Gần đây, nhân có việc liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu giao lưu văn hóa Việt - Trung qua biên giới thời cận đại, tôi có dịp đọc kĩ hơn tiểu thuyết Giòng sông Thanh Thủy của Nhất Linh. Ngày trước, chỉ xem lướt, cũng một phần bởi văn chương cuốn đó không hấp dẫn tôi. Một cuốn sách không ra hồi kí cách mạng của một nhà cách mạng, cũng không ra tiểu thuyết của một nhà tiểu thuyết tốp đầu Việt Nam thời đó. Trong Giòng sông Thanh Thủy, nhân vật nữ tên Thanh đôi khi nổi hứng thì đọc lại hay sáng tác những bài thơ, thậm chí có cả chữ Hán. Thật ra đó là thơ ở trong đầu của Nhất Linh (tựa như thơ của Xuân Tóc Đỏ hay của những cô nàng người yêu, rồi những anh chàng khác si mê người yêu của chàng, trong Số đỏ, thì hẳn nhiên là của nhà tiểu thuyết họ Vũ rồi).
1. Những bài thơ trong Giòng sông Thanh Thủy, hoặc là thơ mới sáng tác hay chỉ là nhắc lại của tiền nhân, cho chúng ta nhận diện về chiều sâu văn hóa cổ chảy ngầm trong một nhà cải cách luôn hô hào vứt bỏ hủ tục để trang bị một đời sống tân thời buổi giao thoa Đông Tây.
2. Theo tư liệu cũ thì biết được: anh em ông Nhất Linh đã sang Tàu vào cuối năm 1942. Nguyễn Tường Tam đổi tên thành Nguyễn Tường Dũng, tới gặp Trương Bội Công (lúc đó uy tín của ông Trương giảm rất nhiều trong cộng đồng người Việt yêu nước ở Lưỡng Quảng). Chính quyền Tưởng Giới Thạch ở địa phương tình nghi Nguyễn Tường Dũng là gián điệp của Nhật Bản được phái đến từ Quảng Châu, nên đã bắt giam vào trong hang đá.
Tức là Nhất Linh cũng bị bắt vào ngục gần cùng thời gian với tác giả Nhật kí trong tù, cũng với cùng một lí do.
Sau đó, hai người cũng lần lượt được thả. Rồi cùng hoạt động trong một thời gian. Tuy nhiên, lúc đó, Nhất Linh không hề biết Hồ Chí Minh chính là Nguyễn Ái Quốc.
3. Theo tư liệu cũ, nhóm cụ Nguyễn Hải Thần (thêm Trương Bội Công, Nghiêm Kế Tổ...) , lúc đó, vào thăm cả Nguyễn Tường Tam cùng Hồ Chí Minh trong nhà ngục, đều không biết Hồ Chí Minh là ai. Lúc đó, người ta đinh ninh Nguyễn Ái Quốc đã từ trần ở biên giới Việt Trung, còn Hồ Chí Minh là một nhân vật hoàn toàn khác, mới xuất hiện, và không có ai nhận ra, kể cả Nguyễn Hải Thần.
Theo Hoàng Văn Hoan trong Giọt nước trong biển cả, người tiết lộ lí lịch của Hồ Chí Minh (xác nhận ông chính là Nguyễn Ái Quốc) là nhân vật Trần Báo. Nguyên văn như sau:
"Sau do sự phát giác của nội tuyến [8] thì mới biết rõ Hồ Chí Minh là Lý Thụy, là Nguyễn Ái Quốc, là Hoàng Quốc Tuấn, là lãnh tụ cộng sản và lãnh tụ Việt Minh.
4. Cùng ở trong một hoàn cảnh ngục tù, nhưng Nhất Linh không cho ra một ghi chép dạng như Ngục trung nhật kí.
Trong Giòng sông Thanh Thủy chỉ có một số bài thơ lẻ, thi thoảng em Thanh hứng mà đọc lên thôi. Hãy thử đọc một bài nhé:
"Đêm trăng thoảng tiếng ai trong gió
Lòng hỏi lòng biết có hay không?
Hay chăng tiếng vọng mơ mòng
Của lòng mình nói cho lòng mình nghe".
Có lẽ phải thêm một bài nữa để cảm nhận rõ hơn phong cách hồn bướm mơ tiên:
"Sông Tương chàng ở đầu sông
Xa chàng thiếp ở cuối dòng, chàng ơi!
