"Lặng lẽ nghìn non, rơi lá đỏ" - cảnh sắc cuối thu ở cung Vũ Lâm (Hoa Lư) dưới ngòi bút của đạo sĩ Trúc Lâm

Người đầu tiên trong học giới, đến gần đây mới nhấn mạnh hình ảnh đạo sĩ trong con đường tu học của cụ Trần Nhân Tông sau khi đã nhường ngôi cho con, là thầy Onishi - một học giả Nhật Bản đã ở Hà Nội khoảng 30 năm và chuyên về Đạo giáo Việt Nam. Đã có bài viết bằng tiếng Việt và tiếng Nhật của Onishi được công bố (bản tiếng Việt có thể thấy trên mạng).

Lúc ở cung Vũ Lâm (Hoa Lư), tức Ninh Bình ngày nay, cụ Trần Nhân Tông sử dụng tên "Trúc Lâm đạo sĩ" (Đạo sĩ Trúc Lâm). Tựa như tập thơ ông viết trong thời gian đó có tên là "Hương hải ấn thi tập" - xem đoạn viết của Lê Tắc trong An Nam chí lược đính kèm ở đây (ảnh 2).

Nếu đúng là tập "Hương hải ấn thi tập" được viết ở thời kì tu Tiên ở cung Vũ Lâm, thì trong đó chắc có bài "Vũ Lâm thu vãn" (cuối thu ở Vũ Lâm).

1. Bài "Vũ Lâm thu vãn" được dịch thơ ra tiếng Việt hiện đại như sau, bản dịch của Băng Thanh:

"Lòng khe in ngược bóng cầu hoa,

Hắt sáng bờ khe, vệt nắng tà.

Lặng lẽ nghìn non, rơi lá đỏ,

Mây giăng như mộng tiếng chuông xa".

2. Nguyên tác bài "Vũ Lâm thu vãn" như sau (chép từ trang Thi Viện và có đối chiếu với bản chép tay trong "Thơ văn Lý - Trần" tập 2 -quyển Thượng):

武林秋晚  

畫橋倒影蘸溪橫，

一抹斜陽水外明。

寂寂千山紅葉落，

濕雲和露 (如夢)送（遠）鐘聲。

Ảnh 1: nguyên tác bài thơ (theo sách "Thơ văn Lý Trấn")

Phiên âm:

"Vũ Lâm thu vãn

Hoạ kiều đảo ảnh trám khê hoành,

Nhất mạt tà dương thuỷ ngoại minh.

Tịch tịch thiên sơn hồng diệp lạc,

Thấp vân hoà lộ  tống (như mộng viễn) chung thanh".

Dịch nghĩa:

Chiếc cầu chạm vẽ đảo bóng vắt ngang dòng suối,

Một vệt nắng chiều rực sáng bên ngoài ngấn nước.

Nghìn núi lặng tờ, lá đỏ rơi,

Mây ướt giăng như mộng, tiếng chuông xa vẳng".

3. Mùa thu muộn, ở hành cung Vũ Lâm, thấy cả một trời lá đỏ. Nguyên tác là "hồng diệp lạc", có nghĩa là "lá đỏ rơi". Ta có thể tưởng tượng là đạo sĩ đang thấy lá đỏ tả tơi rơi trong một chiều thu muộn.

Tiếng chuông mà đạo sĩ nghe thấy, là tựa như nghe ở trong mộng tưởng. Tiếng chuông từ xa xôi vọng về giữa một trời lá đỏ.

Vũ Lâm lúc ấy có đã đạo quán hay có chùa ? 

Tiếng chuông ấy, thực ra là tiếng chuông vọng về từ một ngôi chùa hay từ một đạo quán ?

Anh Onishi và tôi, đã từng thảo luận, từ hồi khoảng các năm 2008-2010, và đi đến thống nhất: nửa đạo quán nửa chùa. Đạo sĩ ấy, cũng là Phật sĩ.

Tháng 10 năm 2025,

Giao Blog

Ảnh 2: Trích đoạn nói về Vũ Lâm và Trần Nhân Tông trong sách "An Nam chí lược" của Lê Tắc

Ảnh 3: Trích từ sách "Thơ văn Lý -Trần"

---

Chép từ trang Thi Viện:

"

Vũ Lâm thu vãn 武林秋晚 • Chiều thu làng Vũ Lâm

畫橋倒影蘸溪橫，

一抹斜陽水外明。

寂寂千山紅葉落，濕雲和露送鐘聲

Vũ Lâm thu vãn

Hoạ kiều đảo ảnh trám khê hoành,

Nhất mạt tà dương thuỷ ngoại minh.

Tịch tịch thiên sơn hồng diệp lạc,

Thấp vân hoà lộ tống chung thanh.

 

Dịch nghĩa

Chiếc cầu chạm vẽ đảo bóng vắt ngang dòng suối,

Một vệt nắng chiều rực sáng bên ngoài ngấn nước.

Nghìn núi lặng tờ, lá đỏ rơi,

Mây ướt giăng như mộng, tiếng chuông xa vẳng.

Vũ Lâm ở xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình ngày nay. Năm 1293, Trần Nhân Tông nhường ngôi vua cho con và làm thái thượng hoàng. Năm 1294 đi chơi ở đây, thăm nơi vua tôi nhà Trần ở trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông và có ý định xuất gia.

[Thông tin 1 nguồn tham khảo đã được ẩn]

https://www.thivien.net/Tr%E1%BA%A7n-Nh%C3%A2n-T%C3%B4ng/V%C5%A9-L%C3%A2m-thu-v%C3%A3n/poem-1i6zCQfQqDWdI9tVYJjemA

"