Cải cách hành chính 2024-2025 và tiếng nói từ địa phương - 1 (nỗi lo mất tên bản tên làng ở vùng cao)

 Nhiều tuần nay, nhiều bạn trẻ vùng cao trực tiếp liên hệ với tôi.

Thú vị là lần này, cơ bản là các bạn trẻ. Chỉ có duy nhất một bác trung niên (các cụ cao niên thì không quan tâm, hoặc là do điều kiện phương tiện viễn thông mà không tiện nói chuyện).

Các bạn kẻ như kêu cứu:

- Bản mình mất tên rồi chú ơi/bác ơi.

- Các xã xung quanh quê mình đang mất dần tên các bản rồi ! Toàn tên mới, tên lạ, không duy trì được tên tiếng mình.

Sau các bạn trẻ thì là phía các cơ quan báo chí truyền thông của địa phương.

10 năm nhìn lại di tích Tổng Chúp và cuộc chiến 1979 ở mặt trận Cao Bằng (2014-2024)

Tháng 3 năm 2014, tôi du lãng đầu năm ở quê hương Cao Bằng, lúc ra thành Mục Mã ngày xưa (nay là thành phố Cao Bằng), lúc về bản, lúc lại ra biên giới,...

Lần ấy, vào một buổi sáng, tôi đi bộ vu vơ bên dòng sông Hiến để nghĩ lại về cảnh cũ người cũ chuyện cũ nhiều năm và thậm chí là nhiều thế kỉ trước đó ! Xa xôi thì là những câu chuyện tận thời 1593-1683 gắn với vương triều Mạc, mà gần thì là những năm tháng của thập niên 1990 - tôi bắt đầu làm điều tra điền dã dân tộc học ở Cao Bằng.

Rất ngẫu nhiên, lúc đi vơ vơ ấy, tôi lại có cơ hội vào thăm nhà cũ của ông Trại trưởng Trại Chăn nuôi Đức Chính - gắn với cái tên Tổng Chúp trong chiến tranh biên giới tháng 2 và tháng 3 năm 1979. 

Ngẫu nhiên gặp được người vợ góa của ông Trại trưởng ở cạnh dòng sông Hiến, chỉ sau mấy phút nói chuyện, bà đồng ý đưa tôi về nhà riêng của ông bà để hàn huyên. Bà kể lại chuyện Tổng Chúp năm 1979, cho tôi xem nhiều tư liệu liên quan.

Bây giờ, vào tháng 2 năm 2024, qua thông tin các nguồn khác nhau, đã biết Tổng Chúp có khu tưởng niệm các nạn nhân của thảm sát tháng 3 năm 1979.