Dẫu rằng khuất mặt, nhớ ngườii
Đôi lòng cùng uống nước xuôi một dòng".
2. Theo tư liệu cũ thì biết được: anh em ông Nhất Linh đã sang Tàu vào cuối năm 1942. Nguyễn Tường Tam đổi tên thành Nguyễn Tường Dũng, tới gặp Trương Bội Công (lúc đó uy tín của ông Trương giảm rất nhiều trong cộng đồng người Việt yêu nước ở Lưỡng Quảng). Chính quyền Tưởng Giới Thạch ở địa phương tình nghi Nguyễn Tường Dũng là gián điệp của Nhật Bản được phái đến từ Quảng Châu, nên đã bắt giam vào trong hang đá.
Tức là Nhất Linh cũng bị bắt vào ngục gần cùng thời gian với tác giả Nhật kí trong tù, cũng với cùng một lí do.
Sau đó, hai người cũng lần lượt được thả. Rồi cùng hoạt động trong một thời gian. Tuy nhiên, lúc đó, Nhất Linh không hề biết Hồ Chí Minh chính là Nguyễn Ái Quốc.
3. Theo tư liệu cũ, nhóm cụ Nguyễn Hải Thần (thêm Trương Bội Công, Nghiêm Kế Tổ...) , lúc đó, vào thăm cả Nguyễn Tường Tam cùng Hồ Chí Minh trong nhà ngục, đều không biết Hồ Chí Minh là ai. Lúc đó, người ta đinh ninh Nguyễn Ái Quốc đã từ trần ở biên giới Việt Trung, còn Hồ Chí Minh là một nhân vật hoàn toàn khác, mới xuất hiện, và không có ai nhận ra, kể cả Nguyễn Hải Thần.
Theo Hoàng Văn Hoan trong Giọt nước trong biển cả, người tiết lộ lí lịch của Hồ Chí Minh (xác nhận ông chính là Nguyễn Ái Quốc) là nhân vật Trần Báo. Nguyên văn như sau:
"Sau do sự phát giác của nội tuyến [8] thì mới biết rõ Hồ Chí Minh là Lý Thụy, là Nguyễn Ái Quốc, là Hoàng Quốc Tuấn, là lãnh tụ cộng sản và lãnh tụ Việt Minh.
Tên phản Đảng Trần Báo mách cho đương cục biết rõ lai lịch của Bác, mục đích là cốt để cho Bác mất hẳn tự do hoặc bị giết hại thì hắn mới có thể đứng vững. Nhưng không ngờ sau khi biết rõ thân phận của Bác, Trương Phát Khuê lại càng kính nể và ưu đãi hơn trước.
4. Cùng ở trong một hoàn cảnh ngục tù, nhưng Nhất Linh không cho ra một ghi chép dạng như Ngục trung nhật kí.
Trong Giòng sông Thanh Thủy chỉ có một số bài thơ lẻ, thi thoảng em Thanh hứng mà đọc lên thôi. Hãy thử đọc một bài nhé:
"Đêm trăng thoảng tiếng ai trong gió
Lòng hỏi lòng biết có hay không?
Hay chăng tiếng vọng mơ mòng
Của lòng mình nói cho lòng mình nghe".
Có lẽ phải thêm một bài nữa để cảm nhận rõ hơn phong cách hồn bướm mơ tiên:
"Sông Tương chàng ở đầu sông
Xa chàng thiếp ở cuối dòng, chàng ơi!
Dẫu rằng khuất mặt, nhớ ngườii
Đôi lòng cùng uống nước xuôi một dòng".
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Khi sử dụng tiếng Việt, bạn cần viết tiếng Việt có dấu, ngôn từ dung dị mà lại không dung tục. Có thể đồng ý hay không đồng ý, nhưng hãy đưa chứng lí và cảm tưởng thực sự của bạn.
LƯU Ý: Blog đặt ở chế độ mở, không kiểm duyệt bình luận. Nếu nhỡ tay, cũng có thể tự xóa để viết lại. Nhưng những bình luận cảm tính, lạc đề, trái thuần phong mĩ tục, thì sẽ bị loại khỏi blog và ghi nhớ spam ở cuối trang.
Ghi chú (tháng 11/2016): Từ tháng 6 đến tháng 11/2016, hàng ngày có rất nhiều comment rác quảng cáo (bán hàng, rao vặt). Nên từ ngày 09/11/2016, có lúc blog sẽ đặt chế độ kiểm duyệt, để tự động loại bỏ rác.