Trích từ Tống sử (bộ sử nhà Tống được nhà Nguyên biên soạn trên cơ sở tư liệu nhà Tống để lại).
Đại khái là trước và sau năm 1000.
Cụ thể thì là năm Đoản Củng (989), năm Thuần Hóa 1 (990), và Thuần Hóa 2 (991), rồi Hòa Bình 4 (1001), Cảnh Đức 1 (1004),...Lê Hoàn mất năm Cảnh Đức 3 (1006).
Ấn tượng là hình ảnh Lê Hoàn bị chột một mắt.
1. Lê Hoàn ở trong nước là hoàng đế. Vệ quân của ông đều có thích chữ "Thiên tử quân" (quân nhà trời) vào trán. Ở kinh đô Hoa Lư lúc ấy khí trời mát mẻ (tháng 11 âm lịch vẫn mặc áo mỏng và phe phẩy quạt). Có một số nhà buôn lớn người Tống có mặt ở Hoa Lư từ lúc đó, có vẻ được Lê Hoàn ưu đãi nên nắm rõ tình hình Lê Hoàn hơn cả sứ thần nhà Tống (nhiều khi sứ thần nhà Tống không biết rõ và bịa chuyện: Lê Hoàn vẫn sống mà tâu về triều đình là Hoàn đã chết ! Triều đình nhà Tống sau xử phạt nhóm sử giả thiên thối ấy).
Lụa ở Giao Chỉ lúc ấy rất sẵn. Khi gửi sứ giả sang Tống, ông cho sứ giả mang sang tới một vạn tấm lụa để cống.
Còn trong bang giao Việt - Trung thời bây giờ, thiên triều chỉ phong ông là "Giao Chỉ quận vương", rồi "Nam Bình vương". Sau khi Lê Hoàn từ trần, con là Long Đĩnh lên ngôi thì có cử sứ giả vào công nhà Tống, nhà Tống truy tặng Lê Hoàn là "Nam Việt vương".
2. Miêu tả của sứ giả phương Bắc khi tới đất Giao Chỉ thường có ý "dìm hàng", nên sẵn sàng dùng các từ: hời hợt, tàn nhẫn, hung ác, ngạo mạn,...dành cho người. Cũng sẵn sàng dùng các từ thô lậu, yếu ớt,...dành cho đồ vật hay vũ khí của phía Lê Hoàn !
Nhưng có điểm thú vị là qua miêu tả ấy, ta gián tiếp nhận ra được khí chất dũng mãnh của Lê Hoàn. Ông đi chân đất và xuống nước đâm cá. Ông tự hát khi tiệc vui. Ông từng có ý đãi sứ giả nhà Tống món thịt rắn (con rắn rất dài). Ông cũng sai mang cọp đến sứ quán để cho sứ giả nhà Tống ngắm chơi !
Ông chột một mắt, nhưng ông không sợ bố con thằng nào. Đến là ông đánh thua hết.
3. Cơ bản nhất là Lê Hoàn không sợ vua Tống ! Bài "thần phục giả vờ, độc lập thực chất" rất rõ.
Sau này, Lý Công Uẩn cũng được nhà Tống phong là "Giao Chỉ quận vương", rồi "Nam Bình vương". Lúc Lý Công Uẩn mất, nhà Tống cũng truy tặng "Nam Việt vương" !
Đời sau, các triều đại quân chủ ở ta hay dùng chữ "Nam Việt" (rồi có lúc đảo lại thành Việt Nam).
Bản dịch tiếng Việt ở dưới là của học giả Cao Tự Thanh.