Hồi ký Trần Trọng Kim : xung quanh xuất bản cũ, và mới gần đây
Hồi ký Một cơn gió bụi của Trần Trọng Kim đã được trang talawas của nhóm Phạm Thị Hoài chế bản điện tử (từ sách in trước 1975 ở miền Nam), rồi đưa lên, từ đó được đọc rộng rãi nhiều năm về trước.
Bây giờ, hồi kí của Trần Trọng Kim đã được xuất bản lại ở trong nước. Nhưng sau đó thì đã bị tuýt còi.
Sưu tầm một ít tư liệu xung quanh chuyện này.
Đầu tiên là một ít của Huy Đức - người mà gần đây cất công sưu khảo về Trần Trọng Kim, lần trước là ở đây (tháng 5/2017).
1/ Dư luận xôn xao chuyện hồi ký Trần Trọng Kim bị thu hồi. Người đoán thế này, người nói thế kia. Nhà báo Huy Đức thì dẫn bản in năm 1969 có chi tiết Hồ Chí Minh có người vợ là Đỗ Thị Lạc (chi tiết này tôi đã có 1 tút viết riêng trước rồi: Cụ Trần Trọng Kim sai. Đỗ Thị Lạc là vợ Hoàng Văn Hoan. Mộ nay còn táng ở nghĩa trang liệt sĩ xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An). Cần nhắc lại rằng, nhiều sử liệu và đánh giá về xã hội đương thời trong MỘT CƠN GIÓ BỤI cũng bị sai. Gạt sang một bên quan điểm chính trị và ý thức hệ thì sử liệu sai sẽ dẫn đến đánh giá sai. Chúng ta có độ lùi của thời gian và các nguồn tư liệu tham chiếu, chúng ta đánh giá khách quan hơn, khoa học hơn.
2/ Trở lại vấn đề Vì sao thu hồi cuốn Hồi ký Trần Trọng Kim?
Điều này, người đầu tiên cần hỏi là ông Chu Văn Hoà - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông). Song, tôi cho rằng, ông Cục trưởng họ Chu sẽ im lặng không trả lời.
Vậy thì phải hỏi ông Nguyễn Ngọc Bảo - Cục phó, người ký văn bản yêu cầu Nxb Hội Nhà văn đình chỉ phát hành và thu hồi cuốn sách này.
Văn bản thu hồi cuốn sách này rất khó tìm. Rất lạ là văn bản hành chính công nhưng cứ như văn bản mật vậy. Tìm ra văn bản cũng hộc mật. Đây là thực trạng chung hiện nay khi phóng viên cần tìm các văn bản hành chính công của Cục Xuất bản.
Cục Xuất bản không lạ gì tôi nhưng chưa lần nào tôi được cơ quan này gửi cho các văn bản công để đưa tin. Nhiều lần tôi gọi cho ông Long - Chánh Văn phòng nhưng rồi cũng mất hút hàng lươn. Sau nhiều lần hứa thật nhiều, thất hứa thì cũng thật nhiều, tôi chán chả muốn gọi lên Cục Xuất bản nữa.
Cách đây 2 ngày, tôi cần văn bản (lần 2) của Cục Xuất bản về tập thơ Thành phố dịu dàng thì điệp khúc chuyền bóng dọc biên được lặp lại: Anh Chánh Long chuyền bóng bổng sang chị Mai Hương trưởng phòng quản lý xuất bản; chị Mai Hương lại trả bóng về cho anh Chánh Long... Loanh quanh số 10 Đường Thành chóng hết mặt. Mà tôi vốn bệnh tim bẩm sinh, lại thêm thiếu máu não, thường xuyên khó thở nên nghe vậy là đầu hàng.
3/ Báo Công an Nhân dân đưa tin (tác giả chỉ đề PV) đã trích dẫn như sau:
"Bên cạnh đó, nội dung cuốn sách cũng có những chi tiết , đánh giá không phù hợp, không khách quan hoặc chưa được kiểm chứng. Chẳng hạn, trang 59 viết về việc thành lập Chính phủ lâm thời năm 1945 là do Thủ tướng tự chọn các Bộ trưởng “chứ không như người ta đã tưởng tượng là người Nhật Bản đã bắt tôi phải dùng những người của họ đã định trước”. Hay như trang 116 – 117 có đoạn viết “Chính phủ Việt Minh đối với ông Bảo Đại rất là đơn bạc, nhưng bề ngoài vẫn làm ra bộ thân thiện”…
Lời bình: Bây giờ định kiểm chứng thế nào? Gọi vong phỏng vấn chăng? Món đó thì nhờ các Giáo sư tâm linh ở Viện hàn lâm Đông Tác, may ra...
