Home

Home
Nắng thì cày ruộng, mưa thì đọc sách 晴耕雨讀

05/09/2025

Văn nghệ Thứ Bảy : những câu thơ sinh viên bất hủ thời đầu thập niên 1990 ở Tổng hợp Hà Nội

Đến tận hôm nay (5/9/2025), qua trao đổi của các đàn anh Tổng hợp Hà Nội (ĐHTHHN) trước đây, tôi mới vỡ lẽ rằng, có nhiều câu thơ bất hủ đầu thập niên 1990 lưu truyền trong sinh viên ĐHTHHN ngày ấy là có nhiều "đồng tác giả". Đại khái, có thể lúc đầu là thơ của bác A, rồi bác B thuộc và chỉnh sửa một chút để đọc mà bọn đàn em lại cứ đinh ninh là thơ bác B ! 

Tôi tạm gọi bác A là "tác giả lần một", bác B là "tác giả lần hai". Giả như có B hay C nữa, thì là tác giả của các lần tiếp theo. Giữa các phiên bản, thú vị là có sự khác nhau, mà khác nhau chút ít là đã có sự sáng tạo mới, của công việc đồng sáng tác rồi. 

1. Ví dụ hai câu thơ nổi tiếng thời đó:

"Bạn về tiễn một chén đưa

Xác tôi nằm dưới cơn mưa bụi đời"

thì chúng tôi nghe anh Điệp khoa Triết đọc đi đọc lại trong những lần anh thao thao về thơ văn, thành ra nhiều người thuộc, đinh ninh là thơ của anh Điệp. 

Chúng tôi cũng nhớ: anh Điệp là sinh viên khoa Triết, hơn chúng tôi cỡ đâu cả gần chục khóa trước, nhưng vẫn ở trong kí túc thời chúng tôi mới vào trường, vẫn ở cùng chúng tôi, và vẫn chưa ra trường. Anh thuộc hàng "nát rượu" (thích rượu nhưng chỉ uống hai chén là say), và khi có rượu là đọc thơ.

Bất giác lúc nào đó, bản thân tôi nhớ về những câu thơ ấy, là nhớ về anh Điệp. 

Đôi khi bạn bè Tổng hợp sàn sàn lứa tôi gặp nhau, đọc lại những vần thơ da diết ấy với nhau. Nhiều người cũng nhớ là thơ anh Điệp.

Nhưng đến hôm nay, tác giả lần một (A) mới xác định được, đó chính là đàn anh Nguyễn Đức Hạnh của khoa Văn.

Hóa ra, vốn ở lần một, hai câu ấy nằm trong bài "Gửi" thuộc tập thơ Xin người lượng thứ đã xuất bản năm 1992 bởi Nxb Thanh Niên (tập thơ riêng của Nguyễn Đức Hạnh, chỉ mỏng khoảng 50 trang). Nguyên cả bài là như sau:

"Bạn về nhấp một chén đưa

Tôi nằm xác dưới cơn mưa bụi đời

Bạn về thành thật lâu rồi

Niềm vui cỏ mọc góc trời phù du…"

Rõ ràng B (anh Điệp) có khác A (anh Hạnh), và chúng tôi thì thấy thuộc B từ mấy chục năm rồi, nên đâm ra đọc lại A thì thấy bỡ ngỡ ! 

Về mặt thơ, tôi thích B hơn. Kể cả hôm nay, biết được A rồi, thì với tôi B vẫn tiếp tục được ghi nhớ (chắc khó để ghi nhớ thêm A, hoặc A sẽ làm hiểu rõ hơn về B).

2. Lại có hai câu thơ sau, cũng được tương truyền lâu nay là của anh Điệp, trong kí ức của chúng tôi:

"Nắng vàng đến thế kia ư, 

Để bằng lăng tím khư khư thế này"

Chúng tôi vẫn nhớ là của anh Điệp, bởi nghe anh đọc rất nhiều lần. Các bạn nữ ở KTX Mễ Trì ngày đó cũng thuộc và cũng nhớ là thơ anh Điệp.

Hiện chưa rõ có phiên bản A, B, C, D của hai câu thơ trên hay không.

3. Đây là nhà thơ Nguyễn Đức Hạnh trên trang Thi Việt, giới thiệu tóm tắt, còn toàn văn thì xem ở phần bổ sung của entry này.

"Nguyễn Đức Hạnh còn có bút danh Phan Nguyễn, sinh năm 1965 tại Tuyên Quang, quê Hữu Bằng, Thạch Thất, Hà Nội. Ông tốt nghiệp Khoá 29 ngành Ngữ văn, ĐH Tổng hợp Hà Nội, nhận bằng tiến sĩ năm 2003 tại Viện Văn học, công tác tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền.


