Đất Việt và người Việt mến yêu hồi thế kỉ 17, từ tấm lòng của cha Đắc Lộ (1593-1660)

Đang viết nhanh một thiên ngắn về Đắc Lộ (một vài thiên ngắn khác, mà thấy ở trên mạng do tôi viết về Đắc Lộ, thì tạm thời thấy ở đây hay ở đây).

Vẫn cảm động với những dòng mà Đắc Lộ viết khi phải miễn cường rời khỏi đất Việt khi đó. Ông bị cả hai chúa Đàng Trong và Đàng Ngoài trục xuất.

Thật ra, Đắc Lộ từng muốn đi lên Cao Bằng gặp một ông chúa nữa là chúa Mạc. Nhưng không được. Mật thám của chúa Trịnh không cho phép ông thực hiện ý định đó. Đắc Lộ ghi lại tình hình thực tế lúc bây giờ, là: thật ra, nước Việt khi đó chia làm 3 (không phải 2), kiểu thế chân vạc, gồm chúa Trịnh - chúa Nguyễn - chúa Mạc. 

Lúc vĩnh viễn phải bỏ xứ này mà đi, không thể có cơ hội trở lại, Đắc Lộ viết (viết khoảng năm 1645, sau này được in năm 1653):

"Tôi từ giã xứ Nam bằng thể xác, nhưng chẳng bằng lòng trí, cả đối với xứ Bắc cũng vậy; thật sự, tâm hồn tôi để trọn ở hai nơi ấy, và tôi tưởng không bao giờ lòng trí tôi có thể rời khỏi đó".

(Voy.p268. Bản dịch tiếng Việt của Phạm Đình Khiêm năm 1960).

Bản dịch của Nguyễn Khắc Xuyên năm 1994:

"... họ lớn tiếng rao lệnh trục xuất tôi: chúa cấm tôi không được trở lại đất này, nếu không sẽ bị xử tử, cả thuyền trưởng người Bồ chở tôi đến cũng sẽ mất đầu.

Đó là ngày mồng 3 tháng 7 năm 1645, thân xác tôi rời bỏ Đàng Trong nhưng linh hồn tôi thì không, cả Đàng Ngoài cũng không kém. Thực ra cả hồn và xác tôi đều ở cả hai nơi và tôi không nghĩ tôi có thể rời bỏ mãi được. Mới ra tới biển, thì một trận bão rất dữ dằn nổi lên làm cho tàu chúng tôi gần như bị vỡ. "

Một học trò người công giáo viết trong bài trả thi hết môn gần đây, đại ý cho biết: nhờ giới thiệu của thầy, em mới biết để tìm đọc lại bằng được những dòng đó của cha Đắc Lộ. 

Đến mãi lúc đọc bài thi, mình mới biết em đó là người công giáo.

Tháng 3 năm 2017,

Giao Blog