Không mới ở nước ngoài. Nhưng ở Việt Nam là hiện tượng mới.
Trước năm 1945, cũng đã có nhiều nhà văn nhà thơ Việt Nam không đến trường, mà học ở nhà theo hình thức gia sư.
Sưu tập từ các nơi. Bổ sung dần.
---
.
2.
Tại sao người Việt lại tỏ ra đau xót với việc cho con học tại nhà?
Hiệu Minh |
Câu chuyện hai anh em ở quận Tân Bình "bị" bố mẹ cho thôi đến trường để học ở nhà, được miêu tả là "cực chẳng đã", "không thể chịu nổi cách dạy - học" ở trường công.
Tại sao chúng ta lại sửng sốt, đau xót khi nghe thông tin ấy trong khi ở nhiều nước thế giới, chuyện học ở nhà đã xưa như trái đất?
Homeschooling có từ mấy thế kỷ trước
Thời xưa học để làm ông nghè, ông cống, để làm quan, như anh lái đò mơ mộng trong thơ Nguyễn Bính "Võng anh đi trước võng nàng//Cả hai chiếc võng cùng sang một đò".
Học thời nay cũng na ná nên phải tìm đúng lò mà học để thi đỗ và nên người. Đó là trường lớp truyền thống, có thầy cô, có bạn bè, chương trình học rõ ràng, số đông tin đã mấy trăm năm.
Học tại gia (homeschooling) rất lạ với dân ta vì ai cho vào thi chung với học sinh nhà nước. Nhưng với thế giới thì chuyện đó là bình thường, homeschooling có từ mấy thế kỷ ở châu Âu. Thời quý tộc họ cho con học với gia sư không cần lớp xưa như trái đất.
Hiện nay, học sinh Mỹ có thể tự học ở nhà, tới kỳ thi làm bài kiểm tra của tiểu bang bằng trắc nghiệm tất cả các môn. Nếu đạt một số điểm nhất định coi như lên lớp.
Hoa Kỳ dẫn đầu thế giới với khoảng 2,5 triệu học sinh tại gia hàng năm tăng trưởng từ 2% đến 8%. India có từ 0,7 đến 2,7 triệu, Anh quốc khoảng 100 ngàn, Canada 60 ngàn, Australia 15 ngàn.
Mỹ tiết kiệm 27 tỉ đô la thuê mỗi năm nhờ học ở nhà
Các nước giầu nghèo đều có luật cho học tại gia. Xu hướng này đang tăng lên tại Australia, Canada, Pháp, Hungary, Nhật Bản, Kenya, Nga, Mexico, Hàn Quốc, Thái Lan, và Anh quốc.
Riêng Đức chỉ được phép đào tạo tại nhà khi học sinh không thể di chuyển đến trường do khuyết tật hay lý do cá nhân.
Tại Nam Phi trước thời Nelson Mandela không cho phép điều này. Từng có hàng ngàn học sinh tại gia bị cho vào trường tập trung vì chính phủ apartheid không công nhận. Nhưng Mandela làm tổng thống vài năm thì luật cho phép.
Những lợi ích được bàn đến nhiều. Gia đình không bị phụ thuộc vào dịch vụ công, không dùng tiền thuế tiểu bang dành cho giáo dục. Hoa Kỳ tiết kiệm khoảng 27 tỷ đô la tiền thuế hàng năm, nếu bố mẹ hay gia sư "đứng lớp" dạy con tại nhà.
Trung bình một trẻ tới trường, Hoa Kỳ chi 11 ngàn đô la tiền thuế. Trẻ học ở nhà thì không mất đồng nào mà gia dình chỉ mất khoảng 600$/năm cho mục đích này.
Trong số học sinh tại gia có tới 70% người da trắng. Nhưng gần đây người da mầu đã thay đổi nhận thức, khoảng 15% người da mầu chọn cách học tiết kiệm này.
Điểm mạnh, điểm yếu
Lựa chọn cho con học tại nhà một thời gian rồi cho tới trường hoặc ngược lại là một cách thỏa hiệp khác. Nếu tính tổng số các em có chút trải nghiệm học tại gia thì con số này lên tới gần 6 triệu tại Mỹ.