4/ Tôi đối chiếu với văn bản của Cục Xuất bản thì thấy rằng, cơ quan này chỉ trích dẫn, trích dẫn và trích dẫn các trang trong sách. Suốt 4 trang văn bản không hề có bất cứ đánh giá nào về những nội dung các trích dẫn ấy - nếu bị coi là sai thì sai như thế nào?
Chỗ nào là đánh giá không phù hợp, chỗ nào là không khách quan, lấy điều gì làm chuẩn để nhận định không khách quan, hoặc chưa được kiểm chứng ở chi tiết nào?
Ở đây phải nói rõ rằng, hồi ký Trần Trọng Kim bản in Phương Nam 2017 đã bị biên tập, cắt xén nhiều so với bản in Vĩnh Sơn - Sài Gòn (1969). Một câu hỏi được đặt ra là: Bản in Vĩnh Sơn 1969 có được biên tập và cắt xén không? Đây là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Nhiều người đổ xô đi tìm mua bản Phương Nam 2017. Có vị GS ở Sài Gòn còn điện ra cho tôi nhờ mua cho 1 bản. Nhưng khi nghe tôi nói sách bị biên tâph cắt xén thì ông nói: - Vậy thôi. Tao tưởng bản in đầy đủ.
Cho nên, nếu ai đó muốn đọc bản in đầy đủ thì hãy chờ. Còn bổ nhào đi săn bản Phương Nam 2017 thì chỉ gặp một cụ Trần Trọng Kim nham nhở mà thôi.
5/ Một lý do được Cục Xuất bản nêu trong văn bản yêu cầu thu hồi đó là: Nxb đăng ký thể loại THƠ VĂN nhưng nội dung cuốn sách khi xuất bản không đúng thể loại.
Tôi cho rằng đây là VÕ ĐOÁN. Chẳng có chỗ nào để Cục Xuất bản khẳng định được đây không phải là sách THƠ VĂN hết. Tôi dẫn ra vài dấu hiệu nhận biết nhé:
- Bìa sách và bìa lót viết: MỘT CƠN GIÓ BỤI (Kiến Văn Lục).
Tên sách như thế thì THƠ VĂN quá còn gì. Có chăng là giàu tính thơ văn mà thiếu tính đảng. Muốn có tính đảng thì phải đưa đồng chí tác giả này đi học lớp đoàn viên ưu tú, rồi cho học lớp cảm tình đảng, nếu thấy tiến bộ và có đơn xin vào đảng thì chi bộ tổ chức kết nạp đồng chí Trần Trọng Kim. Tất nhiên bây giờ đồng chí ấy không còn nữa thì thôi đành chịu vậy vì chẳng thể nào kết nạp truy tặng được.
- Ngay Đề từ cụ Trần Trọng Kim dẫn 2 câu thơ Đường: "Liêu lạc bi tiền sự/ Chi ly tiếu thử thân". Cụ tự dịch là: Quạnh hiu buồn nỗi trước kia/ Vẩn vơ chuyện vặt, cười khì tấm thân".
Như thế, ý cụ muốn nói rằng, cái món Kiến Văn Lục này của tôi ấy nó là CHUYỆN VẶT vì thế tôi mới đặt cho nó là MỘT CƠN GIÓ BỤI.
Vậy là đúng với đăng ký đề tài của NXB Hội Nhà văn quá còn gì nữa.
- Vì cụ Lệ Thần gọi là vẩn vơ chuyện vặt cho nên những chuyện vặt ấy nó giống như các thể loại tiểu thuyết ở ta ấy, bây giờ nó có cái món gọi là tiểu thuyết phi hư cấu ấy; trước đó thì những cái cuốn như Lều chõng của Ngô Tất Tố, Bút nghiên và Bóng nước Hồ Gươm của Chu Thiên ấy cũng chỉ là tiểu thuyết thôi. Còn ngó sang các chính khách viết truyện/tiểu thuyết thì có "Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch" (Trần Dân Tiên - chưa rõ đây có phải là bút danh của Hồ Chí Minh hay không. Tôi viết điều này với trách nhiệm của người có đọc sách chút ít về Hồ Chí Minh và bằng phương pháp văn bản học thì cho đến nay mới chỉ tìm thấy bản thảo mực tím, so thủ bút thì là của ông Bảy. Nhiều người nói đó là bút danh của Hồ Chí Minh nhưng không có căn cứ xác thực để khẳng định được điều này. Tôi nhắc lại, bản thảo tiếng Pháp là chữ viết tay của ông Bảy); hay Ông Cụ dùng bút danh T.Lan viết "Vừa đi đường vừa kể chuyện" thì cũng chỉ là chuyện vặt thôi. Có khi ở bên kia hai ông cụ đang vừa câu cá vừa cười nhạo cái đám hậu sinh lắm chuyện.
