Lưu Trọng Văn ghi chép về bầu cử quốc hội và những đời ứng viên tự do

Lấy về từ Fb của Lưu Trọng Văn.

3.

Gã ủng hộ hết mình những người tự ứng cử.

LƯU TRỌNG VĂN·2016年3月18日

Bốn mươi năm trước thấy gã hăng hái chuyện thời cuộc và nước non, cha gã bảo gã :Con ứng cử vào QH đi. Cha sẽ bàn với ông Lê Đức Thọ và ông Lê Duẩn nên giới thiệu nhiều người trẻ vào QH, QH phải có sức trẻ chứ không thể là Viện... Bô lão mãi thế được.

Gã lắc đầu từ chối. Cha gã không hỏi vì sao gã từ chối vì khi lên cơn “ Con nai vàng ngơ ngác” thì cha gã nói thế thôi chứ cha gã thừa biết, làm gì có cái chuyện hai ông họ Lê kia có thể chấp nhận QH là Viện... Trẻ ranh được, mặc dù chính các đồng chí của các ông ấy khi là đại biểu QH năm 1946 tuổi đôi, ba chục.

Lần này có vài gái, giai tơ xúi gã tự ứng cử.

Gã cười.

Sự thật gã biết bản tính của mình, nhiều ý tưởng lắm, nhiều hăng hái lắm nhưng cũng rất ham chơi.Mà còn ham chơi, khoái tự do không giới hạn thì làm chính trị chả tới đâu sất.Vạ không sợ.Nói mà không làm tới nơi mới đáng... sợ. Biết mình là chiếm quá bán cái sự... Biết.

Nhưng gã ủng hộ hết mình những ai tự ứng cử.

Mười năm trước, gã đang hồng hộc thở leo lên chùa Đồng, Yên Tử thì điện thoại réo: Ông Võ Văn Kiệt khuyên em nên tự ứng cử QH, ý anh thế nào? Gã đáp luôn.Tốt quá chứ.QH có những doanh nhân khát vọng như Vũ thì tuyệt vời. Ứng cử đi!

Hề, Đặng Lê Nguyên Vũ ông chủ Cafe Trung Nguyên lúc ấy mới hơn 30 tuổi hăng hái lắm ra ứng cử QH.

Trật.

Ông Võ Văn Kiệt người quyết liệt ủng hộ sự thay đổi của đất nước nhận ngay ra một sự thật đó là tất cả những người ông xúi và cổ động nhiệt tình ra ứng cử và thậm chí viết cả thư tay cho các địa phương để vận động đều bị một bàn tay thế lực nào đó cho rớt... đài hết.

Chuyến này những Nguyễn Quang A, Nguyễn Tường Thụy, Nguyễn Xuân Diện...những chiến sĩ tiên phong của phong trào Xã hội dân sự chả cần ai xúi cả mà thấy bổn phận và trách nhiệm công dân yêu nước của mình khi ra ứng cử đều sẽ không hề bị bất ngờ như cựu thủ tướng Võ Văn Kiệt nếu rớt đài.

Ở khía cạnh dân chủ thì đó là một bước tiến hay một bước lùi? Gã nghĩ đó là một bước tiến.

Ấy, khi gã khuyên Đặng Lê Nguyên Vũ ra ứng cử, gã ngây thơ lắm tin rằng một người như Vũ luôn khát vọng sáng tạo và khát vọng cống hiến cho sự phát triển của dân tộc Việt chắc chắn chả ai gạch tên ráo. Và bây giờ gã cũng chưa hết ngây thơ tin rằng những người dân có chút hiểu biết và tấm lòng với đất nước sẽ không nỡ và không thể gạch tên một người như Nguyễn Quang A.

Hề.Biết đâu đấy ông A và không ít những người tự ứng cử thực sự có tâm huyết với đất nước và có năng lực chính khách sẽ trúng cử. Cuộc đời này sẽ chả còn gì thú vị nữa nếu không có một vùng trời cho cái không thể thành có thể.

