Hầu Thánh và Thanh Đồng thế kỉ XXI (những cảm nhận đương đại)

Trước đây, đã đưa về Giao Blog một ghi chép khá thú vị của họa sĩ Đỗ Đức, có thể xem lại ở đây. 

Bây giờ, bổ sung cảm nhận của bác Peter Pho.

Các cảm nhận khác thì sẽ được cập nhật ở bên dưới như mọi khi.

Tháng 6 năm 2021,

Giao Blog

---

Peter Pho

6 giờ  · 

Thanh Đồng Hà Thành

Mụ gặp lão PP ở quán cà phê, gọi " Em Peter " ngọt sớt, nhưng khi biết tuổi thật của lão hơn hẳn mụ đến 10 cái xuân thu thì mụ giật mình đánh thót:”Ôi, em xin lỗi ông anh, sao lại có người trẻ vậy”.

Mụ , đàn bà phố cổ, may mắn được ơn trên cho ăn lộc thánh nên mụ giàu có sung túc. Mụ nói, mụ căn cao số nặng, nên đã là Thanh Đồng từ vài năm trước, trong lúc bất động sản Hà Nội đang trên đà cao trào. Có lẽ mụ là một Thanh Đồng khác biệt với đa số Thanh Đồng khác, bởi mụ giàu sụ, lại buôn to bán nhớn, mụ cần có quan hệ, cần ngoại giao. Nên lâu lâu, hứng lên mụ lại mở một giá hầu, một là để trả nợ tứ phủ cảm cái ơn “Âm phù”, hai là nhân cơ hội tiện thể trong lúc mụ hầu, mụ đưa phong bì cho các đối tượng đã giúp đỡ mụ trong quan hệ, buôn bán để trả cái ơn “ Dương trợ”. Theo lý luận của mụ: Lúc hầu mình chẳng biết gì hết, các thần các thánh, các cô các cậu nhập vào mình, hành vi lúc đó cứ diễn ra tự nhiên, tỉnh lại không biết điều gì đã xẩy ra.

Hôm ấy, lão PP được may mắn đi theo đoàn hầu của mụ lên đến tận đền Bắc Lệ (Hữu Lũng- Lạng Sơn) để xem mụ hầu và trả nợ tứ phủ. Trong đoàn, có các doanh nhân Hà Thành, có các phu nhân của một vài vị có máu mặt trong chính quyền, cùng một đoàn tháp tùng hoành tráng, toàn xe BMW và Mercedes, trong đó một con Rolls-Royce do thằng Hùng đệ tử mụ lái chở riêng mụ và thầy Vượng Râu chuyên phụ trách tán đàn, hát văn phối nhạc cho lễ hầu của mụ.

Mụ đem theo một xe tải vàng mã, ngựa giấy, hình nhân các kiểu, hoa thơm cỏ ngọt đầy ăm ắp, từng mâm, từng mâm đầy ụ.

Điều khác người, mụ còn đem theo vô số đồ trang sức bằng vàng, kim cương, ngọc ngà thứ thiệt để làm hành trang trong khi hầu các cô các cậu. Một tay giúp việc lực lưỡng giữ một cái hộp nhiều ngăn như một chiếc tủ nhỏ, mỗi ngăn là một bộ trang sức. Khi mở ra, sáng chóe, làm người xung quanh hoa cả mắt, còn lão thì sững sờ như đang trong cuộc tham gia một hội chợ trang sức tầm cỡ của các đại gia vùng Dubai.

Bàn thờ được trang hoàng lộng lẫy, đèn nến sáng trưng, đồ lễ sắp xếp ngồn ngộn, ngựa giấy, hình nhân, vàng mã xếp từng tầng từng lớp đầy ắp, rực rỡ, uy nghi. Mụ son phấn lòe loẹt, quần áo tỏa mùi thơm của nước hoa hạng sang, ngồi khoanh chân giữa chiếu. Xung quanh, bốn chàng trai bốn góc, nghe nói là tứ trụ triều đình, bốn tay này sẽ hướng dẫn và hỗ trợ, hầu hạ mụ trong suốt cả buổi hầu. Có một chàng trẻ trung, đẹp trai trắng trẻo, đeo một bông hoa tai bên tai trái, khuôn mặt khôi ngô dễ thương, nhưng nói năng ỏn ẻn kiểu đồng tính. Có một chàng đen thui, khuôn mặt chỉ nhìn thấy hai con mắt sáng như mắt mèo. Có một chàng to nhớn, vai u thịt bắp, xăm xổ đầy cả hai cánh tay, trông như một tên xã hội đen bên Nhật. Còn một chàng thư sinh, gầy dong dỏng, dáng đi nhẹ như sóc, nói năng thủ thỉ như mèo hen.

Bốn phụ tá mỗi người một việc, người gấp sẵn trang phục, người soạn lại đồ trang sức, người phe phẩy cái quạt cho chủ nhân và người kia đang thoa son chát phấn lên mặt bà chúa.

