Ngọn núi duy nhất ở Phủ Giầy : núi Phủ Giầy (núi Tiên Hương) và các tên khác

Ở vùng Phủ Giầy (xã Kim Thái huyện Vụ Bản ngày nay) chỉ có một ngọn núi duy nhất. Nó được ghi tên vào sách vở từ xa xưa, cũng được gọi bằng tên dân gian quen thuộc bao đời, đó là "núi Phủ Giầy".

Khoảng một tuần trước, nhân ngày Rằm tháng Tám là dịp đản sinh của Liễu Hạnh công chúa, có các bạn trong tín ngưỡng Tam Tứ Phủ đưa câu hỏi khá thú vị, là "Núi Phủ Dầy ở đâu", trên trang Fb Tín ngưỡng thờ Mẫu (xem ở đây, và có bản lưu ở bên dưới).

Có thể hưởng ứng câu hỏi trên, mà ghi nhanh mấy ý như dưới đây.

Ngôi đền thờ vị tiết phụ là vợ thứ của sứ giả Đinh Nho Hoàn (ở huyện Hương Sơn hiện nay)

Chuyện của thập niên 1710s, tức đầu thế kỉ XVIII. Sứ giả Đinh Nho Hoàn được triều đình Lê - Trịnh cử sang nhà Thanh, không may mà mất bên đó (thi thoảng vẫn có người đi sứ Trung Hoa bị đột tử giữa đường như vậy).

Thi hài của họ Đinh được đưa về quê nhà ở xã An Ấp huyện Hương Sơn (nay là xã Sơn Hòa huyện Hương Sơn tỉnh Hà Tĩnh), chôn cất xong, thì người vợ thứ của ông là Phan Thị đã tự thắt cổ mà chết theo. Triều đình biết việc đó đã tặng phong Phan Thị là Á thân nhân, lại cấp ruộng thờ và cho lập đền thờ tại An Ấp. Lại ban cho bảng vàng khắc hai chữ Tiết phụ treo ở đền để biểu dương.

Chuyện này đã được ghi vào chính sử, vào thần tích, và được Đoàn Thị Điểm (có thể là Nguyễn Thị Điểm em gái của Nguyễn Trác Luân) viết thành một truyện trong tập Truyền kì tân phả.

"Bốn con hổ ở Trường An" và "Bốn người đại tài của nước Nam" (bài Quách Hiền 2007)

Hôm nay, lại có việc, nhắc đến bốn chàng hotboy của một thời này.

Đó chính là Trường An tứ hổ hay An Nam đại tứ tài ở nửa đầu thế kỉ 18.

Bốn người ấy là: Nguyễn Tông Quai, Nguyễn Trác Luân, Ngô Tuấn Cảnh, Nguyễn Bá Lân. Có xuất nhập một chút về các vị, nhưng Nguyễn Tông Quai, Nguyễn Trác Luân, Nguyễn Bá Lân thì đều là những văn nhân lừng tiếng đương thời.

Tôi đã viết về bốn chàng này trong các năm 1993-1995 (tức khoảng 25 năm trước), có nhắc lại năm 2012.  Và bây giờ thì nhắc lại thêm.

Câu chuyện bà Điểm là bà Điểm nào : "Chinh phụ ngâm" có thể ra đời sau khi Đoàn Thị Điểm đã mất

"Dĩ nhiên Hoàng Xuân Hãn không nhằm hạ bệ ai. Ông chỉ cố tìm sự thực." (Thu Tứ)

Câu chuyện bà Điểm là bà Điểm nào kéo dài lâu rồi, xem như tới ngót cả thế kỉ. Ví dụ xem ở đây, hay ở đây, và ở đây.

Hiện nay đang lẫn lộn giữa Đoàn Thị Điểm (em Đoàn Doãn Luân) và Nguyễn Thị Điểm (em Nguyễn Trác Luân). Chưa chắc bà Đoàn Thị Điểm đã là nữ nhà văn xuất sắc mà lâu nay chúng ta tưởng, bà ấy, có khi lại là Nguyễn Thị Điểm. Có thể Nguyễn Thị Điểm mới chính là nữ văn tài mà người đời đã quên lãng lâu nay.

Hình như càng tìm thì bà Đoàn Thị Điểm càng bất lợi.

Đối đáp giỏi : phía Việt Nam tặng lại món đồ gì ?

Đối đáp giỏi là loại truyện ngày xưa sứ thần Đại Việt đi triều cống Trung Hoa đã phát huy trí khôn để ứng đối với những "cái bẫy" của vua quan nước Tàu. Cái bẫy có khi là dạng văn tự (đối đáp văn thơ), cũng có khi là hành động gì đó (tài ứng xử). 

Phần nhiều là đối đáp văn thơ. Mà trong đó, thì chủ yếu là dạng câu đối. Cũng có khi địa điểm đối đáp là trên đất Việt Nam, mà không phải bên đất Bắc nữa.

Vì sao Trạng Quỳnh hóa Nguyễn Quỳnh (bài Đào Thái Tôn, 2001)

Cùng về chủ đề này, ở entry trước, đã đọc cách kiến giải của cụ Hoàng Tuấn Phổ. 

Dưới đây là kiến giải của cố học giả Đào Thái Tôn - một trong những người mà ngay từ cuối thập niên 1980 đầu thập niên 1990 đã cho thấy nguyên nhân của sự "nhập nhằng" Nguyễn Quỳnh thành Trạng Quỳnh.

Một sự nhập nhằng, khiến cho không phải học giả, mà ngay cả đến bạn đọc phổ thông như bác Salam cũng khó chấp nhận.

Trạng Quỳnh là ai (bài Hoàng Tuấn Phổ)

Chuyện nào cũng có thể trở thành tuyên truyền : Cớ sao bỏ mất hai bà vợ đầu của sứ thần ?

Nhìn chung là báo chí chỉ tuyên truyền một chiều. Dư luận theo đó được định hướng. Về tình yêu. Về tình cảm vợ chồng. Và nhiều thứ khác. Đều một chiều như vậy.

Chẳng hạn đọc lại ở đây và ở đây.

Đại khái là bây giờ người ta chỉ còn biết đến cặp trai tài gái sắc Nguyễn Kiều - Đoàn Thị Điểm. Nói theo ngôn ngữ báo chí bây giờ.

Nhưng sự thực đâu có thế. Phu quân có tới 3 bà phu nhân. Mà 2 vị trước (chị cả, chị hai) là con nhà quan lớn. Em thứ ba thì con nhà bình dân, lại quá lứa lỡ thì (tầm 37 tuổi), thì là được mối lái vì có liên quan đến các chị cả và chị hai. Nhờ có mối quan hệ ấy mới thành bà ba.

Mối tình của sứ thần và á phu nhân (bài Phạm Trọng Chánh, 2015)

Những dịp trước, có thể đã thấy ông Phạm Trọng Chánh bàn về "thơ dâm tình" trong Kinh Thánh.

Bây giờ, đọc ông viết về văn học trung đại Việt Nam.

Cứ theo hướng Hoàng Xuân Hãn, thì đến lúc Đoàn Thị Điểm trắng tay

Đó là một ý trong lời bình của Thu Tứ.

Toàn văn xem bài "Ai viết Bích Câu kì ngộ Hán văn" ở dưới đây. Bài này là do Thu Tứ trích từ sách của cụ Hoàng Xuân Hãn.

Lại chuyện bà Đoàn Thị Điểm : thật ra là Nguyễn Thị Điểm

Chuyện về bà Điểm đã nói ở đây (và ở đây).