Lặng lẽ quan sát từ xa : người thứ hai sẽ được rải tro cốt xuống sông biển Nam Bộ

Người đầu tiên, tôi quan sát lặng lẽ từ xa, là học giả Tạ Chí Đại Trường. Tro cốt của ông được gia đình và bè bạn rải xuống sông Soài Rạp. Xem lại trên Giao Blog ở đây (tháng 3 và tháng 5 năm 2016).

Một chút kỉ niệm về nhà sử học họ Tạ (1935-2016), ở thời gian gần cuối cùng của ông trên thế gian này, được điểm vắn tắt ở đây (tháng 8 năm 2015). Thật ra, tôi chưa từng hàn huyên với Tạ Chí Đại Trường trực tiếp lần nào. Một lần ông về Hà Nội, thì tôi bận mải đi vùng sương mù Vân Hồ nên không có được điều kiện hàn huyên, chỉ gặp mặt được chốc lát.

Năm 2023, tháng 11, người thứ hai tôi quan sát từ xa lặng lẽ, là học giả tu sĩ Tuệ Sỹ (1943-2023). Trên Giao Blog, tôi đã chú ý đến phần việc quan trọng của Tuệ Sỹ là chương trình dịch Đại Tang kinh (xem lại ở đây).

Người Dao ở Vân Hồ (Sơn La) - cập nhật tháng 2 năm 2021

Bản ghi chép cập nhật của tháng 2 năm 2021.

Hai bài đầu tiên lấy từ trang du lịch Vân Hồ.

Nhìn lên Lóng Luông (Vân Hồ) : người Mông muốn nhập vào Tết Nguyên Đán

Hồi trước, lúc du lãng ở vùng Lóng Luông, chúng tôi đã tham dự một cái Tết theo phong tục người Mông. Mà mở đầu, là ngẫu nhiên gặp vị Chủ tịch Quốc hội lúc đó đi thăm bà con. Tức là thăm bà con ăn Tết cổ truyền của họ. Đã đi ở đây (viết tháng 1 năm 2012).

Bao giờ đặt bút viết về những cái Tết như vậy, mình sẽ chỉ ra sự diễn của bà con. Đang nhớ đến những cảnh, đại loại: đoàn công tác của bác Chủ tịch Quốc hội vừa rời đi, thì bà con liền nháo nhào cởi áo dân tộc, bỏ quần dân tộc đang mặc cho vào bao tải. Mấy em gái cũng không ngần ngại tụt luôn lớp áo váy dân tộc ở bên ngoài cho vào bao tải, khi mà mình đang đứng trước mặt.

Lần đầu tiên chúng tôi đến Lóng Luông (nay là huyện Vân Hồ)

Xưa thì Lóng Luông thuộc huyện Mộc Châu. Gần đây, huyện Mộc Châu tách làm 2 huyện, thì phần Lóng Luông là thuộc về huyện mới Vân Hồ. Tên của huyện mới "Vân Hồ" vốn là tên của xã: xã Vân Hồ. Bây giờ, vẫn là xã Vân Hồ thuộc huyện Vân Hồ. 

Lần ấy, chúng tôi đến Lóng Luông vào đầu năm dương lịch - tương ứng với cuối năm âm lịch, các nơi đang chuẩn bị cho Tết Nguyên Đán. Đấy là lần đầu tiên. Vì sau này, khi Lóng Luông về Vân Hồ rồi, trên đường đi huyện Vân Hồ, tôi thi thoảng vẫn vào Lóng Luông chơi. Hoặc có khi la cà ở Lóng Luông rồi mới sang Vân Hồ. Có khi đi xe máy vào cả bản Tà Dê.

Dưới là tư liệu năm 2012 đã được đưa lên Giao Blog thời Yahoo (bản tàn khuyết còn được lưu ở đây sau khi Yahoo giải thể).