Lý do chọn cách học này có nhiều. Nếu trò cảm thấy học tại trường chán nản hoặc hư bị đuổi học thì học tại nhà là lựa chọn tốt.
Thống kê của Hoa Kỳ cho hay về sự lựa chọn học này, gần 50% các gia đình muốn con có điều kiện học hành tốt hơn, 25% cho rằng tại lớp môi trường giáo dục kém, 11% thấy thầy cô không đủ thách thức trò nên trò chán không muốn học.
Bố mẹ tìm chương trình thích hợp cho con vì họ hiểu hơn ai hết về điểm mạnh, điểm yếu.
Ngoài ra, quan hệ gia đình thân thiết hơn, giữa bố mẹ và anh chị em, không sợ con cái bị bắt nạt, hư hỏng do bạn bè lôi kéo, giúp tạo dựng niềm tin mà cha mẹ và trò tin là có lợi cho cuộc sống.
Trong các kỳ kiểm tra, có tới 30% học sinh tại gia có kết quả trội hơn so với đồng môn học truyền thống. Năm 2015, học sinh da mầu học tại nhà đạt kết quả vượt lên tới 42% số điểm cao hơn so với đồng môn cùng mầu da tại trường.
Nhược điểm của việc học này là không có bạn bè, không có môi trường đua tranh sáng tạo, không quen làm việc nhóm, học một mình khó đi vào kỷ luật, đi đại học có thể gặp khó khăn hòa nhập với môi trường giảng đường.
Tư duy sợ cái mới
Đối với cách thi cử như Việt Nam hiện nay thì học tại gia là không thể. Không cho con đi học thêm đã có thể rắc rối rồi nói chi đến chuyện bố mẹ làm thầy cô của chính con.
Tuy nhiên, tư duy giáo dục đến lúc cần thay đổi. Với internet phát triển như hiện nay thì việc học online và tại gia là có thể.
Anywhere Anytime Learning – học mọi nơi mọi chỗ. Thầy và bạn đều có thể online bất luận khoảng cách địa lý là một cách học khác giúp trò tại gia dễ dàng hơn.
Nếu cứ sợ cái mới sẽ khó đi xa được. Mấy năm trước có Running Man Vũ Xuân Tiến chạy theo xe bus đội bóng Arsenal ở Hà Nội, được ông bầu chú ý. Tiến được mời lên xe, chụp ảnh cùng nhiều cầu thủ nổi tiếng.
Rồi Tiến được sang Anh và đến sân Emirates, làm khách mời danh dự. Đây là giấc mơ của bất kỳ bạn trẻ yêu bóng đá nào.
Nhiều người coi đây là sự lạ. Vì lạ nên không dám chạy theo xe bus nên chỉ có thể ngồi nhà trước tivi xem Tiến sang London.
Cũng lạ vậy là cô Huyền Chíp – Travelling Woman sôi động trên truyền thông mấy năm trước. Bỏ đại học đi làm, dù học trường chuyên, chán công việc nhàm, Huyền Chíp du lịch thế giới với số tiền 700$.
Đi rồi về Huyền viết hai cuốn sách gây tranh cãi vì vài chi tiết chưa thuyết phục. Đi qua 25 nước với vài trăm đô la trong túi khó ai tin, sao có thể kiếm tiền mỗi tháng 1000$ dọc đường đi, chuyện lạ ở xứ mình.
Không thích mạo hiểm, không biết phượt là gì, đợi đủ kinh phí mới du lịch, xin ngồi nhà đọc tin cô ấy du học Stanford.
Nếu ngày xưa cụ Hồ đợi đủ tiền mới xuống tầu sang Pháp thì có thể ngày nay nước mình vẫn dùng tiếng Pháp. Cụ đặt chân nhiều nơi trên thế giới khi trẻ hơn cả Xuân Tiến và Huyền Chíp bây giờ.
Trường Thực Nghiệm của giáo sư Hồ Ngọc Đại lúc mới có lớp đầu tiên bị bao điều ong tiếng ve. Sau mấy chục năm, dân chen nhau bẹp ruột để xin cho con vào trường.