***

Gã vốn là anh mê văn nghệ , con nhà nòi văn nghệ, bản thân cũng có tí toáy viết văn chương, kịch cọt... nên gã không phủ nhận rằng gã có thiên vị sự ủng hộ cánh văn nghệ sĩ ra ứng cử hơn.

Gã ủng hộ cô ca sĩ Mai Khôi vì cô là ca sĩ trẻ đầu tiên của VN cổ vũ cho tuổi trẻ dấn thân làm chính trị, điều mà chưa có ca sĩ tên tuổi nào dám công khai như thế.

Mai Khôi nói: “Quốc hội cần và nên có thêm nhiều gương mặt cho giới trẻ. Tôi nghĩ rằng mình có đủ kinh nghiệm và nhiệt huyết để đại diện cho giới trẻ cất lên tiếng nói về những vấn đề của đất nước và xã hội trong nghị trường”.

Mai Khôi nói: “ Từ những chuyến biểu diễn ở vùng sâu, vùng xa, tôi đã có cơ hội nắm bắt được những điều người dân nghèo, giới trẻ cũng như người già mong muốn thay đổi trong xã hội. Nếu trúng cử, tôi sẽ đưa ra phương pháp giải quyết cũng như giám sát thật triệt vấn đề bạo lực xã hội, nhất là bạo lực đối với phụ nữ, bình đẳng giới, luật hôn nhân đồng tính, an toàn thực phẩm, tự do sáng tạo. Lâu nay ở Việt Nam, các khâu cấp phép biểu diễn, triển lãm, phát hành có nhiều cản trở đối với sự sáng tạo của các nghệ sỹ thực thụ”.

Mai Khôi nói: “Tất cả mọi người ai cũng có quyền tham gia vào chính trị và đóng góp công sức mình cho sự phát triển của xã hội, dù là ca sĩ, nhạc sĩ, bác sĩ, người đồng tính… Đặc biệt, mọi người hãy đặt lòng tin và hy vọng vào giới trẻ nhiều hơn, chấp nhận sự khác biệt nhiều hơn.”

Gã ủng hộ nghệ sĩ hài Nguyễn Công Vượng tức Vượng râu không phải vì gã là Văn... râu, cũng không phải vì Vượng râu là bạn facebook của gã mà vì tuyên ngôn này của nghệ sĩ hài- kẻ đau đáu nhiều nỗi đau nên mới chọc ...hài: 

“Tôi tham gia tự ứng cử vì muốn thay đổi nếp nghĩ về nghệ sĩ. Đừng nghĩ nghệ sĩ hay những người hoạt động nghệ thuật là bông phèng, thiếu hiểu biết và vốn sống xã hội. Tôi cũng muốn thể hiện bản lĩnh, quyền công dân của mình và trách nhiệm phải cất lên tiếng nói. Ngoài ra mục tiêu của tôi còn là để truyền cảm hứng cho những người khác. Để đến những Quốc hội khóa sau, người ta không chỉ thấy 48 ứng viên tự đề cử tại Hà Nội như khóa này mà có thể lên đến 4.800 ứng viên tự do. Đó mới là cuộc bầu cử dân chủ thật sự và khi đó nghị trường có thể trọng dụng được nhiều nhất những người tài trong các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, xã hội…”

Mai Khôi và Vượng râu ơi, các em đang đẹp dần lên trong mắt gã

2.

Phút nói thật của nhà văn Nguyễn Khải sau một kỳ là ĐBQH

LƯU TRỌNG VĂN·2016年3月10日

Vào mùa bầu cử QH.

Lục trong đống tư liệu xưa, gã nhón ra ghi chép của gã khi nhễu... chuyện với bác nhà văn Nguyễn Khải tác giả của “Đi tìm cái tôi đã mất” mà tìm hoài chính bác Khải đọc lại, giật mình tò te nói với gã rằng: Một khi cái tôi đã mất thì may ra tìm ra vài mảnh xác mục ruỗng của nó chứ hồn của nó biến tịt đâu rồi. 

