Công bố quốc tế và trong nước: điểm tình hình từ giữa năm 2020

Đầu tháng 7, Việt Nam vừa công bố danh mục tạp chí khoa học trong nước để tính điểm (theo tiêu chuẩn của Hội đồng Giáo sư Nhà nước).

Cũng ở cùng thời điểm, là những cảnh báo về các tạp chỉ rớm đăng tải "công bố quốc tế".

Điểm hai tin đó đầu tiên. Bổ sung thì dán ở dưới như mọi khi.

Tháng 7 năm 2020,

Giao Blog

---

Quyết định phê duyệt Danh mục tạp chí khoa học được tính điểm năm 2020

 06/07/2020

1. DMTC Hội đồng giáo sư liên ngành Chăn nuôi, thú y, thuỷ sản năm 2020 Xem tại đây

2. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Cơ học Xem tại đây

3. DMTC Hội đồng giáo sư liên ngành ngành Cơ khí - động lực Xem tại đây

4. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Công nghệ thông tin Xem tại đây

5. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Dược học Xem tại đây

6. DMTC Hội đồng giáo sư liên ngành Điện - Điện tử - Tự động hoá Xem tại đây

7. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Giao thông vận tải Xem tại đây

8. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Giáo dục học Xem tại đây

9. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Hoá học - Công nghệ thực phẩm Xem tại đây

10. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Khoa học An ninh Xem tại đây

11. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Khoa học Quân sự Xem tại đây

12. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Khoa học trái đất - Mỏ Xem tại đây

13. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Kinh tế Xem tại đây

14. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Luật học Xem tại đây

15. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Luyện kim Xem tại đây

16. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Ngôn Ngữ học Xem tại đây

17. DMTC Hội đồng giáo sư liên ngành Nông nghiệp - Lâm nghiệp Xem tại đây

18. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Sinh học Xem tại đây

19. DMTC Hội đồng giáo sư liên ngành Sử học - Khảo cổ học - Dân tộc học Xem tại đây

20. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Tâm lý học Xem tại đây

21. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Thuỷ lợi Xem tại đây

22. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Toán học Xem tại đây

23. DMTC Hội đồng giáo sư liên ngành Triết học - Xã hội học - Chính trị học Xem tại đây

24. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Văn hoá - Nghệ thuật -  Thể dục thể thao Xem tại đây

25. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Văn học Xem tại đây

26. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Vật lý Xem tại đây

27. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Xây dựng - Kiến trúc Xem tại đây

28. DMTC Hội đồng giáo sư ngành Y học Xem tại đây

http://hdgsnn.gov.vn/tin-tuc/quyet-dinh-phe-duyet-danh-muc-tap-chi-khoa-hoc-duoc-tinh-diem-nam-2020_538/?fbclid=IwAR0kaWEatE9VvCeeLijF1mSmiHSF5F8sZgljeVvHbAWXS1I_3j07iLls5k0

Bản quyền thuộc về Hội đồng Giáo sư nhà nước

Địa chỉ: Số 21 Lê Thánh Tông, P.Phan Chu Trinh, Q.Hoàn Kiếm, Hà Nội

Điện thoại: (+84.24) 39.332.396

Email: hdgsnns@moet.gov.vn






Cảnh giác với những tạp chí “ăn xổi”

18/06/2020 08:45 -

Giới khoa học lên tiếng về một số tạp chí trong danh mục ISI, Scopus có tốc độ nhận bài nhanh chóng, bình duyệt qua loa và yêu cầu mức phí xử lý đăng bài rất cao.