Mấy chục năm trước, trường đại học dân lập Thăng Long đầu tiên ở Việt Nam được thành lập giúp cánh trò trượt đại học các trường lớn có chỗ học. Sau đó các trường dân lập khác ra đời.
Thời đó dân ta chỉ thích trường nhà nước nhưng nay thì chỉ những gia đình có tiền mới vào được trường tư tiếng tăm.
Dạy và học tại gia cũng vậy. Nếu không cho thử nghiệm thì thế hệ trẻ không có Running Man hay Travelling Woman, không có trường thực nghiệm góp một phần nhỏ sinh ra giải Fields toán học, không có những trường tư nổi tiếng như hôm nay.
Sợ sự lạ như homeschooling là sợ rủi ro, sợ cái mới. Giáo dục luôn đòi hỏi sáng tạo và biết chấp nhận cái mới. Giáo dục hiện đại chấp nhận nhiều con đường, nhiều phương pháp, miễn đến được đích thành công.
Còn gì chán hơn việc cả triệu người đều mơ một giấc mơ giống hệt anh lái đò trong thơ Nguyễn Bính: Phải thành ông nghè để được kiệu trên võng, thầm vênh vang "ta đây đỗ đạt" với người đẹp.
http://soha.vn/tai-sao-nguoi-viet-lai-to-ra-dau-xot-voi-viec-cho-con-hoc-tai-nha-20170510073706291.htm
22/09/2015 01:00 GMT+7
Thay vì cho con đến trường như bao gia đình khác, vợ chồng chị Uyên quyết định tự dạy con tại nhà cho đến khi con gái tròn 18 tuổi.
Home-school (học tại nhà) là một mô hình giáo dục đã được biết đến nhiều ở phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Tại Việt Nam, với quan điểm còn coi trọng bằng cấp, việc cho con học tại nhà chưa phải là mô hình được phụ huynh lưu tâm. Tuy nhiên, gia đình chị Bùi Hà Uyên, 31 tuổi, đang sinh sống tại TP. Hồ Chí Minh là một trong những gia đình ít ỏi đã chọn phương pháp “home-school” cho con gái.
Sẵn sàng nghỉ việc vì con
Chia sẻ về quyết định được cho là khác biệt với các phụ huynh khác, chị Uyên nói: “Tôi nghĩ việc giáo dục trong những năm đầu đời là để xây dựng nên nhân cách cho một đứa trẻ. Vì thế, bé cần được bố mẹ dành nhiều thời gian để chỉ bảo và hướng dẫn mọi điều trong cuộc sống hơn.
Điều đó, thật khó để có thể tìm thấy trong môi trường giáo dục mầm non hiện tại của chúng ta hiện nay, cô giáo cũng không thể theo sát con mình để nhắc nhở và chỉ bảo cho con những điều vẫn còn chưa tốt và không nên làm”.
Chị Uyên cho biết, để việc giáo dục con tại nhà hiệu quả, điều khó nhất là cha mẹ phải dành nhiều thời gian cho - điều mà trong xã hội này thường được ưu tiên sau công việc. Ông xã chị đã quyết định bỏ công việc toàn thời gian ở một công ty nước ngoài, chuyển sang làm việc tự do để dành nhiều thời gian hơn cho con.
 |
Chồng chị Uyên sẵn sàng nghỉ việc để có nhiều thời gian bên con.
|
“Trẻ con đến khi 3 tuổi là đã bắt đầu hình thành tính độc lập và thể hiện cái tôi của bản thân, sẽ bắt đầu tìm cách rời khỏi sự bao bọc của bố mẹ để học cách lớn lên. Vì thế, giai đoạn hiện tại không phải là con đang cần chúng ta nhất sao?
Có thể bố sẽ không kiếm được nhiều tiền như khi đi làm toàn thời gian, có thể bố mẹ sẽ bớt đi những tiêu xài không cần thiết, nhưng bù lại, bố thực sự đã có thời gian dành cho con.