Tác phẩm:
Xin người lượng thứ (thơ, NXB Thanh niên, 1992)
Mùa quê hương (thơ, Sở VHTT Hà Giang, 2006)
Bởi vì mây vẫn trắng (thơ, NXB Hội Nhà văn, 2022)
Miền đá - miền thơ (phê bình, tiểu luận, Sở VHTT Hà Giang xuất bản, 2000)
Mấy vấn đề về phát huy truyền thống và sáng tạo trong thơ ca (chuyên luận, NXB Văn hoá Dân tộc, 2006)
Ảnh hưởng của thơ ca dân gian trong thơ Việt Nam hiện đại (chuyên luận, NXB Đại học Quốc gia, 2011)
- Có thơ trong nhiều tuyển tập và báo, tạp chí khác
"

4. Còn đây là thông tin về anh Điệp khoa Triết, tôi mới nhận được hôm nay, cũng lần đầu tiên biết tên đầy đủ của anh là Phan Hồng Điệp. Mấy chục năm qua, chúng tôi chỉ nhớ mỗi "anh Điệp khoa Triết", hoặc ngắn hơn là "Điệp Triết".

Tin nhận vào ngày 5/9/2025, từ các đàn anh của khoa Ngữ Văn


Có những thông cơ bản như sau (từ ảnh trên đây): 1). Anh Phan Hồng Điệp sinh năm 1964 tại Tuyên Quang; 2). Anh là học sinh giỏi Văn đã học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội I với tiêu chuẩn tuyển thẳng (có lẽ nhờ thành tích học tập của môn Văn); 3). Sau đó, anh đã chuyển sang Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, thi đỗ và vào học tại khoa Triết K29; 4). Sau một thời gian theo học rất lâu ở ĐHTHHN, có lúc bỏ ngang, rồi lại trở lại học, cuối cùng cũng đã tốt nghiệp đại học; 5). Ra trường, anh trở thành thầy giáo của Trường PTTH Chuyên Tuyên Quang; 6). Sau đó, anh đã mất (chưa có gia đình).

Anh Điệp K29 khoa Triết. Như vậy, nếu tính theo K, thì là đàn anh lớp trên một năm của đương kim Bộ trưởng Bộ Giáo dục (nói tắt) Nguyễn Kim Sơn (anh Sơn là sinh viên K30 khoa Ngữ Văn).



Nhân năm học mới, ghi lại chuyện cũ của ĐHTHHN thời 1990.

Ngày 5 tháng 9 năm 2025,

Giao Blog

Đã đưa sang Fb, ở địa chỉ sau

https://www.facebook.com/giao.blog/posts/pfbid0iRA6AhxQME4tLifGRN2n98qGAK3XtwfJCQ1FWp4yqkEj74EHu9HuYKLfkXUURqcul


...


CẬP NHẬT


1. Anh Hưng Bóng Nhựa vào bình luận (trên Fb):

HƯNG QUỐC NGUYỄN

Góp ý: Anh là dân Tổng hợp Lý k30, thích thơ nên chơi gần, giao lưu với dân khoa Văn như Nguyễn Đức Hạnh, Nguyễn Xuân Hải (k29) và Nguyễn Tiến Thanh (k30). Ngồi quán nước, đám này làm thơ, anh bình phẩm. 
😛
Học cùng khóa k30 nên anh cũng chơi với Điệp “triết”.
Nói thế, để em hiểu là anh nhiều thông tin gần, chứng kiến trực tiếp.
- Phan Hồng Điệp sinh năm 1964, “bật” từ ĐH Sư phạm. Phụ huynh là nhà giáo tiền bối tình Tuyên Quang. Điệp mê thơ, thuộc nhiều bài thơ và thích rượu. Điệp có tật đọc thơ người khác (chẳng hạn của Hạnh) rất truyền cảm nhưng không nói tác giả, ỡm ờ để người khác nghĩ là của Điệp. Điệp lành tính, không đánh cãi nhau. Thơ Điệp đọc là theo trí nhớ nên không chính xác 100% so với bản gốc. Nhà không giàu nên Điệp chỉ đủ tiền uống rượu “xếch”, nợ đầm đìa. Điệp đi làm thêm khuân gạch gì đó, về phòng Điệp nằm vật ra, mắt trợn ngược lên trần. Được 2 buổi, Điệp bỏ. 
😛
Bạn bè có thể có người không mến nhưng chả ai ghét Điệp. Ngay cả Hạnh, người hay bị Điệp “thuổng” thơ. Hạnh và Điệp có cùng quá khứ Tuyên Quang những ngày học phổ thông.
Rồi Điệp về quê dạy cấp 3.
Chừng chục năm trước, nghe tin Điệp mất trên quê, kết thúc một cuộc đời vất vả.
Hạnh nhập học khoa Văn k29, nhập học 1984 và đáng nhẽ tốt nghiệp năm 1989 (thời kỳ này Tổng hợp học 5 năm), nhưng vì 1 chuyện riêng tình cảm, năm cuối Hạnh bị tụt xuống k30.
- Phong trào thơ sinh viên lên mạnh bắt đầu khoảng từ 1986. Nhiều đứa làm thơ và làm thơ hay. Nữ sinh viên hay chép vào sổ theo trí nhớ, tỷ lệ được chép thì thơ Đức Hạnh, Xuân Hải, Tiến Thanh khá nhiều. Chép của nhau nên xảy ra “tam sao thất bản” chứ thường thì các tác giả không chụm đầu làm chung 1 bài thơ.
Ví dụ, có 1 dị bản khác của bài thơ đã dẫn ở trên:
"Bạn về nhấp một chén đưa
Tôi ngồi xác dưới cơn mưa bụi đời
Bạn về thành thật lâu rồi
Để tôi ngồi khóc như loài cỏ cây"
- Thành tập tục, nên cùng khóa thì hiếm hoi gọi nhau bằng anh chị xưng em, mà toàn xưng mày/tao, bạn/tôi (tớ). “Đàn anh”, thường thì cách nhau 3 khóa trở lên. 