Đêm lạnh, viết nhanh trên đường cao tốc hướng về Mộc Châu

Bây giờ, đi Mộc Châu từ Hà Nội, mà dùng xe khách, thì thật nhàn. Có thể đi xe đêm xuất phát từ bến Mỹ Đình. Cỡ 9 hay 10 giờ đêm, hoặc muộn hơn, vẫn có xe. Cốt để sáng mai là tới nơi, và bắt tay vào việc ngay ở địa bàn.

Đường thì cao tốc, mà xe thì giường nằm.

Du lịch vùng cao Vân Hồ

Vân Hồ là một huyện mới của tỉnh Sơn La. Huyện này được tách ra từ huyện Mộc Châu, và tên của xã Vân Hồ (xã cũ của huyện Mộc Châu trước đây) trở thành tên của huyện mới. Hồi cuối năm 2013 (đã điểm tin ở đây).

Vân Hồ có bản Hua Tạt, có bản Suối Lìn, có anh hùng lao động Bàn Văn Mình (người tham gia lập bản Suổi Lìn). Bây giờ, cái bản Suối Lìn heo hút ngày xưa chúng tôi du lãng đã trở thành huyện lị. Các cơ quan đầu não của huyện đóng bên con đường mờ sương và trơn tuột ngày trước.

Hua Tát ở huyện mới Vân Hồ phát triển du lịch cộng đồng

Tên đúng là Hua Tạt.

Chúng tôi đã du lãng ở vùng Hua Tạt lúc vẫn còn là huyện Mộc Châu (xem lại ở đây và ở đây). Hình như ảnh hưởng bởi Nguyễn Huy Thiệp, nên chúng tôi cứ quen gọi cho kêu là "Hua Tát" (trong Những ngọn gió Hua Tát).

Sau này, huyện Mộc Châu tách ra làm 2 phần: một phần vẫn là huyện Mộc Châu, một phần thì thành huyện Vân Hồ.

Sơn La : Bản sương mù (địa bàn huyện ủy Vân Hồ) vừa bốc cháy

Đó là cái bản ở gần chỗ Nguyễn Huy Thiệp đã từng ở và dạy môn sử trong một thời gian dài.

Cũng là cái bản mà tôi đã du lãng nhiều năm về trước. Quê hương của người anh hùng lao động Bàn Văn Mình (xem lại ở đây hoặc ở đây).

Sau rồi, cái bản ấy trở thành trung tâm hành chính của Huyện Vân Hồ - một huyện mới được thành lập vào năm 2013. Huyện mới này thật ra là tách ra từ Huyện Mộc Châu.

Tin vừa nhận là trung tâm huyện ủy Vân Hồ bốc cháy.

Cấp sắc người Dao (ở Mộc Châu, Sơn La)

Ghi chép từ góc nhìn báo chí. Những chi tiết quan trọng nhất của lễ này, thì với góc nhìn báo chí đã bị bỏ qua mất.

Bản sương mù của người anh hùng gây lạc lối về, giữa những nương chè bát ngát

Lưu ý đặc biệt (vừa mới chính thức xong, 9/2013, đợt trước vẫn chỉ là nghe đồn): "Trung tâm hành chính huyện Vân Hồ dự kiến được xây dựng tại bản Suối Lìn, xã Vân Hồ".

Thật ra, mình không đi tìm những nương chè, bát ngát và khá nên thơ khi trời quang mây tạnh, ở Suối Lìn (như các du khách ở trong bài dưới đây). Gặp hoàn toàn ngẫu nhiên. Vào tới nơi, ở bên người anh hùng Bàn Văn Mình rồi, thì mới được ông giới thiệu.

Đi thăm bác Bàn Văn Mình, người anh hùng ở bản sương mù

Tôi vào bản lúc trời đã tối. Sương mù dầy đặc, cả mấy ngày rồi, nên đường trơn tuồn tuột. Mấy tháng cuối năm và mấy tháng đầu năm, vùng này đều như vậy, nên vốn có tên là "Mường Mook", tức "xứ sương mù", sau thành ra Hán tự rất văn vẻ là "Mộc Châu".