Lời tòa soạn: Với mong muốn tiêu chí công bố quốc tế thực sự phản ánh đúng chất lượng nghiên cứu, trong thời gian qua các nhà khoa học Việt Nam đã liên tiếp đóng góp ý kiến để xây dựng các danh mục tạp chí uy tín, qua đó góp phần hỗ trợ các cơ quan quản lý khoa học tham khảo và lựa chọn. Chúng tôi đã nhận được ý kiến của các nhà khoa học, nhấn mạnh đến việc nên tiếp tục rà soát, sàng lọc thêm để tránh những trường hợp các tạp chí thu phí cao, bình duyệt sơ sài nhưng có thể lọt vào danh sách tài trợ của các cơ quan quản lý khoa học trong khu vực công. Trong số báo này, TS Hoàng Xuân Trung, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội (KHXH) Việt Nam chỉ ra một số trường hợp tạp chí có vấn đề về chất lượng và cần xem xét lại khi đưa vào danh sách các tạp chí quốc tế uy tín. Chúng tôi đăng ý kiến của anh để các nhà khoa học và nhà quản lý cùng thảo luận về trường hợp này.

TS Hoàng Xuân Trung trong một hội thảo kinh tế vào tháng 11 năm 2019.

Trong thời gian qua, các cơ quan quản lý khoa học trong nước đã liên tục cập nhật yêu cầu công bố quốc tế trên danh mục các tạp chí uy tín nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra của các nghiên cứu khoa học. Đặc biệt Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) đã đánh dấu sự thay đổi mang tính đột phá trong lĩnh vực KHXH khi thông qua quy định các chủ nhiệm đề tài do Quỹ tài trợ phải có công bố bài báo trên tạp chí quốc tế uy tín thuộc danh mục ISI, Scopus hoặc thuộc 500 trường đại học hàng đầu thế giới. Thực tế những năm qua cho thấy chính những yêu cầu đầu vào và đầu ra khắt khe như vậy đã giúp nâng cao được chất lượng nghiên cứu khoa học và hướng tới chuẩn mực quốc tế trong lĩnh vực KHXH của Việt Nam.

Việc sử dụng danh mục ISI hay Scopus là một bước đi đúng đắn. Tuy nhiên, phải thừa nhận một thực tế rằng danh mục ISI hoặc Scopus cũng chỉ là một “lưới lọc” có tính tương đối, nên vẫn để lọt những tạp chí không đảm bảo chất lượng. Điều này là do gần đây trên thế giới xuất hiện các nhà xuất bản (NXB) và tạp chí rởm (predatory) đồng thời với xu hướng xuất bản mở1. Việc xuất hiện các NXB và tạp chí rởm là một thực tế hết sức đáng lo ngại và đã được nhiều cơ quan, trường đại học cũng như cá nhân các nhà khoa học cảnh báo2. Những nội dung trao đổi ngắn gọn dưới đây nhằm giúp các nhà khoa học Việt Nam chưa có kinh nghiệm nhận biết để tránh những tạp chí và NXB này, đồng thời giúp cơ quan tài trợ bớt lãng phí nguồn lực để đầu tư đúng địa chỉ.

Có khá nhiều chỉ dấu để xác định một tạp chí rởm, một NXB không nghiêm túc3, nhưng một đặc điểm chung là thời gian trung bình tính từ lúc gửi bài đến khi nhận được bình duyệt phản biện (review) và chấp nhận đăng bài rất nhanh. Trong nhiều trường hợp, thời gian bình duyệt có thể chỉ là 1 tuần và chấp nhận đăng trong vòng một tháng. Quá trình bình duyệt là một công đoạn cực kỳ quan trọng để đảm bảo chất lượng nghiên cứu khoa học, chất lượng của tạp chí. Do thời gian tính từ khi nộp bài đến khi xuất bản là quá ngắn, điều có thể dự đoán là các tạp chí rởm (hoặc tạp chí chất lượng thấp) sẽ thường bỏ qua quá trình bình duyệt, hoặc chỉ thực hiện một cách chiếu lệ. Xin lưu ý, trong các ngành khoa học nói chung và ngành kinh tế nói riêng, thông thường phải mất từ nửa năm tới một năm mới có thể bình duyệt và đăng bài. Do đó, những tạp chí mở thu phí rất cao nhưng bình duyệt một cách quá nhanh chóng có thể coi như máy hút tiền của các tác giả muốn đăng bài báo. Một chỉ dấu khác có thể nói lên chất lượng của tạp chí, đó là việc các tổng biên tập (editors) đăng bài báo của mình tại tạp chí mình làm biên tập một cách tràn lan. Thông thường, khi một nhà khoa học chịu trách nhiệm là tổng biên tập của một tạp chí nào đó thì họ sẽ hạn chế việc đăng công trình của mình tại tạp chí đó, do vấn đề đạo đức và mâu thuẫn lợi ích.