Ngồi bên ngoài vòng, hai bên cung văn , nhạc công tấu nhạc cùng ban phụ họa hát theo. Tiếng hát văn lanh lảnh của vị thầy hát văn "number 1" ở Hà Thành Mr. Vượng Râu đã cất lên, nó vút cao và bay lượn trong khoảng không gian hẹp của vòm đền, lờn vờn trên thân vài con trăn vải đang quận tròn trên đỉnh ban thờ rồi bay ra ngoài đến với hư vô. Tiếng đàn, tiếng sáo rập rờn, khi xa khi gần, khi xuống thấp, khi vút cao.

Thật là:

Chốn cung tiên mây lồng ánh nguyệt; Cảnh bầu trời gió quyện hương bay

Cửu trùng tọa chín tầng mây; Thiên Tiên Đệ Nhất ngự rày trung cung

Sau khi đã chuẩn bị xong, bắt đầu bước vào màn hầu đặc sắc của một Thanh Đồng giàu sụ đất Hà Thành. Mụ cung kính quỳ gối thỉnh Tam Tòa Quốc Mẫu, sau đấy lần lượt mụ hầu các giá: , Ngũ quan - từ đệ nhất đến đệ ngũ: Quan lớn tuần tranh, mười một giá chầu từ chầu bà đệ nhất đến chầu bà Bắc Lệ, phủ quan hoàng. Mỗi một giá hầu, cung văn đều hát các điệu thỉnh mời khác nhau và mụ làm chuẩn theo nghi lễ đã được hướng dẫn. Khi cung văn cất giọng thì mụ được phụ đồng phủ vải đỏ lên mặt, đầu mụ bắt dầu lảo đảo, mụ bắt quyết, ra dấu bằng tay kiểu đâm bị thóc chọc bị gạo. Đến lúc nghe chừng như Thánh đã nhập, Mụ hất khăn khỏi mặt, bắt đầu thực thi sự hiện diện ngự về của vị thánh trong giá hầu. Mụ kiên nhẫn múa may để phán truyền, để diệt ma trừ quỷ, để chữa bệnh, ban phúc, ban lộc cho các con nhang đệ tử và dân thường đang xúm quanh xem hầu. Trong lúc mụ đang hoá thân thì bốn phụ đồng ngồi quỳ chân ở dưới cũng nghiêng ngả và múa may hưởng ứng mụ theo nhịp câu hát. Mỗi một giá, là một lần thay đồ, thay trang sức, nhiều lúc thấy mụ hơi xót xa cau mày trợn mắt bởi sự thu xếp cẩu thả đồ trang sức của tay phụ việc to đầu mà dại.

Kiên nhẫn mãi, mới đến giá hầu ông Hoàng Bơ, Hoàng Bảy, Hoàng Mười. Đến giá ông Hoàng Bảy, mụ áo giáp chỉnh tề, uy phong lẫm liệt, mụ dương oai diễu võ, múa hèo múa kiếm rồi hét lớn: “Ta về đây, dạy bảo cho các con các cháu, một lũ người trần mắt thịt các ngươi phải nghe lời Hoàng...”

Tiếng nhạc vi vu trong trẻo cùng lời văn nghe đậm sắc dân gian:

Hoàng nhắn ai lên đất Bảo Hà

Nếm mùi phong nguyệt í i ì i

Đó là tiên cảnh thần tiên

Xáng ô xáng ô lưu phàm

Ố tiên thần tiên trên Bảo Hà...

Ông (mụ) múa gươm, dậm chân, chĩa mũi kiếm ra đống người ngựa bằng giấy để khai quang cho lũ súc sinh và hình nhân, sau đoạn "thăng hoa" đó, ông (mụ) ngồi xuống nhấm trà Olong, uống rượu,nghe cung văn hát hầu, các phụ đồng lấy quạt che xung quanh mặt khi Ngài uống rượu, uống trà, như một sự cách ngăn giữa trần tục và thánh thần. Tiếng hát của Vượng Râu vẫn lanh lảnh như cất lên từ cõi Thiên Thai:

Cỏ cùng cây đua chen hoa lá í i ì i

Ố ngàn lần ngần hoa đào năm ngoái

Mười phần còn kém ông xa

Xáng ô xáng ô lưu phàm

Ố xang còn kém xa ông mười phần...

