Tướng Nguyễn Hữu Hạnh được bổ nhiệm vào ngày 29/4/1975 với chức danh "phụ tá Tổng Tham mưu trưởng".
Nguồn: https://www.youtube.com/watch?v=HU-eWGEGvL0
TTO - 'Thưa đại tướng, về chính trị là quyền của đại tướng. Riêng về quân sự, đại tướng phải quyết định gấp. Tình hình quá nguy ngập không cho phép chúng ta chần chừ nữa…'.
Từ trái sang: ông Nguyễn Văn Binh, ông Nguyễn Hữu Hạnh, ông Dương Văn Minh, ông Nguyễn Văn Hảo (đứng phía sau ông Minh) và ông Vũ Văn Mẫu nói chuyện với đại diện quân giải phóng trưa 30-4-1975 - Ảnh tư liệu
Mờ sáng 30-4, trước khi về gặp ông Dương Văn Minh, tôi đã trình bày tình hình quân sự với trung tướng Vĩnh Lộc và trung tướng Nguyễn Hữu Có.
Chỉ còn ít giờ nữa
"Phía sân bay Tân Sơn Nhứt, quân của Biệt khu thủ đô đang chạm súng với Việt cộng. Có thể họ sẽ giữ nổi nhưng phải chịu nhiều thiệt hại về người và vật chất. Tuy nhiên phía Biên Hòa và Thủ Dầu Một, Quân đoàn 3 không còn để chỉ huy các đơn vị của họ.
Trung tướng Toàn đã di tản ra nước ngoài. Sư đoàn 18 và Lữ đoàn 5 thiết giáp kẹt ở tuyến sông Đồng Nai. Hướng Thủ Dầu Một bị bỏ ngỏ.
Một đoàn chiến xa của Việt cộng đang tiến về Sài Gòn và đã đi qua Búng. Mặt trận phía này chúng ta không có quân xung kích mà chỉ có lực lượng phòng thủ. Tôi e trong thời gian ngắn nữa chúng ta không thể đỡ gạt nổi…", tôi nói.
Nghe xong, trung tướng Vĩnh Lộc biến đổi sắc mặt, vội cầm lấy điện thoại báo cáo với ông Dương Văn Minh. Sau đó Vĩnh Lộc bắt tay khi tôi đi gặp ông Minh. Đó là cái bắt tay cuối cùng.
8h sáng 30-4, ông tướng dòng dõi hoàng tộc này cùng gia đình di tản bằng đường thủy.
Tôi và tướng Có chạy đi tìm xe. Tài xế đã bỏ đi mất. Tướng Có phải gọi điện về nhà đưa xe riêng đón chúng tôi đến nhà ông Dương Văn Minh lúc 6h sáng.
Gặp ông Minh, tướng Có trình bày lại toàn bộ tình hình quân sự như tôi đã nói. Ông Minh trầm ngâm suy nghĩ, nhân lúc đó tôi nói thêm: "Tình hình hết sức nguy ngập, xin đại tướng quyết định gấp. Chúng ta không thể trì hoãn, sẽ có hại".
Ông Minh vội quay lại hỏi tôi: "Bây giờ 'toa' muốn gì?".
Tôi nghĩ đầu hàng sớm là tốt nhất, nhưng chưa nói thẳng điều đó. Tôi nói thêm: "Thưa đại tướng, về chính trị là quyền của đại tướng. Riêng về quân sự, đại tướng phải quyết định gấp. Tình hình quá nguy ngập không cho phép chúng ta chần chừ nữa".
Ông Minh suy nghĩ trầm ngâm một hồi rồi nói: "Để tôi đi bàn với ông Huyền và ông Mẫu. Các 'toa' ngồi đây đợi". Tôi đề nghị được đi theo, ông Minh đồng ý.
Chúng tôi đến Phủ thủ tướng, số 7 đường Thống Nhất (giờ là đường Lê Duẩn - PV), trên đường đi thấy dân chúng khăn gói, hối hả lên xuống tấp nập. Ngang qua đại sứ Mỹ thấy nhiều kẻ xấu đang hôi của.
Ông Nguyễn Hữu Hạnh (trái) tại cuộc họp của Mặt trận Tổ quốc TP.HCM năm 1976 - Ảnh: LAM ĐIỀN chụp lại
Ngưng bắn
8h sáng 30-4, trước tình hình mỗi phút mỗi nguy thêm, các ông Minh, Huyền và Mẫu quyết định đơn phương tuyên bố bàn giao chính quyền lại cho Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.
Ông Mẫu ngồi soạn lời tuyên bố, mất khoảng một tiếng đồng hồ.
9h, ông Minh đọc vào máy ghi âm.
Trong lúc ông Minh thâu băng lời tuyên bố, tôi gọi điện cho tướng Nguyễn Khoa Nam và yêu cầu tướng Nam cố gắng thi hành lệnh tổng thống sẽ phát trên Đài phát thanh. Cùng lúc đó, tướng Có gọi điện thoại cho Vĩnh Lộc và Đỗ Ngọc Nhân nhưng không ai trả lời.
Ông Có lại gọi điện thoại về cho gia đình, gương mặt ông tái nhợt đi vì cũng không có người trả lời. Ông Có quay lại bảo tôi cùng ông về nhà thay thường phục, nhưng tôi trả lời: "Ông về một mình đi, tôi ở lại đây với đại tướng".
Thâu băng xong, nhân viên phát thanh cho phát đi tại Đài phát thanh trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm. Tôi cũng đến Đài phát thanh để ra nhật lệnh cho quân đội và các lực lượng vũ trang buông súng thi hành lệnh của tổng thống.
Không có xe, tôi phải mượn Phủ thủ tướng chiếc xe Jeep để đến đài, đi với tài xế lạ và không có bảo vệ.