Một đặc điểm nổi bật nữa của những tạp chí rởm này là việc thu phí xuất bản. Khác với việc các tạp chí truyền thống thu phí xuất bản mở (Gold open access) qua đó tác giả chấp nhận đóng tiền sau khi bài báo của mình đã được chấp nhận đăng để độc giả có thể tiếp cận bài báo của mình mà không phải trả phí đặt mua tạp chí (subscription fees), các nhà xuất bản đáng ngờ sẽ thu một khoản phí gọi là “Phí xử lý đăng bài” (Article Processing Charge - APC) đối với tất cả các bài báo họ chấp nhận đăng. Phí chấp nhận đăng bài khá cao, dao động từ 20 triệu VNĐ đến 40 triệu VNĐ, thậm chí có tạp chí lên đến 60 triệu. Chúng ta đều biết truy cập mở (OA – Open Access) giúp cho các nghiên cứu hàn lâm được phổ biến nhanh chóng hơn cho cộng đồng, hiện nay nhiều nước và cơ quan tài trợ nghiên cứu cách thức thúc đẩy OA để các nhà khoa học (đặc biệt là ở các nước kém phát triển) có thể tiếp cận các kết quả nghiên cứu thông qua OA. Nhưng dù xuất bản theo hình thức truyền thống hay truy cập mở thì các tạp chí đều phải đặt yêu cầu bình duyệt chặt chẽ, đảm bảo chất lượng lên hàng đầu.

Cần lưu ý rằng “phí xử lý đăng bài” ở trên khác với phí nộp bài mà nhiều tạp chí uy tín trong lĩnh vực KHXH vẫn thu. Phí nộp bài không ảnh hưởng tới quyết định bài có được đăng hay không, và sẽ thường được nhiều tạp chí hàng đầu trên thế giới yêu cầu tác giả phải nộp phí gửi bài (mức giá khoảng 2 triệu VNĐ) nhằm giảm bớt những bài gửi đến có chất lượng thấp, từ đó đỡ tốn nguồn lực cho việc thẩm định bài viết.

Số 1 tháng 2 năm 2020 của Sustainability đăng 531 bài. Trước đó, số 1 tháng 1 của tạp chí này đăng 442 bài.

Chúng tôi xin nêu ra hai ví dụ cụ thể tiêu biểu về các tạp chí và NXB đáng ngờ.

Multidisciplinary Digital Publishing Institute (MDPI) là một trong những nhà xuất bản thuộc kiểu tác giả phải trả tiền đăng bài báo. Nhà xuất bản MDPI được Shu-Kun Li, sinh ra ở tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc thành lập. MDPI được đăng ký chính thức ở Thụy Sĩ, văn phòng biên tập đặt ở Trung Quốc, Tây Ban Nha, Serbia và Anh Quốc. Văn phòng hoạt động chủ yếu ở Trung Quốc. Tổng số tạp chí của nhà xuất bản này là 227. Các tạp chí này sẽ có các mức phí đăng bài báo khác nhau nhưng đều cao so với các nước đang phát triển. Ví dụ, Tạp chí Sustainability thuộc MDPI có mức phí đăng bài là 1800 CHF (Franc Thụy Sĩ), tương đương 43 triệu VNĐ. Số lượng tổng biên tập của tạp chí này là 11, thành viên ban biên tập lên đến 1.549 người, một con số đáng kinh ngạc! Một tháng Tạp chí ra 2 số, mỗi số có khoảng 400-500 bài báo được đăng, như vậy một tháng có khoảng 800-1000 bài, một con số khủng khiếp mà không có một tạp chí uy tín nào có thể sản xuất được trong một năm chứ chưa nói đến một tháng. Tốc độ gửi bài và nhận bài rất nhanh, trong vòng khoảng 1,5 tháng hoặc nhanh hơn. Doanh thu một tháng của Tạp chí này trung bình khoảng 38 tỷ đồng (đây là một tạp chí của nhà xuất bản MDPI, nếu tính cho 227 tạp chí thì doanh thu một tháng khủng đến mức nào). Với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận dựa trên lệ phí đăng bài, nên điều dễ hiểu là NXB này tìm cách đăng càng nhiều bài càng tốt. Chính điều này đã gây ra sự tranh cãi về chất lượng của những tạp chí thuộc MDPI. GS Mark Lubell - giám đốc Trung tâm Hành vi và Chính sách Môi trường của trường Đại học California, Mỹ thẳng thắn nhận xét “MDPI hoàn toàn ăn thịt người. Nhóm của tôi từ chối đăng bài trên các tạp chí thuộc MDPI. Các nhóm nghiên cứu khoa học khác cũng nên tẩy chay”4. Tương tự, GS Marc Bellemare – tổng biên tập Tạp chí American Journal of Agricultural Economics, tạp chí hàng đầu trong lĩnh vực kinh tế nông nghiệp (do NXB thuộc trường Đại học Oxford ấn hành) – cũng cho rằng “Tôi vui mừng khi tôi không phải là người duy nhất nghi ngờ về NXB MDPI”5.

