Đối đáp giỏi : phía Việt Nam tặng lại món đồ gì ?

Đối đáp giỏi là loại truyện ngày xưa sứ thần Đại Việt đi triều cống Trung Hoa đã phát huy trí khôn để ứng đối với những "cái bẫy" của vua quan nước Tàu. Cái bẫy có khi là dạng văn tự (đối đáp văn thơ), cũng có khi là hành động gì đó (tài ứng xử). 

Phần nhiều là đối đáp văn thơ. Mà trong đó, thì chủ yếu là dạng câu đối. Cũng có khi địa điểm đối đáp là trên đất Việt Nam, mà không phải bên đất Bắc nữa.

Vì sao Trạng Quỳnh hóa Nguyễn Quỳnh (bài Đào Thái Tôn, 2001)

Cùng về chủ đề này, ở entry trước, đã đọc cách kiến giải của cụ Hoàng Tuấn Phổ. 

Dưới đây là kiến giải của cố học giả Đào Thái Tôn - một trong những người mà ngay từ cuối thập niên 1980 đầu thập niên 1990 đã cho thấy nguyên nhân của sự "nhập nhằng" Nguyễn Quỳnh thành Trạng Quỳnh.

Một sự nhập nhằng, khiến cho không phải học giả, mà ngay cả đến bạn đọc phổ thông như bác Salam cũng khó chấp nhận.

Trạng Quỳnh là ai (bài Hoàng Tuấn Phổ)

Nội chiến : Quân ta đổ lộn cùng quân nó

Nội chiến ở Việt Nam cũng có truyền thống lâu đời như chiến tranh chống ngoại xâm. Nhìn chung, lúc nội chiến thì mỗi bên đều tự xem mình là chính đáng.

Vậy nên, mới có "quân ta" với "quân mình". Rồi "nước nó" với "nước mình".

Các nhà tiên tri thời trước đã viết như sau (tư liệu đích thực đang lưu ở các kho sách chính qui của Việt Nam, đây là bản tạm phiên âm Nôm của tôi):

Nửa đêm giờ tí khắc canh ba,
Thoắt tiến quân vào phá lũy ra.
Một tướng thượng cửng vào cửa hiểm,
Hai viên đứng nấp trực biên hà.
Quân ta đổ lộn cùng quân nó,
Nước nó ra đầu với nước ta.
Đánh đoạn rút về lau khí giới,
Tìm nơi phủ khố để can qua.

Văn nghệ Thứ Bảy : kế sách "chậm phát tang" của ông Trạng Quỳnh

"Từ bận ấy, chúa có bụng ghét Quỳnh. Được mười hôm, chúa đòi Quỳnh vào thị yến, định đánh thuốc độc cho chết, Quỳnh biết chúa căm về mấy chuyện trước, lần này đòi vào thị yến, chắc là có chuyện. 

Lúc đi dặn vợ con rằng: "Hôm nay ta vào hầu yến Chúa, lành ít, dữ nhiều. Ta có mệnh hệ nào, thì không được phát tang ngay, cứ phải để ta vào võng, cắt hai đứa quạt hầu, rồi gọi nhà trò về hát, đợi bao giờ phủ chúa phát tang thì ở ngoài hãy phát tang"."

Chơi chữ : "Trạng chết thì chúa cũng băng hà" (Giáp-Ngọ-A-Rê-Tê chết thì chúa cũng băng hà)

Trạng chết chúa cũng băng hà
Dưa gang đỏ đít thì cà đỏ trôn

Câu ấy là nằm trong truyện dân gian, do dân gian làm ra và thuộc về dân gian. Cả câu chuyện đã được ông Landes (một người Pháp sống ở Chợ Lớn) sưu tầm và dịch ra tiếng Pháp từ thập niên 1880. Đó là một trong những bản kể trên giấy trắng mực đen sớm nhất.