Thu băng và phát xong, được biết đài chỉ phát một lần, tôi đã yêu cầu đài sử dụng loại băng tự động để phát liên tục.
Nhật lệnh của tướng Nguyễn Hữu Hạnh
"Tôi, chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, phụ tá tổng tham mưu trưởng, thay mặt trung tướng Vĩnh Lộc (tổng tham mưu trưởng, vắng mặt), yêu cầu tất cả quí vị tướng lãnh và quân nhân các cấp hãy triệt để thi hành lệnh của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa về ngưng bắn.
Các cấp chỉ huy Quân lực Việt Nam Cộng hòa hãy sẵn sàng liên lạc với các cấp chỉ huy quân đội của Chánh phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam để thực hiện ngưng bắn một cách không đổ máu".
Tuyên bố của Tổng thống Dương Văn Minh
"Tôi, Tổng thống Dương Văn Minh. Đường lối, chủ trương của chúng tôi là hòa giải và hòa hợp dân tộc để cứu sanh mạng đồng bào. Tôi tin tưởng sâu xa vào sự hòa giải giữa người Việt Nam để khỏi phí phạm xương máu người Việt Nam.
Vì lẽ đó, tôi yêu cầu tất cả các anh em chiến sĩ Việt Nam Cộng hòa hãy bình tĩnh, ngưng nổ súng và ở đâu (thì) ở đó. Chúng tôi cũng yêu cầu anh em chiến sĩ Chánh phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ngưng nổ súng.
Chúng tôi ở đây chờ gặp Chánh phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam để cùng nhau thảo luận về lễ bàn giao chánh quyền trong vòng trật tự, tránh sự đổ máu vô ích của đồng bào".
9h30 ngày 30-4-1975
Xe tăng đã đến
Tuyên bố của ông Dương Văn Minh, nhật lệnh của tôi được truyền đi trên Đài phát thanh Sài Gòn hồi 9h30.
Tôi trở về Phủ thủ tướng, nơi đây im vắng không còn ai dù mới sáng nay có nhiều nhân vật trong chính phủ cũ và mới lần lượt đến để chuẩn bị ra mắt nội các Vũ Văn Mẫu dự kiến tổ chức lúc 10h ngày 30-4-1975 tại dinh Độc Lập.
Tất nhiên nó sẽ không bao giờ diễn ra nữa mà đã trở thành lễ tiếp đón lực lượng quân giải phóng.
Tôi quay xe đến nhà ông Dương Văn Minh ở số 3 Trần Quí Cáp (giờ là đường Võ Văn Tần - PV) thì được biết ông Minh và gia đình đã vào dinh Độc Lập.
Tôi đến dinh. Suốt trên mấy con đường đều im phăng phắc không một bóng người. Không khí kỳ lạ.
Tôi vào dinh Độc Lập bằng cửa chính, lúc đó cửa mở toang không lính gác (ông Minh đã cho giải tán hết lính gác dinh).
Đến thềm dinh thì thấy có một xe Jeep và một xe GMC đầy lính vũ trang. Gặp một trung úy, tôi hỏi thì biết một thiếu tá tiểu đoàn Lôi Hổ đang gặp ông Minh ở tầng 1. Tiểu đoàn này phụ trách phòng thủ sân bay Tân Sơn Nhứt.
Tôi lên gặp ông Minh, xin xe đưa tôi về Bộ tổng tham mưu nhưng ông Minh không cho, giữ tôi lại dinh.
Điện thoại tại phòng làm việc của chánh văn phòng tổng thống reng. Thiếu tá tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn Lôi Hổ phụ trách phòng thủ Bộ tổng tham mưu xin gặp tôi.
Anh hỏi: "Chuẩn tướng bảo chúng tôi buông súng làm sao? Tôi không đầu hàng đâu. Tôi đã bắn cháy 3 xe tăng". Tôi giải thích và khuyên: "Thiếu tá không nên để máu đổ ở giờ thứ 25".
Anh ta yêu cầu tôi cho nói chuyện với tổng thống, tôi mời ông Minh đến nói chuyện. Câu chuyện chưa xong thì ở cổng trước, xe tăng đã vào dinh Độc Lập. Ông Minh nói: "Quân giải phóng đã vào tới dinh rồi. Thôi. Cúp".
Lúc đó là 11h30. Quân thiết giáp vào dinh Độc Lập và ủi sập cổng chính. Tôi cũng không biết ai đã đóng cửa lại. Có thể những anh em tiểu đoàn Lôi Hổ đã đóng khi họ ra khỏi dinh.
Đoàn xe tăng của quân giải phóng bắn súng chỉ thiên liên tục. Anh Nguyễn Văn Diệp mặc quần áo dạ, đón anh em ở dưới lầu, có cầm một miếng vải trắng.
Anh Diệp dẫn những người cầm cờ lên lầu 1 gặp tôi (tôi mặc quân phục) tại cầu thang. Tôi không nhớ có bao nhiêu người nhưng dường như có hai người cầm cờ và một người mặc quần bộ đội, áo thun trắng.
Tôi nói với anh bộ đội: "Các anh có nghe tôi tuyên bố trên Đài phát thanh không?". Anh bộ đội trả lời: "Có".
Tôi yêu cầu anh nói lại với anh em không nên bắn súng nhiều như vậy, lúc đó tiểu đoàn Lôi Hổ mới ra không lâu, sợ họ phản ứng thì rất nguy hiểm.
Anh bộ đội trả lời: "Chúng tôi bắn để mừng, không sao đâu. Đưa chúng tôi đi cắm cờ". Tôi yêu cầu đại tá Chiêm, người đã ở lâu trong dinh, hướng dẫn bộ đội đi thay cờ trên nóc dinh Độc Lập.