https://www.facebook.com/giao.blog/posts/pfbid0iRA6AhxQME4tLifGRN2n98qGAK3XtwfJCQ1FWp4yqkEj74EHu9HuYKLfkXUURqcul



BỔ SUNG


1. Nguyễn Đức Hạnh trên trang Thi Viện



"

Nguyễn Đức Hạnh còn có bút danh Phan Nguyễn, sinh năm 1965 tại Tuyên Quang, quê Hữu Bằng, Thạch Thất, Hà Nội. Ông tốt nghiệp Khoá 29 ngành Ngữ văn, ĐH Tổng hợp Hà Nội, nhận bằng tiến sĩ năm 2003 tại Viện Văn học, công tác tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

Tác phẩm:
Xin người lượng thứ (thơ, NXB Thanh niên, 1992)
Mùa quê hương (thơ, Sở VHTT Hà Giang, 2006)
Bởi vì mây vẫn trắng (thơ, NXB Hội Nhà văn, 2022)
Miền đá - miền thơ (phê bình, tiểu luận, Sở VHTT Hà Giang xuất bản, 2000)
Mấy vấn đề về phát huy truyền thống và sáng tạo trong thơ ca (chuyên luận, NXB Văn hoá Dân tộc, 2006)
Ảnh hưởng của thơ ca dân gian trong thơ Việt Nam hiện đại (chuyên luận, NXB Đại học Quốc gia, 2011)
- Có thơ trong nhiều tuyển tập và báo, tạp chí khác

Giải thưởng:
- Giải nhì hạng mục thơ Tác phẩm tuổi xanh lần 1 (1990)
- Giải nhì (không có giải nhất) hạng mục ký cuộc thi Truyện ngắn và ký tỉnh Hà Giang (1998)
- Giải ba (không có giải nhất) Công trình nghiên cứu, lý luận và phổ biến văn nghệ Dân gian Việt Nam (2003)
- Giải A Giải thưởng VHNT Tây Côn Lĩnh tỉnh Hà Giang lần 2 (2004)
- Giải C (không có giải A và B) hạng mục Thơ của giải thưởng Hội VHNT các DTTS Việt Nam cho tập thơ Bởi vì mây vẫn trắng... (2022)

 

 Xin người lượng thứ (1992) 
14
 

 Mùa quê hương (2006) 
26
 

 Bởi vì mây vẫn trắng (2022) 
28
 

 

35.00
Nước: Việt Nam (Hiện đại)
69 bài thơ
10 bình luận
35 người thích


"

https://www.thivien.net/Nguy%E1%BB%85n-%C4%90%E1%BB%A9c-H%E1%BA%A1nh/author-kupEya3QHWWeD86qB9fKlA

...

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Khi sử dụng tiếng Việt, bạn cần viết tiếng Việt có dấu, ngôn từ dung dị mà lại không dung tục. Có thể đồng ý hay không đồng ý, nhưng hãy đưa chứng lí và cảm tưởng thực sự của bạn.

LƯU Ý: Blog đặt ở chế độ mở, không kiểm duyệt bình luận. Nếu nhỡ tay, cũng có thể tự xóa để viết lại. Nhưng những bình luận cảm tính, lạc đề, trái thuần phong mĩ tục, thì sẽ bị loại khỏi blog và ghi nhớ spam ở cuối trang.

Ghi chú (tháng 11/2016): Từ tháng 6 đến tháng 11/2016, hàng ngày có rất nhiều comment rác quảng cáo (bán hàng, rao vặt). Nên từ ngày 09/11/2016, có lúc blog sẽ đặt chế độ kiểm duyệt, để tự động loại bỏ rác.