đã nhầm "Huyền Chân" ở khu vực đền Bà Kiệu thành "Huyền Trân".

Việc nhầm này có lẽ bắt đầu từ một người đọc nhầm chữ "Huyền Chân" trên thực địa thành ra "Huyền Trân", tức đọc nhầm "Chân" thành "Trân", rồi viết thành sách - sách được xuất bản bằng tiếng Việt, mà đã từ hơn cả trăm năm trước ! Sau đó, người sau cứ chép theo sách ấy, nên nhầm lẫn được nhân ra !

"Lăng Mẫu Liễu Hạnh" đầu năm 2025 - bài 2 (từ lúc nào xuất hiện tên "Lăng Liễu Hạnh")

Ở bài 1, chúng ta đã nắm rõ việc đổi tên gọi của lăng: năm 2021, bằng văn bản chính thức, Bộ Văn hóa đã đổi từ tên "Lăng Liễu Hạnh" (có từ năm 1975) thành "Lăng Mẫu Liễu Hạnh" cho đúng với lịch sử và tín ngưỡng. 

Có thể tạm thấy quá trình như sau:

- Từ xa xưa, lăng của Liễu Hạnh công chúa luôn được địa phương và nhân dân thập phương gọi là "Lăng Mẫu", "Lăng Thánh Mẫu", "Lăng Mẫu Liễu Hạnh", "Lăng Mẹ",... Không ai gọi một cách bất kính là "Lăng Liễu Hạnh" cả.

- Đến năm 1975, khi ra quyết định công nhận di tích cho quần thể Phủ Giầy (sau đó là bằng công nhận được phát hành theo quyết định), thì cái tên "Lăng Liễu Hạnh" xuất hiện. Năm 1975 đã ra đời tên "Lăng Liễu Hạnh".

- Tên "Lăng Liễu Hạnh" là sản phẩm của một thời kì lịch sử đã qua đi, trong đó có nhiều năm chống mê tín di đoan rộng khắp, đền chùa miếu mạo từng bị phá hủy hàng loạt.

- Sau Đổi Mới, tín ngưỡng dân gian được dần phục hồi, đền chùa miếu mạo được trùng tu tôn tạo. Hội Phủ Giầy đã được mở thử nghiệm trở lại từ nửa sau thập 1990.

Đặc biệt ngày quốc khánh: ba đạo sắc Cảnh Hưng 44 (1783) cho hệ thần Liễu Hạnh công chúa tại Đền Bà Kiệu

Công bố đặc biệt, lần đầu tiên trên không gian mạng, nhân quốc khánh 2024. 

Rất nhiều năm nay, có lẽ phải tính bằng đơn vị hàng chục năm, các cơ quan quản lí chưa từng  thấy trực tiếp bộ sắc phong Đền Bà Kiệu này. Thậm chí, có đồn đại từ các cơ quan rằng, bộ sắc đã không còn giữ được !

Chúng tôi khẳng định: bộ sắc vẫn được bảo quản rất tốt tại Hà Nội, bởi gia đình thủ nhang Đền Bà Kiệu (theo gia phả, đang là đời thủ nhang thứ 10 và 11).

Sau công bố nhanh này, vào ngày quốc khánh 2024, chúng tôi sẽ công bố chính thức theo tiêu chuẩn học thuật.

Đền Bà Kiệu và gia đình "thủ nhang" trải nhiều đời, suốt mấy trăm năm nay

Về đền Bà Kiệu (Huyền Chân từ) ở khu vực trung tâm của thủ đô Hà Nội đã mấy trăm năm thờ phụng Hệ thần Liễu Hạnh công chúa, trên Giao Blog, đọc lại ở đây hay ở đây.  

Hiện nay, nhà đền có lưu giữ một cuốn ngọc phả bằng chữ Hán Nôm, bản in khắc gỗ, có tiêu đề Huyền Chân linh từ ngọc phả. Tôi đã trực tiếp xem và khảo sát nguyên bản.

Ở đây, đưa nhanh một ít trang trong ngọc phả nói về các đời "thủ nhang" của ngôi đền. Nguyên bản ghi là "thủ hương" (nghĩa đen là "giữ hương", cũng tức là "thủ nhang" theo cách gọi chung).

Đền Bà Kiệu - từ sau ngày 21 tháng 8 năm 2024

Mở đầu là tin tức của báo chí chính thống về cuộc đối thoại ngày 21/8/2024.

Tên đầy đủ của cuộc đối thoại là "Hội nghị Đối thoại đối với tổ chức và các hộ dân nằm trong mốc giới thu hồi đất thực hiện dự án giải phóng mặt bằng, cải tạo hạ tầng kỹ thuật khu vực xung quanh di tích đền Bà Kiệu, quận Hoàn Kiếm.".

Cuộc đối thoại có sự tham gia của các cơ quan báo chí, nên sau đó, thông tin đã được đưa lên mạng.

Ngôi đền cổ thờ hệ thần Liễu Hạnh công chúa bên cạnh Hồ Hoàn Kiếm - Đền Bà Kiệu

Một ngôi đền cổ thờ hệ thần Liễu Hạnh công chúa, mà tọa lạc ở trung tâm thành phố Hà Nội ngày nay.

Khu vực đó vốn là ở trước Phủ Chúa Trịnh. Bản thân ngôi đền đã có từ thời Lê mạt (khoảng cuối thời Cảnh Hưng).

Đầu tiên đăng một bài mới của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 1.

Các bổ sung và cập nhật thì dán ở bên dưới như thường khi.