Nội các Dương Văn Minh trong thời khắc lịch sử ngày 30-4-1975 - Ảnh tư liệu
Tuyên bố chấp nhận đầu hàng của Tổng thống DƯƠNG VĂN MINH phát trên đài phát thanh 13h30 ngày 30-4-1975
Không có kẻ thua người thắng
Ông Dương Văn Minh cùng nội các Vũ Văn Mẫu và những người có mặt tập trung tại phòng Khánh tiết. Tại đây có các anh bộ đội và một số người mặc thường phục mà tôi đoán là anh em sinh viên học sinh hoặc cán bộ thành.
Sau đó, ông Dương Văn Minh, ông Vũ Văn Mẫu cùng các anh em cán bộ, bộ đội giải phóng đến Đài phát thanh để tuyên bố đầu hàng vô điều kiện.
Chúng tôi ở dinh Độc Lập ba ngày.
Đêm 2-5-1975, sau khi chúng tôi họp làm việc với ông Cao Đăng Chiếm, thượng tướng Trần Văn Trà tiếp các ông Minh, Huyền, Mẫu và Hảo, ông Minh kể lại rằng thượng tướng Trần Văn Trà đã nói một câu chứa chan tình nghĩa mà chúng tôi không sao quên được: "Đối với chúng ta không có kẻ thua người thắng, mà chỉ có dân tộc Việt Nam thắng Mỹ".
Sau buổi tiếp xúc, tướng Trà cho cán bộ quân sự ngồi xe đưa chúng tôi mỗi người về tận nhà riêng.
Ngoài đường phố, dân chúng reo mừng…
28 năm sau chiến tranh, Trung ương Đảng đã tiếp cận để đánh giá hiện tượng Dương Văn Minh:
"...Tuyên bố của Dương Văn Minh và nhật lệnh của Nguyễn Hữu Hạnh cũng đã có tác dụng nhất định làm giảm ý chí đề kháng của đại bộ phận quân ngụy vào những giờ chót của chiến tranh, tạo thuận lợi để đại quân ta tiến vào Sài Gòn.
Thúc đẩy Dương Văn Minh ngừng bắn thức thời, đó là một thành công của công tác binh địch vận đã chọn đúng đối tượng để tác động vào đúng thời điểm. Đó là một đóng góp quan trọng của mũi binh địch vận trong thời điểm kết thúc chiến tranh".
Lịch sử Nam bộ kháng chiến
TTO - Chính quyền Sài Gòn ngày một suy sụp về chính trị và quân sự. Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đề nghị Mỹ viện trợ thêm 300 triệu USD nhưng Mỹ từ chối. Chính quyền và quân đội thấy không còn hậu thuẫn.
Ông Nguyễn Hữu Hạnh trả lời phỏng vấn Hãng tin Reuters và các phóng viên trong ngoài nước - Ảnh: Tư liệu Tuổi Trẻ Online
Hoạt động của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam ngày càng hiệu quả.
Ngày 6-1-1975, Phước Long thất thủ. Ngày 11-3-1975, Buôn Mê Thuột thất thủ. Nguyễn Văn Thiệu ra lệnh "di tản chiến thuật" khỏi Pleiku - KonTum và đã phạm sai lầm lớn. Tinh thần sĩ quan, binh sĩ hoang mang tột độ, thất bại đến liên tiếp.
Đà Nẵng, Nha Trang, Phan Rang, Phan Thiết và cuối cùng là Xuân Lộc…
Từ Cần Thơ, tôi thấy đã đến thời cơ của mình…
"Rất tiếc! Đã quá trễ…"
Chiều 27-4-1975, từ Cần Thơ, tôi gọi điện thoại lên Sài Gòn xin gặp ông Dương Văn Minh. Trung tá Đẩu, chánh văn phòng, trả lời máy và yêu cầu tôi sáng 29 hãy lên vì quốc lộ 4 bị cắt đứt đoạn Long An. Nhưng vì nhiệm vụ, sáng hôm sau tôi cấp tốc đi Sài Gòn bằng ngả Mỹ Tho - Gò Công - Sài Gòn.
Tôi cùng người thân đi xe riêng với chiếc vali đựng quần áo và thẻ cấp tướng về hưu. Ở đoạn Cai Lậy - Cái Bè, ngồi trong xe tôi nhìn thấy những lá cờ giải phóng bay phấp phới rất gần. Thỉnh thoảng một loạt pháo bắn dọc hai bên lộ.
Đến Mỹ Tho, tôi rẽ qua Gò Công. Chiếc xe phải lách qua một đoạn đường dài 2km đông nghẹt xe quân sự và dân sự. Mấy lần tôi phải trình thẻ cấp tướng về hưu mới đi lọt.
Trời mưa tầm tã, 18h chiều tôi mới qua được bắc Gò Công, và khi đến Sài Gòn trời đã tối. Sài Gòn ban lệnh giới nghiêm.
Đêm 28-4, chưa vào gặp ông Dương Văn Minh được, tôi đứng trên sân thượng nhìn thành phố Sài Gòn, lòng xúc động. Lần đầu tiên mới thấy cảnh lệnh giới nghiêm không còn hiệu lực.
Ở ngoại ô về phía Củ Chi, những chớp bom, chớp pháo lớn đỏ rực. Phía Tân Sơn Nhứt, máy bay lên xuống dồn dập, tiếng động cơ nhức óc…
Sáng 29-4, tôi đến gặp ông Minh tại nhà riêng (văn phòng chưa dọn về dinh Độc Lập, vẫn còn tại số 3 Trần Quí Cáp (dinh Hoa Lan, nằm trên đường Võ Văn Tần hiện nay - PV)).
Trung tướng Mai Hữu Xuân phụ trách sự vụ nói với tôi: "Đại tướng bận họp. Chuẩn tướng chờ một chút".
Tôi ngồi đợi ở phòng khách, một lát sau mới gặp ông Minh. Chúng tôi đang hỏi thăm sức khỏe nhau thì Phó tổng thống Nguyễn Văn Huyền đến. Câu chuyện xoay quanh vấn đề chiến sự đang tiếp diễn.