Bố đã dạy con bơi, dạy con phơi đồ, dạy con chụp ảnh, dạy con yêu từng cái mầm con nhú lên mỗi ngày, dạy con rằng, một em bé cần phải học phép lịch sự khi yêu cầu người khác làm điều gì đó giúp mình...”, theo chia sẻ của chị Uyên, chồng chị đã bỏ việc với lý do như thế.
Chị Uyên cho biết, hiện chị là copywriter tự do còn chồng là nhiếp ảnh gia tự do chuyên về PR – quảng cáo. Hai vợ chồng thay phiên nhau cùng chơi mà học với con. Ví dụ như khi chị bận viết bài thì chồng sẽ chơi với con, cùng con đi chơi, cùng con đi chợ. Khi chồng bận đi chụp cho khách hàng thì chị lại đảm nhận công việc đó.
Tự dạy con cả kỹ năng sống và tri thức
“Tôi dạy con ngay từ khi bé còn nằm trong bụng mẹ. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên cả bởi ngay từ tuần thứ 20, tai bé đã phát triển và bé đã có thể nghe được tiếng động xung quanh mình, trong đó gần gũi nhất với giọng của mẹ.
Tôi đọc sách cho con nghe, những câu chuyện nho nhỏ đáng yêu về cuộc sống, cho con nghe nhạc. Và vì con “đủ lớn” ngay khi chào đời, nên tôi tiếp tục duy trì dạy cho con những điều con có thể làm được và nên làm phù hợp với từng độ tuổi phát triển”, chị Uyên nói.
Bé Mật Ong, con gái chị Uyên, mới tròn 3 tuổi nhưng đã tự làm thành thạo các việc như: tự vệ sinh cá nhân như tắm rửa, đánh răng, vệ sinh, biết tự chăm sóc bản thân như: tự mặc quần áo, tự mang giày, tự chuẩn bị ba lô của mình mỗi khi đi chơi, tự ăn,… biết chia sẻ việc gia đình với bố mẹ như: dọn chén bát, quét nhà, tưới cây, phụ nấu ăn như nhặt rửa rau, vo gạo,…
Bé khá dạn dĩ, thích giao tiếp, biết quan tâm đến mọi người, biết chăm sóc bố mẹ khi bố mẹ ốm, thích động vật và coi mọi con vật là bạn để chơi: chó mèo cũng như cá, lươn, tôm, cua…
 |
Chị Uyên cho rằng trẻ học tại nhà sẽ có cơ hội học mọi điều cần thiết cho cuộc sống hơn là đến trường học những kiến thức không thiết thực.
|
Mật Ong vẫn còn trong độ tuổi khám phá thế giới, học các kỹ năng sinh tồn cơ bản, nên hai vợ chồng chị Uyên chỉ tập trung vào những vấn đề đấy để phát triển nền tảng cơ bản tốt nhất cho con, còn các kỹ năng như đọc, viết hay làm tính, đến khi con 6 tuổi chị Uyên mới bắt đầu cho học.
Theo chị Uyên, cha mẹ nên dạy con mọi điều trong cuộc sống, bao gồm cả tri thức. Tri thức của nhân loại đều nằm trong sách, nên thư viện sẽ là trường học dạy kiến thức tốt nhất dành cho con trẻ với điều kiện thư viện đó có đủ những đầu sách hay về giáo dục (thay vì những cuốn sách dễ dãi, đọc để giết thời gian rồi quên).
“Tôi chỉ quan tâm đến việc dạy cho con cách có thể tự học, tự tìm kiếm, tự nghiên cứu những điều con muốn và cần biết. Trẻ có được sự hướng dẫn tốt tự bản thân sẽ biết cách tìm tòi và bổ sung kiến thức cho chính bản thân trẻ.
Điều này cũng giúp trẻ phát triển tư duy tốt hơn, chủ động hơn trong cuộc sống và trẻ biết cách tự hoàn thiện bản thânơn là đến trường học những kiến thức không thiết thực, không phục vụ được gì cho cuộc sống.