Chốt lại ý cuối cùng, về nhân thân tác giả thì không phải lý do để thu hồi. Sách của cụ Trần Trọng Kim vẫn được tái bản thoải mái từ Việt Nam sử lược, Nho giáo...
P/s: Giờ bác nào tái bản MỘT CƠN GIÓ BỤI mà in toàn văn không cắt, tôi sẽ làm biên tập, cước chú các sử liệu cụ Trần Trọng Kim sai đàng hoàng phía dưới. Bạn đọc bây giờ phải hướng đến những ấn phẩm có bề dày làm sách công phu như vậy. Chứ còn đọc sách theo lối hàng chợ thì cần quái gì mua sách in mới hiện nay, lên mạng gõ Google là ra, xong in A4 xuống mà đọc, khỏi lo bị cắt xén.
Trộm vía, các thánh làm sách bây giờ có khi chữ tác lườm chữ tộ, lợn lành chữa thành lợn què, đọc còn tăng xông nữa, kiểu như Hoàng Anh Sướng ca ngợi Trần Đăng Khoa lên mây xanh và Trần Đăng Khoa cũng đề tựa cho sách của Hoàng Anh Sướng phải vào trường học. Cơ mà, cái câu đơn giản nhất các cụ răn dạy: Đau bụng uống nhân sâm...chết chắc, thì nó lại lù lù trong sách./.
Bản quyền hình ảnhOTHERImage captionBản in lại Một Cơn Gió Bụi được phát hành đầu năm 2017
Tin cho hay bản in lại cuốn hồi ký Một Cơn Gió Bụi (Kiến Văn Lục) của học giả Trần Trọng Kim (1883-1953) vừa bị Cục Xuất bản, in và phát hành thu hồi vì "có nhiều chi tiết không khách quan hoặc chưa được kiểm chứng" trong khi có ý kiến nói cuốn hồi ký có "giá trị lịch sử".
Cuốn hồi ký của học giả, thủ tướng Đế quốc Việt Nam Trần Trọng Kim xuất bản năm 1949, tóm lược quãng đời làm chính trị của ông trong giai đoạn 1942 - 1948. Ông cũng là đồng tác giả bộ Quốc Văn Giáo Khoa Thư nổi tiếng đối với bao thế hệ học sinh Việt Nam.
Một Cơn Gió Bụi nói lên suy nghĩ của ông về các sự kiện xảy ra trong nước thời bấy giờ như sự thành lập chính phủ của Đế quốc Việt Nam, Cách mạng tháng Tám, sự cầm quyền của Việt Minh, cùng Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất do Việt Minh phát động, theo bản in của Vĩnh Sơn tại Sài Gòn năm 1969.
Đầu năm 2017, Một Cơn Gió Bụi được Nhà xuất bản Hội Nhà Văn và Phương Nam Books in lại, và được cho là "có nhiều đoạn rất nhạy cảm đã bị nhà xuất bản biên tập".
Trang 75 bản Vĩnh Sơn 1969 có đoạn "Trong số 22 người ấy có một nữ đảng viên tên Đỗ Thị Lạc là người sau này có đứa con gái với Hồ Chí Minh. Vể sau người ta nói khi về đến địa hạt Bắc Giang, có ba đảng viên trong 22 người ấy bị giết vì không chịu theo cộng sản". đoạn này đã bị cắt ở bản của Phương Nam in 2017 (trang 80), nhà báo Huy Đức dẫn lại trên mạng xã hội.
Cục Xuất bản, In và Phát hành cho rằng cuốn sách này bị thu hồi vì "có nhiều chi tiết, đánh giá không phù hợp, không khách quan hoặc chưa được kiểm chứng," theo báo Tuổi Trẻ hôm 26/6.
Hôm 27/6, BBC liên hệ ông Chu Văn Hòa, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành nhưng không nghe điện thoại.