Ông Dương Văn Minh là một người kín đáo, trầm lặng nhưng lúc này trên gương mặt lộ rõ vẻ suy nghĩ, lo âu.
Một sĩ quan tùy viên vào trình có J.M.Mérillon, đại sứ Pháp, đến. Tôi lánh sang phòng bên cạnh để ông Minh và ông Huyền tiếp Mérillon.
Tôi nghe Mérillon thông báo Tổng trưởng ngoại giao Pháp đã liên lạc với Hà Nội về vấn đề thương thuyết nhưng Hà Nội trả lời: "Rất tiếc! Đã quá trễ rồi".
Nghe tới đó, thêm những chỉ thị mà tôi đã được nhận từ Binh vận Trung ương Cục miền Nam, tôi thấy mình cần có những hành động khẩn trương kịp thời trước tình thế mới.
Hai ông Dương Văn Minh và Vũ Văn Mẫu tiếp tục trao đổi sau khi Mérillon ra về. Họ quyết định tuyên bố thả tù chính trị và đuổi Mỹ "DAO" (Cơ quan viện trợ quân sự Mỹ - PV) ra khỏi miền Nam trong vòng 24 tiếng đồng hồ.
Thực ra trước sức tấn công như vũ bão của quân giải phóng, Mỹ phải tháo chạy là điều tất nhiên. Hành động trên của ông Minh và Mẫu, theo tôi nghĩ chỉ nhằm vớt vát chút ít hi vọng về một giải pháp chính trị đã quá muộn màng.
Bản chụp bút ký của ông Nguyễn Hữu Hạnh - Ảnh: PHẠM VŨ
Chuẩn tướng không mũ, không giày
Tôi hỏi ông Dương Văn Minh: "Thưa đại tướng, còn tình hình quân sự ra sao?". Ông Minh nói: "Toa (anh - PV) là quân sự, không đi xem mà hỏi gì?".
Là tổng tư lệnh quân đội, nhưng lúc bấy giờ ông Minh cũng không nắm nổi tình hình mà còn phó thác cho trung tướng Đồng Văn Khuyên phụ trách mọi việc ở Bộ tổng tham mưu.
Tôi thấy lúc này cần phải nắm lấy quyền chỉ huy quân đội, và đoán rằng thế nào ông Minh cũng giao việc này cho mình nên nói: "Tôi về hưu rồi, đi coi sao được. Đại tướng có cho quyền thì tôi mới dám đi".
Ngay lúc đó, ông Minh phái tôi đến Bộ tổng tham mưu xem xét tình hình quân sự. Tôi chưa kịp tới Bộ tổng tham mưu thì có tin tướng Đồng Văn Khuyên, tổng tham mưu trưởng và tướng Nguyễn Văn Minh, tư lệnh Biệt khu thủ đô rời bỏ chức vụ đào tẩu ra nước ngoài.
Tình hình ở Bộ tổng tham mưu rối ren, bế tắc. Ông Minh gọi trung tướng Vĩnh Lộc tới nhà, cử Vĩnh Lộc làm tổng tham mưu trưởng nhưng Lộc từ chối: "Đại tướng giao cho Ngô Quang Trưởng đi. Sớm mai tôi còn thấy hắn ở Bộ tổng tham mưu".
Ông Dương Văn Minh không đồng ý với đề nghị này vì theo ông Quân đoàn 1 vừa bị tan nát ở Huế và Đà Nẵng, Ngô Quang Trưởng mới chạy vào Sài Gòn không thể đảm đương trách nhiệm này.
Ông Minh rời khỏi phòng khách 15 phút, tôi cố thuyết phục mãi Vĩnh Lộc mới chấp nhận và lắc đầu buông một câu chửi thề: "Bây giờ chúng nó chạy như chuột".
Trung tướng Vĩnh Lộc giữ chức tổng tham mưu trưởng nhưng vẫn sắp xếp cho gia đình chuẩn bị di tản.
Tôi thầm nghĩ cái chức vụ này bao năm qua bao nhiêu kẻ giành giật nhau, vậy mà bây giờ không ai muốn nhận nữa. Trong Bộ tổng tham mưu chỉ còn lại một số rất ít tướng lãnh và sĩ quan mà sự lo lắng, mệt mỏi đã hiện rõ trên nét mặt.
Trung tướng Vĩnh Lộc gọi những người còn lại ở Bộ tổng tham mưu đến trình diện và bổ nhiệm một cách vội vã.
Thiếu tướng Lâm Văn Phát giữ chức tư lệnh Biệt khu thủ đô. Chuẩn tướng Nguyễn Văn Chức, trước là cục trưởng Cục công binh, được chỉ định làm tổng cục trưởng Cục tiếp vận. Trung tướng Trần Văn Trung vẫn phụ trách Chiến tranh chính trị.
Ngày 28-4, từ Cần Thơ lên Sài Gòn tôi vẫn mặc thường phục. Tướng Vĩnh Lộc trao cho tôi một bộ quân phục đại úy và cho tôi một cặp sao cấp bậc chuẩn tướng. Chân tôi còn đi giày dân sự và đầu không có mũ để đội.
Đại tá Hồ Ngọc Nhân giữ quyền tham mưu trưởng liên quân, còn tôi Nguyễn Hữu Hạnh, làm phụ tá tổng tham mưu trưởng. Trung tướng Nguyễn Hữu Có đến Bộ tổng tham mưu vào tối 29-4, chưa có nhiệm vụ cụ thể.
Chức nói với tôi dứt khoát không di tản, quyết ở lại chiến đấu đến cùng. Tôi hỏi Chức: "Tình hình nhiên liệu còn đến đâu?". Chức trả lời: "Tôi không nắm chắc lắm nhưng có lẽ cũng chỉ dùng được một tuần lễ nữa".