Quan điểm của tôi, trường học vốn không dành để phát triển tố chất riêng của mỗi đứa trẻ, mà là để cào bằng khả năng của mọi đứa trẻ lại bằng nhau. Trong khi, giáo dục là để tăng khả năng cạnh tranh, tức tăng khả năng sinh tồn. Mà để làm tốt điều đó, không phải là tìm cách thức phát huy tốt nhất tố chất ưu tú của trẻ đến mức cao nhất có thể sao?”, chị Uyên nói.
Theo người mẹ 31 tuổi này, hiện tại còn quá sớm để đưa ra các nhận định về hiệu quả của phương pháp giáo dục này. Hiện tại, bé con nhà chị vẫn phát triển một cách bình thường so với bạn bè đồng trang lứa. Ưu điểm dễ nhận thấy nhất là con gái chị có cơ hội để học được mọi điều cần thiết trong cuộc sống này chỉ trong một thời gian ngắn và được điều chỉnh nhắc nhở ngay khi có vấn đề, cũng như được khuyến khích kịp thời để phát huy tính tự tin của bản thân.
Chia sẻ về phương pháp dạy con, chị Uyên cho biết, ban đầu chị dạy con bằng bản năng của người làm cha mẹ, cảm nhận được điều gì là phù hợp nhất và tốt nhất cho con mình. Sau đó thì bổ sung kiến thức cho bản thân từ những chia sẻ của những người đi trước, những người đã thành công trong việc dạy con theo phương pháp giáo dục tại nhà.
“Google là một “kho thư viện toàn năng” nếu bạn biết cách sử dụng. Các phương pháp “home-school” đều được chia sẻ rất rộng rãi. Tất nhiên, bạn cần một vốn tiếng Anh đủ để đọc hiểu những vấn đề được chia sẻ bởi Việt Nam mình vẫn chưa có những trang thông tin như thế này”, chị nói.
Trước câu hỏi rằng chị có sợ việc con đến trường muộn hơn các bạn khác sẽ khiến con khó hòa nhập hoặc khó bắt kịp chương trình học, chị Uyên cho biết vợ chồng chị quyết định sẽ cho con theo học “home-school” cho đến khi con 18 tuổi nên không e ngại về chương trình học ở trường.
“Nếu bạn muốn con bạn học tại nhà mà vẫn có bằng cấp thì đăng ký các khoá học online của các trường học quốc tế có tiếp nhận chương trình học home-school, đảm bảo số lượng bài luận và bài thi, sau đó vượt qua kỳ kiểm tra là được. Chính vì thế, home-school nghĩa là con có thể học với bố mẹ, hoặc với gia sư, tuỳ theo sự lựa chọn của chính bố mẹ.
Thậm chí bé có thể học dự thính ở những môn bé muốn, tham gia vào các hoạt động xã hội và tham dự các lớp học năng khiếu ở các trung tâm bồi dưỡng năng khiếu đều tốt.
Điều đó giúp trẻ phát triển một cách toàn diện, học vì nhu cầu và sự yêu thích của bản thân, chứ không phải vì một sự ép buột nào đó khác. Mà điều đó với chúng tôi quan trọng hơn so với điểm số hay bằng cấp.
Với tôi, home-school là cả gia đình cùng nhau học lớn. Bố mẹ học cách để làm bố mẹ, còn con trẻ học cách để trưởng thành”, chị Uyên nói.
Kim Minh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Khi sử dụng tiếng Việt, bạn cần viết tiếng Việt có dấu, ngôn từ dung dị mà lại không dung tục. Có thể đồng ý hay không đồng ý, nhưng hãy đưa chứng lí và cảm tưởng thực sự của bạn.
LƯU Ý: Blog đặt ở chế độ mở, không kiểm duyệt bình luận. Nếu nhỡ tay, cũng có thể tự xóa để viết lại. Nhưng những bình luận cảm tính, lạc đề, trái thuần phong mĩ tục, thì sẽ bị loại khỏi blog và ghi nhớ spam ở cuối trang.
Ghi chú (tháng 11/2016): Từ tháng 6 đến tháng 11/2016, hàng ngày có rất nhiều comment rác quảng cáo (bán hàng, rao vặt). Nên từ ngày 09/11/2016, có lúc blog sẽ đặt chế độ kiểm duyệt, để tự động loại bỏ rác.