Trần Trọng Kim 'là một sử gia uyên bác'
Cùng ngày, nhà văn Lê Thiếu Nhơn trả lời BBC từ TP. Hồ Chí Minh: "Nếu cuốn Một Cơn Gió Bụi có vấn đề buộc phải thu hồi, tôi cho rằng chủ yếu nằm ở chương 7, nếu sách in nguyên văn bản gốc từng xuất bản ở Sài Gòn năm 1969."
"Đó là chương 'Tôn chỉ và hành động của đảng Cộng sản."
"Thực ra, để đánh giá một cuốn sách thì phải xét thể loại của nó."
"Cuốn này của học giả Trần Trọng Kim là sách văn học, chứ không phải lịch sử."
"Nhất là khi tác giả đã gọi là 'hồi ký' thì nó được viết theo độ lùi của ký ức, phải chấp nhận những khoảng mờ quên - nhớ của tác giả."
Bản quyền hình ảnhOTHERImage captionMột bản in Một Cơn Gió Bụi trước 1975
'Nhạy cảm'
Ông Nhơn nói thêm: "Tôi cho rằng, tùy hoàn cảnh xã hội, nhà xuất bản có thể bỏ những đoạn mà họ cho là 'nhạy cảm', nhưng phải sòng phẳng và chú thích rõ ràng khi sách ra."
"Ví dụ, bỏ một chương hay một số trang thì phải nói rõ trong 'Lời nói đầu', chứ không thể im lặng khiến độc giả nghĩ là mình đang đọc đúng như bản gốc."
"Đó là sự minh bạch về mặt văn bản."
"Theo tôi, để tránh tình trạng sách phát hành rồi thu hồi, cần có cách quản lý cụ thể hơn."
"Chẳng hạn, với những sách trước 1975, Cục Xuất bản có thể yêu cầu các nhà xuất bản thành lập hội đồng thẩm định gồm những chuyên gia uy tín, trước khi nộp hồ sơ xin giấy phép."
"Ứng xử mạch lạc như thế thì tránh tình trạng làm phiền lẫn nhau khi nhà xuất bản đã phát hành sách, mà Cục lại thu hồi bằng cách giải thích riêng."
"Chính hội đồng thẩm định sẽ đảm bảo cho giá trị cuốn sách trước người đọc và trước cơ quan quản lý."
Bởi lẽ, không phải biên tập viên nào của nhà xuất bản cũng đủ trình độ để thẩm định một cuốn sách đã có độ lùi lịch sử, hoặc tác giả có vướng mắc quá khứ."
Cũng trong hôm 27/6, Giáo sư Vũ Dương Ninh nói với BBC từ Hà Nội: "Từ góc độ nhà nghiên cứu, tôi cho rằng cuốn cuốn Một Cơn Gió Bụi có giá trị lịch sử vì nó nói người thực, việc thực để chúng tôi có nhìn nhận, đánh giá về giai đoạn đó."
"Còn về góc độ văn học cho công chúng, tôi nghĩ ở thời điểm này thì xuất bản cuốn sách đó ở Việt Nam có lẽ không phù hợp."
Trong khi kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa cho rằng "cuốn Một Cơn Gió Bụi cho thấy cái 'nhân huân chính trị' của Trần Trọng Kim, cựu Trung tá Việt Nam Cộng hòa Bùi Quyền, cháu của cố Thủ tướng Trần Trọng Kim lại khẳng định "Ông bác tôi là một nhà giáo dục, một nhà văn hóa nhưng nếu nói bác tôi là một chính trị gia thì tôi không tin," và cựu Đại sứ Việt Nam Cộng hòa Bùi Diễm, người cũng gọi ông Trần Trọng Kim bằng bác thì dè dặt "nếu nói ông là một chính trị gia thì chỉ có một từ để gọi cho đúng, đó là một chính trị gia bất đắc dĩ," theo báo Người Việt.
Báo này dẫn lời ông Bùi Diễm:
"Dù trong cuốn sách bác tôi có viết chế độ Cộng Sản là như thế nào, nhưng thực tế là ông cũng không biết rõ sự mưu mô xảo quyệt của người Cộng Sản. Cho nên sau khi đã thôi không làm thủ tướng, ông về ở Vĩ Dạ, tôi ở với ông vài ngày, thì nghe ông nói một câu thế này 'Người ta nghe nói Việt Minh được Mỹ ủng hộ thì không biết có đúng hay không. Nhưng mà nếu được Mỹ ủng hộ thì tôi xin nhường hết cả chứ việc chi mà họ phải cướp chính quyền! Cướp làm gì? Tôi nhường mà, có gì mà phải cướp.'"
