Trong một cuộc hội thảo khoảng 15 năm về trước, tổ chức tại khuôn viên nhà nghỉ dưỡng ở cách Tokyo khoảng hơn 1 giờ tàu siêu tốc, tôi đã trình bày nhanh cảm nhận của riêng mình về sự giống nhau giữa Đức và Nhật. Thực ra, báo cáo viên hôm ấy là một chuyên gia về môi trường và xử lí rác thải, mới đi khảo sát dài hạn tại Đức nên tập trung nói về kĩ thuật xử lí rác thải của người Đức.
Hội thảo đó, sau này có gỡ băng. Phát biểu của mình được ghi lại toàn bộ ! (sẽ tìm lại sau).
Đại khái, tôi gọi Đức là Nhật Bản ở Âu châu, còn Nhật thì như Đức ở Á châu. Nói ví von như vậy. Lời nói đã được văn bản hóa rồi (dĩ nhiên là nói bằng tiếng Nhật).