Tưởng niệm học giả James C. Scott (1936-2024) - ý tưởng về nông dân Đông Nam Á

James C. Scott đã từ trần ngày 19 tháng 7 năm 2004, thọ 88 tuổi.

Ông là nhà nhân loại học (dân tộc học) chính trị, nổi tiếng với luận thuyết về xã hội/cộng đồng nông dân và các cuộc khởi nghĩa của nông dân Đông Nam Á thời bị cai trị bởi thực dân phương Tây. Luận thuyết của ông tập trung trong sách đã xuất bản năm 1976.

Bản dịch tiếng Nhật của cuốn sách năm 1976 được xuất bản năm 1999.

Nguyên bản được xuất bản lần đầu năm 1976

Bìa bản dịch tiếng Nhật đã xuất bản năm 1999

Chúng tôi đã đọc và học về luận thuyết của ông qua tác phẩm này (1976, 1999) trong zemi của thầy Suenari (1938-2024). Về thầy Suenari thì trên Giao Blog đọc lại nhanh tin ông từ trần ở đây.

1. Năm 2006, thầy Suenari và các cộng sự đã cho phát hành công trình song ngữ Nhật - Việt sau đây: ベトナムに関する日本人類学研究の総括と現地への発信 (Nghiên cứu Việt Nam từ góc nhìn Nhân loại học - Thư mục tổng quát và phát sóng từ Nhật Bản). Phần tiếng Việt thì do tôi phụ trách.

Trong bản 2006, viết về James Scott do Miyazawa phụ trách, phần anh viết tiếng Nhật và phần tôi dịch tiếng Việt như sau:

2. Năm 2009, công trình năm 2006 được nâng cấp thêm một bước và xuất bản thành sách với tiêu đề ベトナム文化人類学文献解題-日本からの視点. Bản in năm 2009 tạm thời chỉ có phần tiếng Nhật, do kinh phí in ấn mà toàn bộ phần tiếng Việt tạm thời chưa in.

Sách do Suenari Micho chủ biên đã xuất bản năm 2009

Một đoạn viết về cuốn sách đã xuất bản năm 1976 của James, trong sách xuất bản năm 2009 (do Miyazawa viết):

3. Các năm 2009-2010, tôi và thầy Suenari đã trao đổi và trực tiếp tới bàn thảo tại Nhà xuất bản Thế giới với mong muốn xuất bản được phần tiếng Việt tại đây. Nhưng có một số khó khăn về kinh phí, đồng thời, thầy Suenari bận mải với công việc điều tra ở Huế nên việc in bản tiếng Việt tại Nxb ở Việt Nam đã tạm gác lại.

4. Năm 2010, James Scott được trao giải thưởng lớn tại Nhật Bản, là "Giải thưởng châu Á - Fukuoka" ở bộ môn nghiên cứu học thuật (xem ở đây). Đây là giải thưởng mà hiện có hai người Việt Nam được trao là: nhà sử học Phan Huy Lê (bộ môn nghiên cứu học thuật), nhà thiết kế Minh Hạnh (bộ môn nghệ thuật, xem nhanh ở đây).

Trước đó, năm 1992, Clifford GEERTZ cũng nhận được giải thưởng này (xem ở đây).

5. Các năm 2011-2012, thầy Suenari khởi động lại việc tìm kiếm khả năng xuất bản bằng tiếng Việt và cả tiếng Anh cho công trình trên tại Việt Nam, nhưng vẫn chưa thành công.

6. Năm 2012, tại hội thảo quốc tế về "Nhân loại học Lịch sử" tại Khoa Nhân loại học thuộc Đại học Trung Sơn (thành phố Quảng Châu, Quảng Đông, Trung Quốc), một học giả đàn em người Đài Loan của thầy Suenari luận bàn về khái niệm "Zomia" (hỗn độn, vô tổ chức, vô chính phủ) của Jamas Socott.

Hạ tuần tháng 7 năm 2024, James đã từ trần. Giao Blog sẽ đưa một ít tư liệu đầu tiên để tưởng niệm. Các cập nhật và bổ sung sẽ dán dần lên ở bên dưới như mọi khi.

