Ở thời điểm ngày 30/4/1975, Lý Quí Chung là đương kim bộ trưởng (tổng trưởng) trong chính phủ Dương Văn Minh. Ông chính là người đã tháp tùng ông Minh đến Dinh Độc Lập vào buổi sáng hôm đó.
1. Trên chiếc xe cùng đến Dinh vào buổi sáng 30/4/1975, tổng trưởng có nói vui với tổng thống rằng, nếu sau này bị vào nhà đá với nhau thì xin trại giam cho hai ông ở với nhau để tổng trưởng được hầu tổng thống tiếp, nhất là ở khoản tán dóc về ten-nít.
Hai ông, Dương Văn Minh và Lý Quí Chung, đều được thả tự do sau ngày 30/4/1975, hẹn ước vui cùng đi tù giam không thành hiện thực.
Trước khi trở thành nhà chính trị bất đắc dĩ (lời của chính Lý Quí Chung), tên tuổi của ông, với tư cách nhà báo đã được biết đến rộng rãi ở miền Nam. Sau 1975, Lý Quí Chung lại tiếp tục nghề báo, mà bút danh Chánh Trinh của ông được lớp trẻ chúng tôi biết đến.
2. Hồi giữa thập niên 1990, tôi từng có thời gian chạy nhanh qua nghề báo, nên có cơ hội nhìn thấy ông ở đây đó. Nhưng chỉ nhìn vậy, chưa từng nói chuyện bao giờ. Gần đây, một người bạn cũ của ông có khoe với tôi đại khái: Chánh Trinh với mình có cùng nhau viết loạt bài liên quan đến chủ đề khảo sát của Giao. Ôi, Chánh Trinh đã viết về chủ đề mà tôi quan tâm, mà là địa bàn là Sài Gòn và miền Nam nhỉ ! Nhưng do bận mải, hiện tôi chưa có thời gian lục tìm (loạt bài đã đi lâu rồi).
3. Chánh Trinh viết xong cuốn hồi kí thú vị, đặt tên là "Hồi kí không tên", vào năm 2004. Sang năm sau, năm 2005 thì Chánh Trinh qua đời (1940-2005).
4. Trong hồi kí này, Chánh Trinh kể rất chi tiết về ngày 30/4/1975. Đáng chú ý là: tổng trưởng xác nhận rằng, chính tổng thống Minh đã cho mở sẵn cổng dinh chờ đón quân giải phóng (cổng được đóng lại là do ngẫu nhiên); đồng thời, chạm mặt đầu tiên đánh nhớ giữa quân giải phóng với chính phủ Dương Văn Mình - Vũ Văn Mẫu là: quân giải phóng hô "giơ tay lên", tức là hô đầu hàng.
Thực sự đã có màn đầu hàng, giơ tay cao hàng, và có người còn lấy mảnh vải trắng ra (giơ cờ trắng).
Người hô đầu hàng đó, bắt cả chính phủ VNCH lúc đó đầu hàng, theo xác nhận của Chánh Trinh, hẳn là Phạm Xuân Thệ với nhóm của ông với các tay súng lăm lăm. Ông Phạm Xuân Thệ đã chỉ huy bắt chính phủ VNCH giơ tay đầu hàng ngay ở giây phút chạm mặt đầu tiên. Thật chuẩn tác phong nhà binh. Xem ảnh chụp lúc đó thì thấy rất rõ !
Bản thân Chánh Trinh cũng giơ tay hàng nên nhớ rất rõ.
Nhìn thấy chính phủ VNCH trong Dinh lúc đó đầu tiên có thể không phải nhóm Phạm Xuân Thệ. Nhưng hô chính phủ VNCH ấy phải giơ tay đầu hàng ngay lập tức, ở giây phút chạm mặt đầu tiên, với lăm lăm các tay súng, thì chính là Phạm Xuân Thệ.
Dĩ nhiên, do trí nhớ để lâu (1975-2004), bản thân Chánh Trinh cũng nhớ nhầm hay viết lẫn lộn ở một vài chi tiết.