Ông Nguyễn Hữu Hạnh ôn lại chuyện xưa dịp kỷ niệm 30 năm giải phóng - Ảnh: LAM ĐIỀN
Vòng vây thít chặt
15h chiều 29-4, tôi được báo cáo tình hình quân sự các hướng:
+ Hướng Củ Chi, sư đoàn 25 của chuẩn tướng Lý Tòng Bá đã thất thủ chiều 28-4 sau khi căn cứ Đồng Dù bị mất.
+ Quân đoàn 3 ở Biên Hòa, trung tướng Nguyễn Văn Toàn cho biết trong ngày 28-4, lúc 18h10, Việt cộng dùng xe tăng đánh chiếm Chi khu Long Thành; 18h50 mất tỉnh lỵ Bà Rịa; 19h30 kho Long Bình bị pháo kích.
Đường 15 bị cắt, Vũng Tàu cũng sẽ mất. Biên Hòa bị bao vây ba mặt. Toàn đề nghị cho rút bộ chỉ huy về căn cứ thiết giáp ở Gò Vấp. Tôi ngầm hiểu viên trung tướng thiết giáp này muốn về gần sân bay, tìm cách tẩu thoát.
Tối 29, liên lạc đến sư đoàn 18, thiếu tướng Lê Minh Đảo hết sức bi quan, nói đang bị bọc hậu và xin rút về bên này sông Đồng Nai cố thủ. Giọng Lê Minh Đảo lạc đi.
Tôi không tin Đảo cố thủ nổi vì mới cách đây hơn một tuần, Đảo tuyên bố cố thủ Xuân Lộc nhưng rồi sư đoàn 18 đã rút chạy.
Còn sư đoàn 22 ở Tân An, chuẩn tướng Phan Đình Niệm đã bỏ trốn. Tham mưu trưởng báo cáo: "Chúng tôi bị áp đảo mạnh hướng chính diện. Một sư đoàn Việt cộng sẵn sàng tấn công. Quốc lộ 4 bị cắt đứt hoàn toàn".
7h sáng 30-4, thiếu tướng Nguyễn Khoa Nam, tư lệnh Quân đoàn 4, báo cáo bằng điện thoại: "Tôi bị tấn công mạnh ở ba nơi: Vĩnh Bình, Bạc Liêu và một điểm cách sân bay Trà Nóc 3km".
Hướng Thủ Dầu Một do sư đoàn 5 trấn giữ đã bị quân giải phóng chọc thủng trong đêm 29. Liên lạc bị cắt đứt, Bộ tổng tham mưu không được tin tức gì từ sư đoàn này nữa. Thế là hướng này trống.
Quân giải phóng đã tiến tràn đến Hố Nai. Sư đoàn 18 và lữ đoàn 5 thiết giáp đã lập tuyến phòng thủ bên này sông Đồng Nai.
Riêng Biệt khu thủ đô, ngoài lực lượng phòng thủ, lực lượng xung kích gồm các lữ đoàn dù, sư đoàn biệt động quân và khoảng 20 xe tăng mà trung tướng Vĩnh Lộc vừa chỉ thị cho Bộ chỉ huy thiết giáp tăng cường vào, tuy chưa chạm trán với quân giải phóng nhưng tinh thần vẫn hoang mang.
Tin tức còn cho biết trong đêm 29, nhiều đoàn xe của quân giải phóng phía Hóc Môn đã tiến về hướng Sài Gòn. Tư lệnh Biệt khu thủ đô cho biết đã lập xong kế hoạch phản công…
Tôi nghĩ nếu muốn kéo dài sự phòng thủ của Sài Gòn thì cần chỉ thị sắp xếp quân lại, nhưng không đưa vấn đề này ra bàn với tướng Vĩnh Lộc. Hơn nữa, dựa vào chỉ thị của ông Dương Văn Minh khi chúng tôi mới nhậm chức là không được di chuyển quân, chờ ông thương thuyết.
Tình hình rất hỗn loạn, muốn giữ Sài Gòn được nguyên vẹn nên từ chiều 29-4 tôi đã ra lệnh: "Không được phá cầu. Đơn vị nào muốn phá cầu phải có lệnh của Bộ tổng tham mưu".
Ngoài ra, tôi cho Bộ chỉ huy quân cảnh tung hết các lực lượng quân cảnh để giữ an ninh trật tự cho thành phố, thu hồi và đưa về quân vụ thị trấn súng ống của các quân nhân đi lẻ tẻ ngoài phố…
Ngày 29-4, cả Sài Gòn đã chứng kiến sự rút chạy vội vã của các phái bộ Mỹ và một số sĩ quan Việt Nam cộng hòa hấp tấp di tản. Trực thăng lên xuống ầm ĩ ở sân bay Tân Sơn Nhứt.
Những binh sĩ từ dưới đất bắn súng lên đỏ trời, có lẽ họ tức giận vì những người cầm đầu đã coi họ như vật hi sinh…
Tiếng pháo quân giải phóng bắn vào sân bay làm nhiều đám cháy bùng lên đỏ rực một vùng…
* Tít và tít nhỏ do Tuổi Trẻ Online đặt.
>> Kỳ cuối: Ngày lịch sử
TTO - Sau sự kiện 30-4-1975, người ta mới được biết chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, phụ tá tổng tham mưu trưởng Việt Nam cộng hòa là người của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Tại sao? Hãy nghe chính ông giải thích…
Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh - Ảnh tư liệu
Tôi, chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh, phụ tá tổng tham mưu trưởng, thay mặt trung tướng Vĩnh Lộc (tổng tham mưu trưởng, vắng mặt) yêu cầu tất cả các quí vị tướng lãnh và quân nhân các cấp hãy triệt để thi hành lệnh của Tổng thống Việt Nam cộng hòa về ngưng bắn…
Nhật lệnh được phát liên tục trên Đài phát thanh Sài Gòn từ 9h30 sáng 30-4-1975 sau tuyên bố ngưng bắn của Tổng thống Dương Văn Minh
Nguyễn Hữu Hạnh là ai?