Nếu các cơ quan quản lý khoa học không loại bỏ những tạp chí thuộc NXB MDPI khỏi danh mục tạp chí quốc tế uy tín thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của cơ quan tài trợ và mục tiêu lâu dài trong việc hướng đến các tạp chí theo chuẩn quốc tế. Đồng thời, vô hình trung chúng ta lãng phí tiền của mà chỉ đem lại nguồn lợi lớn cho cơ quan xuất bản đặt tại Trung Quốc, trong trường hợp của MDPI.

Tương tự như vậy, các tạp chí thuộc Growing Science (http://growingscience.com/) cũng cần phải loại bỏ khỏi danh mục tạp chí uy tín. Mặc dù không khẳng định thu tiền phí đăng bài nhưng Growing Science lại thu tiền dưới dạng sửa bài, đây là một cách thu phí tiền đăng bài một cách tinh vi. Điều nổi bật của những tạp chí thuộc Growing Science là thời gian gửi bài và đăng bài rất nhanh, khoảng 1 tháng.

MDPI, Growing Science6 và Frontier7 đều đã từng nằm trong danh sách nhà xuất bản rởm theo danh sách của chuyên gia thư viện Jeffrey Beall (ĐH Colorado, Denver, Mỹ). Đến năm 2015, dù không còn nằm trong danh sách Beall nhưng MDPI vẫn bị nhiều tai tiếng và được coi là một nhà NXB tiệm cận rởm (border line predatory) theo đánh giá của Hội đồng xuất bản quốc gia Na Uy8. Để tạo cảm giác an tâm và xây dựng uy tín giả, MDPI thực hiện chính sách miễn phí cho các học giả ở các nước phát triển trong khi lại tính phí các học giả ở các nước đang phát triển.

Một câu hỏi đặt ra là: Tại sao lại lựa chọn các tạp chí đăng bài phải mất phí, mà không lựa chọn các tạp chí truyền thống, có uy tín, có quá trình bình duyệt nghiêm túc và hoàn toàn không mất phí đăng bài. Có một số lượng rất lớn các tạp chí không thu phí đăng bài ở các lĩnh vực và chuyên ngành khác nhau, với thứ hạng từ thấp tới cao, là những tạp chí nghiêm túc vì họ không có động cơ moi tiền của tác giả. Như vậy một tiêu chí quan trọng để loại các tạp chí này là chỉ công nhận công bố trên các tạp chí quốc tế thuộc danh mục ISI/Scopus không mất phí xử lý đăng bài.

Trong bối cảnh Việt Nam hãy còn là một nước nghèo, nguồn lực cho nghiên cứu khoa học còn hạn chế chúng ta không nên lựa chọn các tạp chí đó.