Đế quốc Việt Nam là tên chính thức của một chính phủ tồn tại 5 tháng trong lịch sử Việt Nam (từ tháng 3/1945 đến tháng 8/1945).
Đế quốc Việt Nam được Đế quốc Nhật Bản hậu thuẫn sau khi triều đình Nhà Nguyễn tuyên bố xóa bỏ Hiệp ước Patenôtre.
Lý do chính để Cục xuất bản ra lệnh thu hồi Một Cơn Gió Bụi của học giả Trần Trọng Kim là vì "cuốn sách có nhiều chi tiết, đánh giá không phù hợp, không khách quan hoặc chưa được kiểm chứng". Một cơn gió bụi (Kiến văn lục) là cuốn hồi ký của học giả Trần Trọng Kim (1882-1953), từng được NXB Vĩnh Sơn phát hành năm 1969. Đầu năm 2017 sách được NXB Hội nhà văn và Phương Nam Books phát hành.
Sự thật lịch sử là một khối đa diện, không ai có thể tiếp cận hết mọi tiết diện. Nếu sách có những chi tiết "không phù hợp, không khách quan hoặc chưa được kiểm chứng" thì hãy để các nhà sử học khác kiểm chứng, chỉ ra cái sai. Điều quan trọng là những gì cụ Trần Trọng Kim viết trong Một Cơn Gió Bụi đã phải là sự thật hay chưa. Nếu đã là sự thật thì nó luôn phù hợp ở mọi thời đại, chế độ nào thấy một sự thật không phù hợp với mình thì chế độ đó... không phù hợp với thời đại nào của loài người cả.
PS: Tôi cực lực phê phán việc biên tập sách nhưng tôi cũng khuyến cáo Cục Xuất bản rằng, lệnh cấm này sẽ khiến người đọc trẻ tìm tới bản in không bị kiểm duyệt của NXB Vĩnh Sơn, bản in mà trong đó có nhiều đoạn rất nhạy cảm đã bị NXB Hội Nhà Văn biên tập. Ví dụ: Trang 75 bản Vĩnh Sơn 1969 có đoạn "Trong số 22 người ấy có một nữ đảng viên tên Đỗ Thị Lạc là người sau này có đứa con gái với Hồ Chí Minh. Vể sau người ta nói khi về đến địa hạt Bắc Giang, có ba đảng viên trong 22 người ấy bị giết vì không chịu theo cộng sản". đoạn này đã bị cắt ở bản Phương Nam in 2017 (trang 80).
Trang 75, Bản in của NXB Vĩnh Sơn. Chuyện bà Lạc thì có thể nên được đánh giá lại tính xác thực vì nó là chuyện "thâm cung" của Việt Minh, cụ Kim khó có khả năng kiểm chứng.
CẤM LÀ ĐÚNG: Nó không phù hợp với chế độ hiện nay của Việt Nam, nó chỉ phù hợp với những người thuộc thế hệ chế độ Việt Nam cộng hòa và những người còn lưu luyến với chế độ đó.
Khi sử dụng tiếng Việt, bạn cần viết tiếng Việt có dấu, ngôn từ dung dị mà lại không dung tục. Có thể đồng ý hay không đồng ý, nhưng hãy đưa chứng lí và cảm tưởng thực sự của bạn.
LƯU Ý: Blog đặt ở chế độ mở, không kiểm duyệt bình luận. Nếu nhỡ tay, cũng có thể tự xóa để viết lại. Nhưng những bình luận cảm tính, lạc đề, trái thuần phong mĩ tục, thì sẽ bị loại khỏi blog và ghi nhớ spam ở cuối trang.
Ghi chú (tháng 11/2016): Từ tháng 6 đến tháng 11/2016, hàng ngày có rất nhiều comment rác quảng cáo (bán hàng, rao vặt). Nên từ ngày 09/11/2016, có lúc blog sẽ đặt chế độ kiểm duyệt, để tự động loại bỏ rác.
OTHER
OTHER
CẤM LÀ ĐÚNG: Nó không phù hợp với chế độ hiện nay của Việt Nam, nó chỉ phù hợp với những người thuộc thế hệ chế độ Việt Nam cộng hòa và những người còn lưu luyến với chế độ đó.
Trả lờiXóa