Một giải thưởng văn chương đã quyết định và công bố, nhưng có thể không còn được lĩnh nữa - 1

Ở Nhật Bản, hằng năm, có nhiều giải thưởng về văn học. Trong đó, quyền uy nhất, được chờ đón nhất là hai giải Akutagawa (bắt đầu từ 1935, mang tên và kỉ niệm nhà văn Akutagawa 芥川龍之介, 1892-1927) và giải Naoki (cũng bắt đầu từ 1935, mang tên và kỉ niệm nhà văn Naoki 直木三十五, 1891-1934).

Đây là hai giải danh giá nhất ở Nhật Bản, nên người cầm bút muốn tham dự giải (tức để được đề cử) phải chuẩn bị lâu công, thường phải trải qua các giải thưởng ở cấp thấp hơn một hoặc nhiều lần. Dĩ nhiên, người xuất sắc, thì lúc tuổi đời còn trẻ cũng được nhận giải ngay ở lần đề cử đầu tiên. Còn thường thì ngay đến khi được đề cử cho hai giải này, cũng phải mất vài lần mới được trao giải. Không ít người được đề cử năm bảy lượt, vẫn không được giải, và mãi chỉ là "nhà văn từng được đề cử" (hay nhiều lần được đề cử) cho giải Akutagawa hay Naoki. Tác phẩm in ra cũng ghi rõ là "tác phẩm được đề cử" cho giải Akutagawa hay Naoki năm nào đó.

Và chỉ trở thành "nhà văn từng được đề cử" như vậy đã là danh giá rồi. Số tiền thưởng trực tiếp từ hai giải, dĩ nhiên, không lớn (như giải Akutagawa thì chỉ là 100 vạn Yên, tức chỉ khoảng 200 triệu tiền Việt). Cũng có năm, người được giải bị khuyết, do không chọn được ai.

Là giải văn chương thuần túy, nên cả hai chỉ tôn vinh tác phẩm thuần túy văn chương (fiction). Cả hai đều không có thể lệ dành cho người dự thi, tức là ban chấm giải tự chọn lựa và đề cử những tác phẩm đã xuất bản. Người được đề cử không cần làm gì, mà chỉ cần có được tác phẩm tốt đã được xuất bản trong năm trước hay đã được nhận các giải khác ở cấp thấp hơn.

Cho đến thời điểm hiện tại, mới chỉ có duy nhất một tác giả là người nước ngoài (tiếng mẹ đẻ không phải tiếng Nhật) được nhận giải Akutagawa. Đó là chị Dương Dật 楊逸 người Trung Quốc, vào năm 2008. Chị đến Nhật du học từ năm 1987. Hơn hai mươi một chút. Lúc mới đến, chưa hề biết tiếng Nhật dù chỉ một chữ, phải đi rửa bát ở quán ăn Trung Hoa hay lao động chân tay để kiếm sống và có tiền tới trường Nhật ngữ. Hiện nay, chị là nhà văn chuyên nghiệp và làm việc trong môi trường đại học.

Dương Dật có một người chị họ cũng đang ở Nhật Bản, là Trần Thiên Tỉ 陳天璽. Bố của Trần Thiên Tỉ và mẹ của Dương Dật là anh em (bố  Trần Thiên Tỉ là người anh).

Trần Thiên Tỉ là một Hoa kiều gốc Đài Loan, sinh trưởng tại Nhật Bản. Lần này, nếu đến sớm một chút nữa thì tôi sẽ là đồng nghiệp của chị (chị vừa chuyển công tác đi nơi khác). Vẫn thấy hộp thư của Trần Thiên Tỉ ở sở làm cũ, nó nằm ngay cạnh hộp thư của tôi. Phòng làm việc cũ hiện vẫn còn thấy biển tên của chị ở bên ngoài.

Tháng 7 năm 2014,

Giao Blog

(Đọc tiếp ở kì 2)