Để tạo dựng một nền học thuật nước nhà mang tính lành mạnh, đồng thời hướng tới chất lượng bài báo đăng tạp chí quốc tế ngày càng được nâng cao, thì việc loại bỏ những tạp chí “ăn xổi” như đã lấy ví dụ ở trên ra khỏi danh mục tạp chí uy tín của quỹ là hết sức cần thiết.

TS. Jampel Dell’Angelo, ở Viện Nghiên cứu môi trường ĐH Amsterdam, phó tổng biên tập Tạp chí World Development (tạp chí xếp hạng thứ 32/347 trong lĩnh vực kinh tế theo cơ sở dữ liệu của Clarivate Analytics) đã đưa ra lưu ý với các nhà nghiên cứu trẻ và sinh viên về tường hợp xuất bản trên các tạp chí thuộc MDPI: "Vấn đề chính là quy trình bình duyệt của MDPI không nghiêm ngặt. Lợi nhuận và tiền nhanh làm hạ thấp đi tiêu chuẩn nghiêm ngặt của khoa học. Cá nhân tôi không coi trọng các bài báo ở MDPI và tôi cũng cảm thấy rằng nhiều học giả khác cũng không coi trọng họ. Tôi không bình duyệt cho họ, không chấp nhận thư mời vào hội đồng biên tập nào của họ, từ chối đăng bất kỳ bài báo nào mà tôi làm đồng tác giả ở bất kỳ tạp chí nào của họ. Và đây là lời khuyên tôi dành cho các sinh viên và đồng nghiệp của mình”.

Ngày 15/4 vừa qua, TS Dani Barrington, Giảng viên của trường Dân số và sức khỏe toàn cầu, thuộc ĐH Western Australia và Giảng viên mời tại ĐH Leeds, Anh đã cho biết trên trang của ĐH Leeds9 về trường hợp bà được mời chủ biên cho một số tạp chí đặc biệt về chủ đề 'Thất bại' của Tạp chí International Journal of Environmental Research and Health, trực thuộc MDPI. Tuy nhiên, chính sách của tạp chí này có sự phân biệt đối xử giữa học giả từ nước phát triển và nước đang phát triển. Cụ thể, theo chính sách của Tạp chí này, khi được mời làm chủ biên khách mời thì bà được quyền được xuất bản miễn phí 1 bài đồng thời được mời 4 tác giả khác đăng bài miễn phí. Dani viết thư hỏi Tạp chí liệu chính sách này có miễn phí cho các tác giả khách mời từ các nước đang phát triển không. Tạp chí cho biết chính sách miễn phí này chỉ ưu tiên cho các học giả từ các nước phát triển, còn các tác giả từ các nước đang phát triển thì có thể giảm giá, chứ chưa có chính sách miễn phí. Quá thất vọng, Dani đã cố thuyết phục Tạp chí rằng chính sách miễn phí nên dựa vào chất lượng bài viết, chứ không phải trao đặc quyền các nhà khoa học ở các nước phát triển - những người có thể không quan tâm đến việc được hưởng chính sách đăng miễn phí này. Bà lập luận rằng, với tư cách là chủ biên, bà muốn mời các tác giả từ các nước thu nhập thấp và trung bình để có thể đa dạng hóa các kinh nghiệm về 'thất bại' bằng tiếng nói địa phương - những kiến thức vốn còn thiếu hụt về chủ đề này. Tuy nhiên, chủ trương của Tạp chí vẫn là ưu tiên miễn phí cho các tác giả từ các nước phát triển để tăng độ bao phủ của số đặc biệt và mở ra cơ hội phát triển sau này. Sau khi nhận được câu trả lời củaInternational Journal of Environmental Research and Health, Dani và các cộng sự từ chối làm biên tập viên khách mời cho Tạp chí này. Nguyễn Trung Kiên (NCS,ĐH Monash, Úc)

Tài liệu tham khảo
https://core.ac.uk/download/pdf/43497765.pdf
http://www.sun.ac.za/english/research-innovation/Research-Development/Documents/Predatory%20publishing%20in%20South%20Africa_17%20August%202017.pdf
https://ideas.repec.org/a/eee/infome/v12y2018i4p1296-1311.html
https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1350507619878820
https://www.4open-sciences.org/articles/fopen/full_html/2018/01/fopen180001s/fopen180001s.html
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6550518/