Lời ông nội dạy
Tôi sinh ngày 26-8-1924 (theo trích lục tòa thì sinh ngày 10-7-1926) tại xã Phú Phong, quận Châu Thành, tỉnh Mỹ Tho (bây giờ là tỉnh Tiền Giang). Ông nội là Nguyễn Quang Phát, bà nội là Phạm Thị Trà. Cha là Nguyễn Hữu Điệt. Mẹ là Nguyễn Thị Có (Tư Hiền).
Gia đình nông dân có khoảng 4 mẫu ruộng tự khai thác.
Ông nội là một nhà nho có trình độ, không chịu tham gia làm hương chức hội tề và thường nói "làm dân tốt hơn làm làng". Ông thường giảng dạy cho con cháu về "Nhân - nghĩa - lễ - trí - tín", "Đạo làm người".
Năm 1949, được 72 tuổi, ông nội thắt cổ tự vận chết. Ông buồn vì thời đó quân Pháp thường đi ruồng bố, và có lần một tên lính Marốc đã dùng cây khỏ lên đầu ông. Ông nói lúc đó ông muốn tát tay lại để nó bắn chết cho rảnh,nhưng ông lại nhẫn nhịn.
Lúc còn nhỏ, tôi đi học tại College Mỹ Tho, sau đó lên Sài Gòn học thêm. Trình độ tú tài.
Tôi có người bà con bên bà nội tên Nguyễn Tấn Thành (Tám vô tư) lớn hơn tôi khoảng 10 tuổi. Lúc tôi được trên 10 tuổi, tôi có ở nhà bác Tám để đi học. Tôi rất kính nể bác Tám.
Khi Cách mạng tháng Tám thành công, bác Tám lo về quân sự và phụ trách mặt trận Kinh Xáng, xã Phú Phong. Những người lính tập cũ được giấy gọi đến Vĩnh Kim trình diện với bác Tám.
Năm ấy tôi 21 tuổi, làm thư ký cho thôn bộ Việt Minh tại xã Phú Phong. Những người trong thôn bộ là những bà con hương chức cũ trong làng.
Khi Pháp tái chiếm Mỹ Tho, nhiều người đã bỏ chạy sang Bến Tre. Tôi bơ vơ ở nhà với ông nội. Lúc bấy giờ quân Pháp thường đi ruồng bố ngang xã nên tôi lên Sài Gòn tìm việc làm. Chưa tìm được việc thì có người bạn giới thiệu tôi vào quân đội Pháp.
Nhập ngũ xong, tôi được chuyển về cùng đại đội với ông Dương Văn Minh.
Nguyễn Hữu Hạnh ngày chịu tang cha, năm 1963 - Ảnh tư liệu
Từng bước trong quân lực Việt Nam cộng hòa
Nhập ngũ tháng 4-1946 trong đại đội với ông Dương Văn Minh, tôi làm ở văn phòng, sau đó đi học và được phong thiếu úy. Đến 1954, tôi đã đảm nhận nhiều chức vụ hành chính của nhiều cấp đơn vị, làm tiểu đoàn phó và tiểu đoàn trưởng.
Đầu năm 1954, tôi học khóa liên đoàn trưởng Liên đoàn lưu động (GM) tại Hà Nội. Cuối 1954, với cấp bậc thiếu tá trung đoàn phó trung đoàn 11, tôi nhận tiểu khu Long Xuyên do Pháp giao lại.
Đầu năm 1955, tôi được gọi về làm tham mưu trưởng cho ông Dương Văn Minh để nhận lãnh phân khu Sài Gòn - Chợ Lớn (gồm Rừng Sác, tỉnh Chợ Lớn, Gia Định, Tây Ninh và thành phố Sài Gòn), phần đất cuối cùng mà Pháp giao lại.
Làm tham mưu trưởng cho ông Dương Văn Minh (với cấp bậc trung tá), tôi đã tham gia chiến dịch Hoàng Diệu (1955), chiến dịch Nguyễn Huệ, chiến dịch Thoại Ngọc Hầu (1956).
Đầu 1957, tôi được chỉ định làm tham mưu trưởng Liên quân khu 1 - thủ đô và khu 5 (Nam bộ).
Năm 1958 - đấu 1959, tôi được chỉ định đi học khóa chỉ huy và tham mưu cao cấp tại Fort Leaven Worth - Kansas (Mỹ), trở về làm trong Bộ tham mưu của ông Dương Văn Minh tại Bộ tư lệnh hành quân (Bộ tư lệnh lộ quân dã chiến).
Đầu năm 1962, ông Minh gửi tôi đi học khóa tình báo, chiến thuật, chiến lược và phản gián tại Fort Hollabird - Maryland (Mỹ). Tôi không phải chuyên viên tình báo nhưng học để mở rộng kiến thức về tham mưu.
Năm 1963, tôi làm tham mưu trưởng (cấp đại tá) Quân đoàn 4 và Vùng 4 chiến thuật (từ Long An đến Cà Mau).
Từ 1-5-1974 tôi về hưu.
Ngày 29-4-1975, tôi trở vào quân đội trong chính phủ Dương Văn Minh với chức vụ phụ tá tổng tham mưu trưởng.
Bản chụp tập bút ký của ông Nguyễn Hữu Hạnh - Ảnh: PHẠM VŨ
Nhích gần đến cách mạng
Năm 1956, khi tôi làm tham mưu trưởng chiến dịch Thoại Ngọc Hầu (Ban chỉ huy tại Cần Thơ), bác Tám vô tư lúc đó là huyện ủy viên huyện Châu Thành, Mỹ Tho vị bắt và bị giam tại Công an Nam Việt (Sài Gòn). Tôi cho Phòng 2 lãnh về để "khai thác" vì nhà của bác Tám ở Mỹ Tho, nằm trong phạm vi hoạt động của chiến dịch.