Tháng 7 năm 2024,

Giao Blog

---

CẬP NHẬT

1.

kulavietnam

otdneopSsr95u1mi19c0ha8m43l9:0l 2c50 7a0ih0u0Hô1a7 0m49ú23q9  · 

TƯỞNG NHỚ JAMES C. SCOTT (1936-2024): NGỌN HẢI ĐĂNG CỦA NHÂN LOẠI HỌC ĐÔNG NAM Á ĐÃ VỤT TẮT

Ngày 19 tháng 7 năm 2024, thế giới học thuật nói chung và giới Nhân loại học nói riêng đã mất đi một ngôi sao sáng. James C. Scott, nhà nhân loại học lỗi lạc và là nguồn cảm hứng không ngừng cho các học giả Đông Nam Á, đã qua đời ở tuổi 88. Sự ra đi của ông để lại một khoảng trống lớn trong lĩnh vực nghiên cứu về quản trị quyền lực, nhân loại học và lịch sử khu vực châu Á.

Scott được biết đến với những công trình nghiên cứu đột phá về các xã hội ở vùng cao, đặc biệt là cuốn sách nổi tiếng "Zomia hay nghệ thuật không bị quản trị". Ông đã mở ra những con đường mới cho việc hiểu về các cộng đồng ở vùng cao Đông Nam Á, những người đã chọn cách sống tránh xa sự kiểm soát của quyền lực trung tâm đồng bằng. Trong công trình này, Scott đã chứng minh rằng nông nghiệp du canh hay truyền thống truyền miệng không phải là những giai đoạn sơ khai của thế giới phát triển của chúng ta, mà là những lựa chọn thực sự mang những ý nghĩa hành động chiến thuật, mà các tộc người tự do và mạnh mẽ quyết tâm bảo vệ. Quan điểm này đã thách thức những giả định phổ biến về sự phát triển và tiến bộ, đồng thời tôn vinh sự đa dạng của các hình thức tổ chức xã hội.

Một trong những đóng góp quan trọng nhất của Scott cho Việt Nam học là công trình "The Moral Economy of the Peasant: Rebellion and Subsistence in Southeast Asia" (Nền kinh tế đạo nghĩa của nông dân: Nổi dậy và Sinh tồn ở Đông Nam Á). Cuốn sách này đã đưa nông dân Việt Nam vào trung tâm của cuộc tranh luận học thuật quốc tế. Scott đã phân tích sâu sắc về cách nông dân Việt Nam đối phó với những thách thức kinh tế và xã hội, đặc biệt là trong bối cảnh của chế độ thực dân. Ông đã chỉ ra rằng những hành động được coi là "nổi loạn" của nông dân thời thực dân Pháp cai trị thực chất là những chiến lược sinh tồn dựa trên một hệ thống giá trị đạo đức phức tạp. Công trình này không chỉ làm thay đổi cách nhìn nhận về nông dân Việt Nam mà còn mở ra một hướng nghiên cứu mới về kinh tế chính trị học nông thôn trên toàn cầu.

James C. Scott rời khỏi cõi tạm là một mất mát mang tính hết sức cá nhân đối với chúng tôi, những người tìm hiểu về quản trị quyền lực từ trung tâm đồng bằng, nhân loại học, lịch sử, dân tộc học ở Việt Nam mà đã từng dựa vào la bàn của Scott tìm vào những lối mòn của Zomia mà bản đồ không còn tác dụng, để tìm những huyền sử truyền miệng tránh né chữ viết, và những cấu kết xã hội mà lý thuyết không thể xâm nhập.

Để tưởng nhớ Scott, một buổi lễ tri ân tổ chức qua Google Meet sẽ được tổ chức vào Chủ nhật, ngày 28 tháng 7, vào lúc 9:30 sáng. Những người tham gia được khuyến khích đọc sâu một tác phẩm của Scott, dịch một đoạn ngắn sang tiếng Việt, và chia sẻ trong buổi này. Đăng ký inbox page kulavietnam.

Sự ra đi của James C. Scott là một mất mát lớn, nhưng di sản của ông sẽ tiếp tục sống mãi thông qua công trình nghiên cứu và những người học trò mà ông đã truyền cảm hứng. Ông đã để lại cho chúng ta không chỉ là kiến thức, mà còn là một cách nhìn mới về thế giới, một cách tiếp cận độc đáo đối với việc nghiên cứu xã hội và con người.

