Kết quả đào khảo cổ bước đầu đối với thành Na Lữ ở Cao Bằng (tháng 5/2014)

Lúc tôi đến Bảo tàng Cao Bằng, thì thấy cả đống đạn đá (đạn làm bằng đá, vũ khí của nhà Mạc trước đây) vừa được thu về để ở đó, trong mấy bao tải xác rắn. Nó sẽ lại giống như số phận của những đống hiện vật khác đang xếp la liệt trên mặt đất, tức là được để mặc như vậy, tháng qua tháng, năm qua năm. 

Đại khái, vùng Tây Bắc và Đông Bắc, cũng như vùng Tây Nguyên, mỗi tỉnh đều có một cái nhà gọi là Bảo tàng giông giống như vậy.

Bài đã lên báo Cao Bằng hồi tháng 5 năm nay (xem ở dưới)

--- 

Viện Khảo cổ học: Báo cáo sơ bộ điều tra, thám sát thành Na Lữ

Thứ ba 13/05/2014 15:00

http://baocaobang.vn/Van-hoa/Vien-Khao-co-hoc-Bao-cao-so-bo-dieu-tra-tham-sat-thanh-Na-Lu/25677.bcb

Ngày 13/5, tại Bảo tàng tỉnh, Viện Khảo cổ học Việt Nam báo cáo sơ bộ thám sát thành Na Lữ, huyện Hòa An. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Giang Hải, Viện trưởng Viện Khảo cổ học Việt Nam; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trình Năng Chung; Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, lãnh đạo Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch và toàn thể cán bộ, nhân viên Bảo tàng tỉnh đến dự.

          

Cán bộ Viện Khảo cổ học Việt Nam báo cáo sơ bộ kết quả thám sát thành Na Lữ

Thành Na Lữ nằm ở phía Nam sông Bằng Giang, thuộc địa phận xã Hoàng Tung (Hòa An). Đây là một toà thành có quy mô lớn, lịch sử lâu dài, một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa quan trọng trên vùng đất địa đầu của Tổ quốc. Thành Na Lữ được xây dựng vào thế kỷ 9 sau công nguyên (Cao Biền), được tôn tạo sử dụng lại vào thế kỷ XI (Nùng Tồn Phúc), xây dựng thêm vào thế kỷ XV (Bế Khắc Thiệu) và củng cố vững chắc vào thế kỷ XVI - XVII (nhà Mạc). Thành Na Lữ trải qua 3 lần củng cố đã trở thành một thành trì vững chắc, có bề dày lịch sử, với hệ thống hào tự nhiên bao quanh, có tổng diện tích 39,7 ha. Thành Na Lữ có địa hình không bằng phẳng với 3 gò cao chính: gò long, gò ly, gò quy nằm ở trong thành; còn gò phượng nằm ở ngoài thành.

Sau 5 ngày (từ ngày 8 - 12/5/2014), đào thám sát 3 hố, cán bộ Viện Khảo cổ học Việt Nam và cán bộ Bảo tàng tỉnh đã thu được những kết quả không ngờ. hố thám sát 1 ở vị trí tường thành phía Đông Bắc với diện tích đào 4 m2 phát hiện móng xây bằng đá thời nhà Mạc, kỹ thuật xây là vôi, mật mía và chèn bằng đất. Hố 2 cửa Đông Nam thành đào diện tích 9 m2 phát hiện lòng cổng thành có hệ thống xây bằng đá còn nguyên vẹn với lớp vôi mật dày 7 cm. Hố thám sát 3 ở góc Đông Nam gò long (nơi đặt đền thờ vua Lê) với diện tích đào 3 m2, phát hiện nhiều ổ đạn đá, đạn sắt nằm ở độ sâu 0,3 m chưa bị xáo trộn, một ổ đếm được 577 viên đạn đá, 37 viên đạn sắt, với nhiều loại đá khác nhau đẽo tròn và nhiều mảnh gạch, ngói âm dương.

Kết quả khảo sát cho thấy, thành Na Lữ đắp bằng đất vững chắc, bên ngoài xây dựng bằng gạch và đá trở thành tòa thành kiên cố từ thời nhà Mạc. Qua những vết tích tìm thấy, khẳng định thành Na Lữ là tòa thành có quy mô lớn, diện tích rộng, xây dựng triệt để địa hình vùng đất. Đây là một căn cứ quân sự lớn, trung tâm chính trị của nhà Mạc.

Sơ đồ khu trung tâm của nhà Mạc ở Cao Bằng vùng Cao Bình - Na Lữ - Minh Tâm.

 Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trình Năng Chung cho biết: những hiện vật được phát hiện tại đây chứa đựng những thông điệp của quá khứ, khẳng định nghệ thuật kiến trúc quân sự của nhà Mạc phát huy ở đỉnh cao cùng với thành quách vững chắc nhằm mục đích củng cố thế lực, ổn định một vùng biên ải. Qua những hiện vật là đạn đá, đạn sắt có thể khẳng định nhà Mạc xây các xưởng chế tác vũ khí với lực lượng pháo binh lớn, hỏa khí mạnh… Từ cuộc thám sát này khẳng định chắc chắn rằng Bảo tàng tỉnh có nhiều hiện vật đạn đá lớn nhất Việt Nam với nhiều kích cỡ khác nhau, nhiều loại đá khác nhau.

Với quy mô lớn, dấu tích rõ ràng, thành Na Lữ cần có kế hoạch bảo vệ, gìn giữ và phát huy giá trị; cần có kế hoạch lâu dài để nghiên cứu tổng thể tòa thành này nhằm khẳng định giá trị văn hóa trên vùng đất địa đầu Tổ quốc.

Mông Văn Bốn