Thực ra, tôi đã giữ và nuôi nấng bác Tám trong khám. Khi chiến dịch chấm dứt, tôi thả và đem bác Tám về che giấu tại nhà ở Sài Gòn.
Ban đầu bác Tám chưa thổ lộ gì với tôi, nhưng thỉnh thoảng bác đi Cà Mau hoặc có người ở Cà Mau đến thăm. Tôi nghĩ bác Tám còn hoạt động nhưng vẫn kính nể. Thỉnh thoảng bác nhờ tôi giúp đỡ một số người, tôi đã giúp những ai có thể giúp được.
Năm 1958, tôi đi học ở Mỹ. Bác Tám lại bị bắt giam ở Phú Lợi. Năm 1963, tôi gặp lại bác và từ đây tôi và bác Tám thường tranh luận với nhau về chủ nghĩa xã hội và đường hướng quốc gia mà tôi đang đi.
Bác Tám cũng nắm vững về chủ nghĩa xã hội nên đã làm tôi suy nghĩ khá nhiều mặc dù có những thắc mắc tôi chưa được trả lời thỏa mãn.
Trước đây tôi đã nghĩ Mỹ trước kia cũng bị trị, có lẽ sẽ giúp đỡ Việt Nam cộng hòa phát triển nền độc lập hơn Pháp. Nhưng dần dần tôi nhận thấy Mỹ xen vào nội bộ Việt Nam cộng hòa quá nhiều, tổng thống nào không hợp thì bị đảo chính.
Cố vấn quân sự Mỹ cũng xen nhiều vào việc của các cấp chỉ huy Việt Nam, thậm chí có người có vẻ hách dịch và ỷ lại vào tiền họ viện trợ. Trong khi hành quân, họ sử dụng bừa bãi vũ khí và hỏa lực, coi thường mạng sống của người dân Việt Nam.
Đối với đảng phái và tôn giáo, họ tìm cách chia rẽ. Họ bỏ đôla để mua chuộc, chia rẽ nội bộ Việt Nam cộng hòa (chính sách chia để trị, làm chính trị bằng mua bán).
Không có một ý kiến nào hoặc đường lối nào được tiến hành khi Mỹ không đồng ý. Ai có hành động chính trị gì mà không được Mỹ chấp nhận sẽ bị diệt ngay từ trong trứng.
Ông Nguyễn Hữu Hạnh những ngày cuối đời - Ảnh: TỰ TRUNG
NGUYỄN HỮU HẠNH
Quá trình để tôi xích lại gần với cách mạng đã phải trải qua thời gian thử thách, tranh luận, tìm hiểu, giúp đỡ. Có rất nhiều sự việc, xin kể ra đây một vài việc điển hình:
Năm 1963, ba tôi chết tại Cần Thơ. Tôi đem về chôn tại đất nhà ở ấp Phú Thuận, xã Phú Phong, Châu Thành, Mỹ Tho. Đây là khu giải phóng. Tôi nhờ bác Chín Quá (ông ngoại của Hai Kiểu, nguyên ủy viên thư ký quận I) xin phép với cách mạng để đem ba tôi về chôn cất. Sau này tôi mới biết cách mạng đã đánh giá tôi từ ngày ấy.
Đầu năm 1968, khi tôi làm tư lệnh Biệt khu 44, có người bà con là cậu Mười Huê từ xã Bàng Lọng (xã giải phóng) đến gửi tôi trung úy Xuân, nói là cháu. Trung úy Xuân là đại đội trưởng đại đội địa phương quân từ Ba Xuyên biệt phái cho Biệt khu 44.
Tôi đã nhận giúp đỡ và che chở, xin giữ ở lại Biệt khu 44 mặc dù tôi nghĩ anh Xuân có thể là người của cách mạng cài vào. Sau đó anh Xuân đưa vũ khí vào khu và bị bắt, còn người tải vũ khí đi lọt được.
Lúc anh Xuân bị bắt, tôi làm tư lệnh phó Quân khu 4, tôi đã can thiệp với an ninh quân đội nhưng không được vì có bằng cớ. Tôi nói anh Xuân đã giúp tôi ở Biệt khu 44 có kết quả và đổ lỗi cho người đã đi lọt ra khu. Anh Xuân được trả tự do.
Lúc tôi làm tư lệnh Biệt khu 44, cố vấn Mỹ thường gọi tôi là "Tư lệnh không bao giờ chiếm mục tiêu" vì khi xáp chiến, tôi cho cầm cự đến tối khi quân cách mạng rút, hôm sau tôi cũng rút quân về.
Tôi đã từ chối không bỏ B-52 vào mật khu trên kinh Tháp Mười, viện lẽ quá đông dân.
Lúc tôi làm tư lệnh phó sư đoàn 21, trong những cuộc hành quân, tôi cho lệnh trực thăng võ trang phải thận trọng, khi nào dưới đất bắn lên mới được bắn lại. Cố vấn Mỹ trong sư đoàn thường phản đối, cho rằng khi nào có tôi là có "thận trọng".
Tôi nói với thiếu tướng Nguyễn Văn Minh, tư lệnh sư đoàn (Minh trước kia làm việc dưới quyền và rất kính nể tôi): "Sư đoàn đã sử dụng hỏa lực bừa bãi. Thấy cảnh chết chóc nhiều tôi không chịu nổi, có lẽ tôi sẽ không làm việc lâu với anh".
Khoảng một tuần lễ sau, có lẽ Nguyễn Văn Minh nghi ngờ nên nói: "Tôi không dám nói đại tá là Việt cộng, nhưng vì đại tá đạo đức nên mới nói với tôi như vậy".