Đôi ba đối đáp lúc ngủn, lúc ngân giữa gã và bác nhà văn cháu quá trời đời của tướng quân Nguyễn Bặc, của các cụ Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Nguyễn Thiện Thuật, như sau.

Gã: Sau mấy năm trọn gói thâm nhập thực tế ở QH bác thấy có cái gì có ích cho nghề văn của bác?

Nguyễn Khải: Làm cái gì cũng phải say mê, chuyên nghiệp. Làm ĐBQH càng phải say mê và chuyên nghiệp. Nếu không say mê hoạt động chính trị, không say mê làm luật thì đừng làm ĐBQH.

Gã: Xét theo tiêu chí ấy thì...

Nguyễn Khải: Tớ đếch xứng đáng.

Gã: Vậy bác hãy tự kiểm trước em một thằng cử tri đi!

Nguyễn Khải: Tớ... lười biếng, làm ĐBQH lười biếng là điều cấm kỵ. Ví dụ, khi nhận đơn kiện của cử tri ĐBQH phải lăn xả làm đến nơi, đến chốn nhưng tớ thường lủi rồi đùn đẩy chỗ khác cho xong chuyện. Nhiều người hy vọng tớ là nhà văn sẽ luôn phản ánh trung thực cuộc sống vào Diễn đàn QH, nhưng sự thật tớ lại quá dè dặt...

Gã: Cảm giác của bác khi lần cuối cùng từ biệt Hội trường Ba Đình?

Nguyễn Khải: Ân hận. Năm năm qua đóng góp quá ít cho người dân và có cả sự ấm ức vì chưa dám đấu tranh để QH có quốc sách về Văn hóa, Giáo dục - nền tảng của một quốc gia.

Gã: Bác có lời khuyên nghiêm túc gì với các nhà văn, nhà thơ, nghệ sĩ, trí thức chuẩn bị ứng cử vào QH?

Nguyễn Khải: Hãy đấu tranh để QH ra được Luật Bảo vệ Văn hóa dân tộc.

Gã: Còn lời khuyên động... trời?

Nguyễn Khải: Sứ mệnh của nhà văn, nghệ sĩ, trí thức là sáng tạo vì vậy phải nồng nhiệt ủng hộ cái mới và dũng cảm căm giận những thứ cũ rích bảo thủ đang kìm hãm cái mới. Sứ mệnh của nhà văn, nghệ sĩ, trí thức là phục vụ con người, những luật lệ, chính sách gì đem hạnh phúc cho con người thì cương quyết không bỏ lỡ, những luật lệ, chính sách gì làm khổ con người, hành hạ con người thì bằng mọi giá chống lại.

Gã: Câu hỏi chót, bác có bao giờ nghĩ rằng thực ra các văn nghệ sĩ, trí thức được đề cử vào QH là để làm... cảnh không?

Nguyễn Khải bỗng chớp chớp mắt liên tục làm cái mụn ruồi to đùng trên mắt ông nhẩy tưng tưng: Tớ nhiều lúc cứ nghĩ không ra vì sao người ta lại giới thiệu mình làm ĐBQH nhể?

Gã: Bây giờ thì bác nghĩ ra chửa?

Nguyễn Khải độp ra điều kiện: Tớ chết rồi mới được kể nhá! Có lẽ tại người ta nắm thóp mình là thằng trí thức có tiếng, có tăm vậy thôi, có mồm, có mép vậy thôi chứ thực ra rất nhát, rất hèn...

1.

Cafe với Nguyễn Quang A

LƯU TRỌNG VĂN·2016年3月7日

Mùng 3 tháng 3 gã từ Phansipan trườn về Hà Nội trên chuyến tàu khuya, cũng tối ấy bác Nguyễn Quang A bay vèo từ Sài Gòn ra. Bác A nhắn tin cho gã: Sáng mai 8g 10 tôi đến Quang Trung xem phường nó có xác nhận lý lịch cho không. Nếu nó xác nhận thì sẽ đến phố Hoàng Đạo Thúy để nộp hồ sơ tự ứng cử QH. Như thế 8:30 có thể gặp anh ở chỗ Quang Trung cắt Trần Hưng Đạo, quán cafe nào đó.

