Gương phụ nữ nghĩa liệt : trước cường hào ác bá ở thôn quê, gái 20 xả thân bảo vệ chồng và bốn con

Một câu chuyện cũ ở Nam Định. Mà là chuyện của thời cuối Nguyễn, chứ cũng chưa quá xa. 

Trên đường du lãng xứ Nam trong khoảng chục năm trở lại đây, tôi vẫn nghe dân gian ngày nay đang tiếp tục kể. Người đầu tiên kể là một giáo viên tiểu học đã chuyển công tác sang phòng văn hóa huyện. Hồi ấy, chúng tôi du lãng mạn Xuân Trường - Giao Thủy.

1. Đặc biệt, sau này, tôi đã biết chuyện còn được ghi chép lại một cách chân thực bởi ông quan nổi danh một thời Khiếu Năng Tĩnh (người đã cứu để Phan Bội Châu không bị đánh trượt trong kì thi năm Canh Tí 1900, đọc ở đây). Khiếu Năng Tĩnh qua đời năm 1915, bởi vậy, câu chuyện đã được ông ghi trước năm đó.

Không có màn cứu nghĩa hiệp năm đó của Khiếu Năng Tĩnh, thì chắc đã không có được cử nhân San, tức Phan Bội Châu sau này. Sẽ không có Duy Tân hội, cũng chẳng có Đông Du.

Đều là chuyện nghĩa hiệp có thực ở trên đời.

2. Một mình nàng đã dùng dao xử ngay tại trận 5 cường hào địa phương, để bảo vệ chồng con. Năm ấy, nàng mới 20. Chồng nàng cũng chỉ mới 22. 

Nàng về nhà chồng từ hồi 14 tuổi. Đến lúc ấy đã có 4 mặt con.

Miếu thờ của nàng hiện có còn không ? Đến hiện tại, tôi chưa có điều kiện xác nhận cụ thể. 

3. Nguyên văn bản kể của Khiếu Năng Tĩnh (qua bản dịch của thầy đồ Dương Văn Vượng --- bản dịch này đã được in chính thức năm 2015):