Nói chung, những việc làm của tôi không để phạm lỗi, nhưng cũng không "tiêu diệt cách mạng" như người ta muốn. Càng hiểu cách mạng, tôi càng tìm cách giúp đỡ theo khả năng, nhất là theo yêu cầu của bác Tám.
Cuối năm 1968, bác Tám có nói chuyện với tôi về anh Tư Chi (anh Tư Chi khi công tác ở Sài Gòn thường ở nhà anh Ba Tịnh, người Bến Tre, thân nhân thường tới lui khăng khít với tôi). Đến cuối 1970 tôi mới có nhiệm vụ.
Theo yêu cầu của binh vận Trung ương Cục miền Nam do bác Tám chuyển tới, bác Tám yêu cầu tôi đứng vào lực lượng 3 cho cách mạng. Tôi đã chấp nhận.
Có lần bác Tám yêu cầu tôi ra khu, nhưng tôi muốn được ở lại hoạt động công khai. Tôi yêu cầu không liên lạc thẳng với cách mạng mà chỉ qua bác Tám. Bác Tám cũng không bao giờ nói đến tên tôi mà chỉ dùng bí số.
Bác Tám thường vào khu gặp anh Bảy Lương và anh Sáu Rết. Sau có lúc bác Tám bị cảnh sát Định Tường bắt, tôi lập tức gọi điện thoại lãnh ra. Trong công tác, tôi thường tìm cách giúp đỡ hoặc lo cho anh em theo yêu cầu của bác Tám.
Phần lớn, tôi cung cấp những tin tức chiến lược: Khi Phước Long thất thủ, tôi nói không có quân tiếp viện. Buôn Mê Thuột bị bỏ ngỏ, quân Việt Nam cộng hòa không có chuẩn bị, khi thất thủ không có tổ chức nào ở lại hậu phương.
Khi quân giải phóng tiến về miền Nam, tôi cho bác Tám biết quân xung kích cần tiến nhanh, không sợ bị phản công, ở hậu phương khi cần giao lãnh thổ lại cho địa phương quân.
Đối với nội bộ, tôi tìm cách kích động những sĩ quan chống lại chính sách của Thiệu, chống tham nhũng. Về chỗ dựa, tôi đứng trong hàng ngũ của ông Dương Văn Minh. Có lẽ Thiệu nghi ngờ nhưng không bằng cớ nên đã cho tôi giải ngũ năm 1974 với lý do trên 25 năm quân vụ.
Khi quân giải phóng tiến vào Nam, Binh vận Trung ương Cục phái bác Tám gặp tôi bàn về việc ông Dương Văn Minh lên nắm chính quyền. Chừng đó tôi phải tìm cách nắm quân đội, tìm mọi cách thuyết phục ông Minh đầu hàng. Trường hợp không được sẽ phối hợp với quân cách mạng chiếm lấy phần lãnh thổ còn lại (phần kế hoạch này sẽ tính sau).
Tôi có đưa ý kiến với bác Tám: muốn thúc đẩy người ta giao nhanh cho ông Minh, quân cách mạng phải cắt đứt các đường lộ dẫn vào Sài Gòn cỡ cấp sư đoàn. Việc liên lạc của tôi với anh Tư Chi, Bảy Lương, Sáu Rết đều qua bác Tám. Những chỉ thị từ Binh vận Trung ương Cục hoặc của các anh đều do bác Tám chuyển đến.
Khi được làm phụ tá tổng tham mưu trưởng, tôi đã tạo động cơ để thúc đẩy ông Dương Văn Minh đơn phương tuyên bố bàn giao quyền lại cho Chính phủ Cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt Nam, từ đó tôi mới chỉ thị quân đội buông súng được.
Nội dung của chỉ thị yêu cầu các quân đoàn, sư đoàn, địa phương quân, nghĩa quân, lực lượng vũ trang, nhân dân tự vệ hãy triệt để thi hành lệnh của tổng thống. Từng đơn vị trực tiếp liên hệ với lực lượng của Chính phủ cách mạng, đối diện để buông súng và bàn giao lãnh thổ mà mình chịu trách nhiệm, cố gắng tránh đổ máu.
"Tôi rất vui mừng khi làm xong nhiệm vụ mà Ban Binh vận Trung ương Cục miền Nam Việt Nam chỉ đạo. Đóng góp phần nhỏ bé của mình cho công tác binh vận, một trong ba mũi giáp công mà Đảng cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo, hướng dẫn cho cách mạng Việt Nam chiến thắng, miền Nam và thành phố Sài Gòn còn nguyên vẹn".
NGUYỄN HỮU HẠNH
* Tít và tít phụ do Tuổi Trẻ Online đặt.
-----------------------------------
>> Kỳ tới: Phải giữ Sài Gòn
https://tuoitre.vn/but-ky-nguyen-huu-hanh-ky-1-toi-la-ai-20190930232158735.htm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Khi sử dụng tiếng Việt, bạn cần viết tiếng Việt có dấu, ngôn từ dung dị mà lại không dung tục. Có thể đồng ý hay không đồng ý, nhưng hãy đưa chứng lí và cảm tưởng thực sự của bạn.
LƯU Ý: Blog đặt ở chế độ mở, không kiểm duyệt bình luận. Nếu nhỡ tay, cũng có thể tự xóa để viết lại. Nhưng những bình luận cảm tính, lạc đề, trái thuần phong mĩ tục, thì sẽ bị loại khỏi blog và ghi nhớ spam ở cuối trang.
Ghi chú (tháng 11/2016): Từ tháng 6 đến tháng 11/2016, hàng ngày có rất nhiều comment rác quảng cáo (bán hàng, rao vặt). Nên từ ngày 09/11/2016, có lúc blog sẽ đặt chế độ kiểm duyệt, để tự động loại bỏ rác.