Đúng giờ gã tới quán cafe cắt Quang Trung và Trần Hưng Đạo rồi nhắn tin: tôi đang ngồi cafe Panacea góc Q.Tr và Tr. H.Đ.

Một tích tắc sau gã nhận tin nhắn trả nhời: Cám ơn anh, tôi đang ở UBND phường, đang phải chờ, có thể muộn ít phút.

Gã nhâm nhi cafe. Hà Nội phùn, rơm rớp lạnh. Cô chủ quán dong dỏng diện áo da đen bóng, khuôn mặt xinh. Bỗng cửa mở toang, gió ùa vào cùng thân hình cao lớn và khuôn mặt vuông vức xương xẩu của bác A. Giọng chào ồm, vang, cái bắt tay chặt, ấm.

- Xong chưa bác?

- Chưa. Có cậu thư ký trực ở đó, bao giờ xong sẽ gọi. Và có thể sẽ không bao giờ xong. Cười. Tiếng cười của bác A thật chân chất hồn nhiên.

Thế rồi bác A kể gã nghe hành trình bác làm thủ tục để tự ứng cử QH gian truân thế nào, hề, cứ như đi chiến dịch ấy. Bác bảo, càng khó khăn tôi càng quyết chí đến cùng. Tôi tính hết tất tần tật những lý do nào đó mà có thể người ta sẽ vin vào để loại tôi ngay từ vòng gửi... xe. Tôi minh bạch hết lý lịch của mình. Có con riêng. Ghi. Tài sản bao nhiêu. Ghi. Anh ăn sáng chưa? Bác A độp hỏi. 

Gã sáng đã nhét cục xôi xéo đẫy bụng nên nhanh nhảu đáp, rồi. Cô chủ quán xinh đẹp nói cạnh quán em có bán bún tôm ngon lắm, bác ăn, em gọi nhá. Bác A nhìn cô chủ quán với ánh mắt đa tình ra phết. Hừ, ai bảo bác đã 70 nào? Không lắc tức là ừ, cười tức là gật.

Điện thoại réo. Bác A đứng phắt dậy, phường gọi. Bác để lại trên bàn cái danh sách các chữ ký “tươi” mà nhà thơ Hoàng Hưng vừa thu thập được của một lô văn nghệ sĩ nổi tiếng như Trần Tiến, Nguyên Ngọc, Nguyễn Mạnh Tuấn, Ý Nhi, Nguyễn Duy... cùng chữ ký tươi roi rói tức thì của gã mà gã vừa xoẹt ngay trước mặt bác ủng hộ bác tự ứng cử, như ý bảo, tôi sẽ quay lại. Bác thoắt đi ra. Bác thoắt sang đường với xải chân dài giữa nườm nượp xe cộ rồi thoắt mất hút phía hồ Ha le mà gã mỗi lần hẹn hò cô em nào đó thời giai tơ thường gọi là hồ Nguyễn Du.

Mười phút, hai mươi phút trôi qua. Bát bún tôm lúc bưng ra nghi ngút khói theo thời gian cứ tắt khói dần cho đến khi chả còn cọng khói nào nữa.

Ba mươi phút. Gã sờ tay vào thành bát bún, âm ấm.

Bốn mươi phút. Gã sờ tay vào thành bát bún, lạnh tanh.

Tự dưng trong gã trào lên một cái gì đó gọi là...thương. Gã rớm chút cái gọi là nước mắt. Chỉ vì muốn làm một điều gì đó cho đất nước thay đổi, tốt đẹp lên chả lẽ những con người chân tình yêu đất nước như bác A phải bị quăng quật như thế ư? Một con dấu, một chữ ký chứng thực rằng Phường xác nhận ông Nguyễn Quang A là công dân của Phường thôi mà hẹn lên, khất xuống đi lại, đợi chờ thế này. Nếu con dấu ấy, chữ ký ấy để công dân Nguyễn Quang A bán nhà, mua xe, cưới vợ thì cái... rẹc. Khổ nỗi chỉ vì để tự ứng cử QH thực thi quyền cơ bản nhất của công dân nên mới bị hành xác năm lần bảy lượt.