XIN CHÀO TẠM BIỆT JAMES C. SCOTT. XIN ĐƯA TIỄN ÔNG LẦN CUỐI VỀ NHỮNG CÁNH RỪNG Ở ZOMIA ĐANG VẪY GỌI.

https://www.facebook.com/kulavietnam/posts/pfbid0nrfXoYC8jAjaysKCb8Xmo5NfssB6HXFzReAZLD5ZPEqYbU1WMvdF87zjXwfLd3xDl

---

BỔ SUNG

2. Năm 2023

2010年（第21回）学術研究
賞受賞者のジェームズ・Ｃ・スコット氏が英国とアイルランド王立人類学研究所 (RAI) より会長生涯功績賞を授与されました！

2023年12月21日

2010年（第21回）福岡アジア文化賞　学術研究賞受賞者　ジェームズ・Ｃ・スコット氏が、2023年、英国とアイルランド王立人類学研究所 (RAI) より会長生涯功績賞を授与されました。  

この賞は、学術研究の過程で人類学の分野に基礎的、持続的、また顕著な貢献をした人物に授与されます。

おめでとうございます✨

栄えあるご受賞を、心からお祝い申しあげますとともに、ますますのご活躍をお祈りいたします。

ジェームズ・Ｃ・スコット氏の詳細をみる

https://fukuoka-prize.org/topics/detail/2b184dd8-8c6e-43fb-96e2-900df6e355da

1. Năm 2010

ジェームズ・Ｃ・スコット／ 2010年（第21回）学術研究賞

2010年（第21回）学術研究賞

ジェームズ・Ｃ・スコット

James C. SCOTT

政治学者・人類学者（エール大学政治学・人類学教授）
1936年12月02日生（73歳）

ジェームズ・Ｃ・スコット氏は、東南アジアの農民と社会の深い洞察に基づく研究を発展させ、近現代世界における国家の支配とそれに反発し、抵抗する人々のダイナミックな関係を明らかにした。政治学、文化人類学、農村社会学、歴史学等にまたがる学際的な研究領域を開拓した貢献は絶大である。

※肩書き・年齢・経歴・贈賞理由などは受賞決定当時のものです

贈賞理由

ジェームズ・Ｃ・スコット氏は、東南アジア農村社会において、小農や小作農が生存の保障を求めて国家や地主の過重な介入や収奪に抵抗する心情と論理、それに起因する社会動態のメカニズムを、詳細な文献研究と２年におよぶマレーシア農村でのフィールド・ワークによって明らかにした。その知見は、アジアという地域を超え政治学の領域を超えて、「モラル・エコノミー論争」と呼ばれるような、学際的議論を呼びおこした。

その後の研究展開で、権力に対する面従腹背の姿勢は、奴隷制や農奴制やカースト制をはじめ、支配と抑圧の中にある従属階級の人々に広く見られる抵抗の基本形態であり、権力関係の及ばない舞台裏での言動の批判力と変革への可能性を明らかにした。さらには貧者の生活を改善しようとする社会工学的な国家プロジェクトが繰り返した失敗を回避するためには、地域に根差した実践的な知識と慣行を理解し尊重すべきことを、理論的考察と事例研究を通して説得的に示した。

東南アジアから始まり、近現代世界における権力の支配と人々の反発が織りなすダイナミックな関係を分析してきたスコット氏の知的遍歴は、最新刊『統治から逃れるための技術－東南アジア山地のアナーキズム史観』(2009)で再び東南アジアへと回帰した。国家の徴税や労役徴発を嫌って山地に逃れた人々が、自由と自律を守るために柔軟で流動性に満ちた社会と文化を作り守ってきたという大胆な主張は、侃々諤々の議論を引き起こしつつある。

スコット氏は、1967年にエール大学で博士号を取得し、ウィスコンシン大学教授を経て1976年よりエール大学の政治学教授および農村社会研究所所長として、多くの後進を指導育成してきた。また、近代国家における支配と被支配の関係を、生存の維持、支配と抵抗、日常の政治、アナーキズムなどの概念を核として精緻に分析した。支配されてきた弱者の価値観と意味世界に焦点を当てた深い洞察に基づく研究は、政治学のみならず、文化人類学、農村社会学、歴史学等を包摂する豊かな学際性を有する。

このようにジェームズ・Ｃ・スコット氏の研究は、東南アジア地域研究と政治学を出発点として越境し隣接諸学を刺激し、挑発し、生産的な議論を誘発してきた。この貢献は、まさに「福岡アジア文化賞－学術研究賞」にふさわしい。

ジェームズ・Ｃ・スコットの経歴をPDFでみる（PDF, 1.1MB）

https://fukuoka-prize.org/laureates/detail/f4ba03e2-c57b-4437-8097-651de15a6f4f

..