Nhớ về cha đẻ của chú Dế Mèn : nhật kí thăm Liên Xô

Có một cuốn sách của Tô Hoài được in với số lượng rất lớn, tới hàng vạn bản, nhưng không biết có được bao nhiêu người nhớ đến nó khi nhắc đến cha đẻ của chú Dế Mèn. Có thể là rất ít.

Không thấy những cây bút gạo cội như Vương Trí Nhàn hay Đặng Tiến nhắc đến cuốn sách trên (dù Đặng Tiến thì viết cả một bài là "tổng quan về hồi kí Tô Hoài").

Tôi đọc cuốn đó lần đầu tiên trong phòng văn ngan ngát mùi hoa nhài của nhà viết kịch Trọng Khuê. Không phải sách của ông. Tôi mượn, trong vài ngày, từ giá sách của nhà văn Bút Ngữ. Đó là hai người thày, mà một người là bác họ. Cả hai cũng đều là chỗ thân tình của Tô Hoài. 

Tôi nhớ đó là sách có thủ bút của Tô Hoài đề tặng Bút Ngữ. Có nhiều mùa hè, tôi "tranh thủ" để được đọc sách của bác Bút Ngữ trong phòng văn của bác Trọng Khuê như vậy. Những trang viết đầu đời của tôi được hai ông trực tiếp gạch bỏ, thêm một vài từ, đảo câu, đảo ý. Bút Ngữ thường sử dụng bút mực xanh, còn Trọng Khuê thì dùng chì màu đỏ và nhất là kéo và hồ dán.

Đôi khi, vào những mùa hè như vậy, Tô Hoài hay Phạm Hổ, hoặc Chu Văn,... có đến.

1. Cuốn đó được xuất bản bởi Nxb Tác phẩm mới, năm 1978. Đây là bìa lót bên trong:

Cũng có thể xem bìa một của Trái đất tên Người ở đây (tuy nhiên, bản chụp bìa lót ở địa chỉ này lại tựa như bị rung tay, nên nét chữ bị nhòe). Hãy chú ý đến chữ Người được viết hoa.

2. Mục lục của cuốn sách như sau (tên của một thiên/bài trong sách trở thành tên của toàn sách):

3. Đọc tiếp xuống, vào chính thiên/bài "Trái đất tên Người", đặc biệt là cái kết của nó (xem ở dưới), thì chúng ta sẽ hiểu Người được viết hoa là ai. Và như vậy "trái đất tên Người" chính là "trái đất mang tên Người":