Ông (mụ) thanh thản vuốt "râu" khen ngợi, cầm một xấp bạc lẻ, ông (mụ) tung hê cho đệ tử chúng sinh, mọi người ồ lên tranh nhau nhặt những đồng tiền lả tả rơi...Rồi, đây mới là màn đặc sắc, mụ mở cái túi Hamlet lấy ra một tập phong bì gói sẵn, đề tên sẵn, phân phát cho con nhang đệ tử. Đầu tiên, mụ đưa cho các phu nhân cao cấp, rồi đến bạn bè, đệ tử. Có một chi tiết rất đáng tiếc cho mụ, mụ đưa nhầm phong bì của người này cho người khác, rồi mụ lại lúng túng bật ra giọng của kẻ trần tục thay cho giọng oai nghi của Ông Hoàng: " Ối, chị đưa lại cho em, đây mới là của chị , xin lỗi...". Lão nghe mà hoảng hồn cho mụ, sao lại diễn nhầm một cách tệ hại. Đưa hết phong bì, mụ lại nghiễm nhiên trở thành Ông Bảy, phe phẩy quạt, lim dim đôi mắt...Lão nghi ngờ lúc này mụ vẫn suy xét trong đầu xem màn đưa phong bì vừa rồi có chỉn chu không? Còn thiếu của ai không?...

Sang giá hầu Ông Hoàng mười, bởi mụ đã có nhời dặn trước, nên lão PP cũng diễn theo, lão lom khom cầm cái đĩa xếp 10 tờ 500 ngàn lê gối đến gần mụ kính cẩn thưa :" Con lạy ông ạ, con xin ông ban cho con nhiều tiền nhiều lộc, làm ăn phát đạt..." Nói đến đây, thấy mụ nhìn lão cười huyền bí, làm lão chột dạ: " Mịa cái mụ này, chơi mình hay sao?". Nhưng mụ định lại thần: " Họ Phó kia, ta ban cho ngươi phúc lộc mãn đường, buôn may bán đắt, lộc lá đầy mình...". Lão PP gật đầu lia lịa:" Dạ, con xin ông ạ, dạ con lạy ông ạ".

Sau đấy đến các giá của cô Bơ, cô Chín, cô Bé mụ vấn khăn củ ấu, xiêm bạc khánh vàng rực rỡ, rõ là một Thanh Đồng giàu sang phú quý :

Ngọc điện chốn kim môn, cô ra vào ngọc điện chốn kim môn

Danh thơm ngoài cõi tiếng đồn trong í i cung.

Xinh thay một thú cô Đôi ngàn

Bầu trời cảnh phật í i ì í i phong quang bốn mùa

Trên bát ngát trăm hoa đua nở

Dưới cảnh bầy cầm thú đua chơi i ì í a ới a à ới a a...

Đến giá Cô Đôi Thượng Ngàn trông mụ đẹp rạng ngời, mụ mặc áo dân tộc thiểu số, vấn tóc choàng khăn trông đẹp khác thường, quả là:

Gió đông phong hây hây xạ nức; Bộ tiên nàng chầu chực hôm mai

Dập dìu nơi chốn trang đài; Chính cung Mẫu ngự trong ngoài sửa sang

Mụ múa rất dẻo, trên tay cắm hai ngọn nến, bước đi nhịp nhàng khoan thai, mắt mụ đưa đẩy nhìn lão PP trông rất ướt át, đa tình...

Sau khi chứng kiến đến giá cuối cùng thì trời đã về khuya, Vượng Râu cũng đã ngân xong câu cuối cùng:

- Xe loan thánh giá hồi cung.

Thế rồi bọn người lại kéo nhau lên xe thẳng về Hà Thành… Mụ lại trở về mụ, con mẹ buôn giàu sụ đất kinh thành. Mụ cho thầy Vượng đi xe khác, kéo lão và con Thu phụ tá ngồi cùng xe. Lên xe, mụ lim dim đôi mắt nghỉ ngơi, bỗng mụ nghĩ đến một chuyện “vặt”, mụ liền quay sang nói với con Thu: “Mai bảo thằng Tuy gửi trả tao 15 tỉ, quá hạn đến một tuần rồi đấy! Mẹ, thấy mình dễ, cứ lợi dụng…”

Lão nghe choáng luôn, những bóng cây bên đường hun hút lướt qua, lão thấy mình nhỏ bé rồi bị tống khứ cuốn theo dòng chảy băng băng của xe trong đêm đen huyền bí.

Trong óc lão lại hiện lên sự oai phong của mụ vừa qua mà thấy gờm. Rồi lại vang vọng bên tai bài thơ “Lên Đồng” của Tú Xương:

Khen ai khéo vẽ sự lên đồng

Một lúc lên ngay sáu bảy ông

Sát quỷ, ông dùng thanh kiếm...gỗ,

Ra oai, bà giắt cái...khăn hồng.

Cô giương tay ấn, tan tành núi,

Cậu chỉ ngọn cờ cạn rốc sông.

Đồng giỏi sao đồng không giúp nước?

Hay là đồng sợ súng thần công?

Trong bóng tối, lão hé một nụ cười vừa đểu vừa gian giảo.

( Tranh minh họa của NSND Hà Bắc )

https://www.facebook.com/peterpho999/posts/10159586593053254

..

..