Home

Home
Nắng thì cày ruộng, mưa thì đọc sách 晴耕雨讀
Hiển thị các bài đăng có nhãn kaibara. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn kaibara. Hiển thị tất cả bài đăng

05/07/2025

Văn nghệ Thứ Bảy : vẫn đọc lại Kaibara 貝原益軒 (1630 -1714) - nhà quốc học danh tiếng ở nước Trúc Tiền

Kaibara Ekiken 貝原益軒 là trí thức kiệt xuất thời Edo ở nước Trúc Tiền (Chikuzen) - một phần của tỉnh Fukuoka ngày nay.

Hồi ở lâu dài trong nước Trúc Tiền, mình đã tới thăm viếng nhà cũ của ông. Một phần nhà cũ trở thành bệnh viện Kaibara - hậu duệ hiện nay của ông nối tiếp một công việc của ông, đó là hành nghề y dược. Ông có nghiên cứu thực vật, nghiên cứu hoa, nghiên cứu thuốc Bắc (dược học), thực hành nghề y. 

Có nói nhanh trên Giao Blog về việc viếng thăm nhà cũ của Kaibara, mà cũng là rất nhiều năm trước rồi, ở đây (viết năm 2013). Lần đầu tiên chúng tôi tới là khoảng năm 2003, tức cách nay tới hơn 20 năm rồi.

Kaibara, điểm hậu thế đánh gia lớn nhất về ông, là nhà quốc học. Ông để lại cho đời hàng loạt tác phẩm ghi chép thực địa bền bỉ - ở thế kỉ 21, chúng ta sẽ giật mình khi đọc những dòng ông viết trực tiếp vào hồi cuối thế kỉ 17 khi đến thăm ngôi làng ta đang ở  !

Đôi khi, Kaibara ghi rất rõ về đoàn người cùng đi điều tra điền dã với ông, có ngày tháng năm cụ thể. Mà có lần ông đưa cả bà xã cùng đi.

12/07/2021

Dịch bệnh và nhân loại từ góc nhìn văn hóa sử : Việc chủng đậu ở Nhật Bản năm 1790

Chủ đề về dịch bệnh và nhân loại từ góc nhìn văn hóa sử, thì tháng 9 năm 2020, tôi đã nói về trường hợp Việt Nam chống dịch Covid-19 (tính đến lúc đó). Xem lại ở đây. Bây giờ, tình hình của Việt Nam đã có nhiều thay đổi rồi. Chủ trương "5K" của thời điểm tháng 9/2020 đã được thay bằng "5K cộng vắc-xin", xem cụ thể ở đây.

28/03/2013

Đi gặp đại sư Kaibara ở Hakata

Hôm trước, viết vội mấy dòng về đại sư ở đây

Tôi đã gặp đại sư, qua tác phẩm mà ông để lại cho đời. Và một phần đời của tôi được đón nhận bóng đại sư đổ xuống, in dấu vào đó.

Ngay cả lúc này, đại sư lại đang bắt đầu trở thành một nguồn gợi hứng khởi cho tôi.

Chúng tôi xuất phát từ sáng sớm. Trên đường, ghé qua nhà người cháu mấy đời của đại sư. Người cháu ấy cũng là bác sĩ, đang là giám đốc một bệnh viện ở Hakata.

(Đang viết)
(Để viết tiêp sau khi đã tạm xong công việc, khi đó post cập nhật trở lại)

15/03/2013

Đá cháy được, đất cháy được, nước cháy được, băng cháy được

Trong cuốn sử cổ nhất của Nhật Bản là Nhật Bản thư kỉ ra đời vào thế kỉ thứ 7 sau công nguyên, có nhắc đến hai vật lạ, là "nước cháy được" và "đất cháy được". Chúng được nông dân tìm thấy ở địa phương mình, rồi gửi về kinh đô cho Thiên Hoàng thưởng lãm. Bởi vậy mà được ghi vào sử sách.

Đố biết "nước cháy được" và "đất cháy được" là gì ?

Khi tôi du lãng ở vùng Cửu Châu (miền nam nước Nhật), thỉnh thoảng cũng được người Nhật thế kỉ 21 chỉ cho xem hai vật thể ấy. 

Nhà Nho lớn nhất ở Cửu Châu thời cận đại là Kaibara (thế kỉ 17-18) đã đi bộ và kiệu gần khắp những thôn bản xa mà ngày nay tôi có thể đến bằng tàu điện hay ô-tô, để viết nên bộ sách đồ sộ Phong thổ kí nước Trúc Tiền. Cái ngôi làng mà tôi đã từng sống nằm ở dưới chân một quả núi, có dốc cao trước lối vào, lúc tới đó để chép việc thì Kaibara đã hơn 70 tuổi, chắc ông được đám hầu cận vác lên bằng võng hay kiệu gì đó. Ông viết trong Phong thổ kí nước Trúc Tiền mấy dòng về ngôi làng, kèm theo một câu: "vùng này người ta không dùng củi, thật thích, đúng là được tạo hóa tự nhiên ban cho một sản vật đặc biệt".

Sản vật đặc biệt của những ngôi làng thời thế kỉ 18 ấy chính là cái mà Kaibara gọi là "đá cháy được". Tất nhiên, trong làng tôi hiện nay, đôi khi vẫn thấy một ít "đá cháy được" còn sót lại.

Ngày nay, người ta đang nói đến "băng cháy được".