Bác A đã xuất hiện. Vẫn những bước chân dài ngoẵng bác băng qua đường. Khuôn mặt vuông góc cạnh vẫn tươi nụ cười. Gã nghĩ thế là... xong. Nhưng giời ạ, chưa xong.

Tay chủ tịch lên lầu bảo là cần hội ý. Trên lầu ấy bác A thừa biết là có đại diện của thế lực nào. Tôi bảo với cậu thư ký là cứ vui vẻ chờ.

Bác A không chịu cho hâm nóng lại bát bún mà cứ thế ăn ngon lành. Loáng cái bát bún sạch bách. Gã nói, bác còn sức ăn được lắm. Bác cười, tôi mỗi sáng có thể quất hai bát bún này. Thế rồi chuyện. Biển Đông, biển đảo của tổ quốc từng phút, từng giây trước nguy cơ bị tước đoạt. Thế sự. Quốc gia từng phút, từng giây trước nguy cơ tụt hậu. Dân chủ. Mỗi con người từng phút từng giây đối diện bị đánh mất chính mình.

Gã đã đọc Cương lĩnh tranh cử của bác A. Chính vì ủng hộ Cương lĩnh ấy mà gã ký tên ủng hộ bác ứng cử. Gã kể cho bác nghe, gã có gặp một sĩ quan An ninh, gã bảo sẽ chỉ tốt cho Đảng hơn, sẽ chỉ có lợi cho Đảng hơn nếu QH có đại biểu như bác A . Bác A nghe thế bèn cười lớn, đúng thế, đúng thế. Ấy vậy mà người ta lại.... sợ. Ha ha ha. Bác A nhìn đồng hồ. Vẫn còn hội ý. Hội ý gì đâu, xin chỉ đạo của cấp trên thôi.

Quá trời chuyện rồi, nào là bác A thấy hy vọng đất nước sẽ tốt lên, tức là bác thấy lạc quan chứ không hề bi quan như không ít bạn bè, đồng chí của bác. Bác lạc quan có cơ sở rõ ràng. Vẫn chưa có điện thoại của chàng thư ký gọi. Bác say sưa kể về lớp trẻ, tụi nó có lý tưởng lắm, tụi nó dám dấn thân lắm. Bác thường gặp gỡ, trao đổi với lớp trẻ về xã hội dân sự. Một trong lý do mà bác lạc quan vì chính lớp trẻ càng ngày càng trưởng thành trong cuộc đấu tranh quyết liệt giữa cái cũ cần vứt sọt rác và cái mới này.

Vẫn chưa có điện thoại réo.

Chuyện không thể không đề cập đến sự kiện Đinh La Thăng. Bác A bảo cậu ấy là tiến sĩ thật đấy. Hồi cậu ấy là kế toán trưởng của Thủy điện sông Đà làm luận án tiến sĩ về kế toán tài chính. Do trong luận án cậu ấy đưa công nghệ thông tin vào lĩnh vực kế toán tài chính nên tôi với tư cách chủ tịch Hội công nghệ thông tin được mời xét luận án. Tôi đã cho điểm tối ưu cho luận án này mặc dù chả biết cậu ấy là ai.

Điện thoại rung. Bác A vội vã đứng dậy và lại ào ào xoải những bước chân mạnh mẽ tiến về trụ sở Phường.

***

Một giờ sau, trên mạng xuất hiện thông báo của bác A, chính quyền đã xác nhận rằng công dân Nguyễn Quang A có hộ khẩu thường trú tại Phường, và chữ ký này đúng là chữ ký của công dân Nguyễn Quang A.

Thủ tục đơn giản nhất đầu tiên đã... xong.