Chú thích:
1https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1350507619878820
2https://www.universityaffairs.ca/features/feature-article/beware-academics-getting-reeled-scam-journals/
3 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5493175/
4https://twitter.com/EnvPolicyCenter/status/1271721187211571200?fbclid=IwAR2raGuZuI0m5lKn6u-E1SZbyA1QdTGioNSV35abz-fkoEL7nL0UXjieb5k
5https://twitter.com/marcfbellemare/status/1272249524539600897?fbclid=IwAR2LUYkDUVVMsid2693S1LZ2BPMx4-1GDubIbHLSNN-DTCmKpEgtj_raGUk
6 https://predatoryjournals.com/publishers/#G
7https://predatoryjournals.com/publishers/#F
8 The National Publication Committee of Norway stated that they shared Fosso's and Nøland's concerns over MDPI and described it as a "borderline publisher" that "deftly makes sure not to fall in the 'predatory publisher' category" and that "superficially meets the criteria" for level 1 status, and noted that Norway will introduce a new "level X" for questionable publishers in 2020.
9https://wash.leeds.ac.uk/what-the-f-how-we-failed-to-publish-a-journal-special-issue-on-failures/?

Nguồn: 

https://khoahocphattrien.vn/chinh-sach/canh-giac-voi-nhung-tap-chi-an-xoi/20200617012258193p1c785.htm?fbclid=IwAR1wcHWkSskdqh7Ub9tJBpE-URm8li-YnDA0AIa2RbLVbiAF26hRbmxRU3A

https://tiasang.com.vn/-quan-ly-khoa-hoc/Canh-giac-voi-nhung-tap-chi-%E2%80%9Can-xoi%E2%80%9D-25292?fbclid=IwAR2jwA22muJnotST21nQHqZzXdmvU4mn36aotxgbxhcSfIIdsMVswgj2Z1E

---



BỔ SUNG




1.

​'Thị trường ngầm' mua bán bài báo khoa học


Đăng Nguyên

07:04 - 14/08/2020

Có tiền là có thể thuê viết bài báo khoa học đạt chuẩn Scopus - ISI theo xếp hạng từ Q4 - Q1, công bố trên các tạp chí quốc tế. Nhiều người có học hàm, học vị tại Việt Nam từng giao dịch tại 'thị trường ngầm' này?

Lời rao trên các trang nhận viết thuê công bố bài báo khoa học

ẢNH CHỤP MÀN HÌNH

30 - 200 triệu đồng/bài báo

Từ chỉ dẫn của một số nhà khoa học về việc có một nhóm chuyên viết thuê bài báo khoa học đang hoạt động công khai, chúng tôi truy cập vào trang web thongke... của nhóm này.

Những người điều hành trang web giới thiệu đây là nơi hội tụ các thành viên có am hiểu chuyên sâu về nghiên cứu định lượng và phương pháp nghiên cứu khoa học. Lực lượng đội ngũ nhân sự và cộng tác viên có trình độ từ thạc sĩ trở lên. Lĩnh vực hoạt động chính của nhóm này về kinh tế, tài chính, marketing, quản lý, quản trị nhân sự, quản trị kinh doanh, quản lý đất đai, y tế công cộng, giáo dục...

Nhóm nhận làm rất nhiều dịch vụ: viết thuê tiểu luận chuyên ngành, đề cương, thu thập dữ liệu trực tuyến, viết thuê luận văn thạc sĩ, chỉnh sửa dữ liệu... Thậm chí, nhóm còn giới thiệu những dịch vụ khá mới lạ như hỗ trợ nghiên cứu sinh tiến sĩ khi gặp khó khăn về ý tưởng nghiên cứu, mô hình nghiên cứu mới, phương pháp định lượng mới, hay công bố khoa học lên các tạp chí uy tín, cung cấp số liệu sơ cấp và thứ cấp... Tuy nhiên, dịch vụ “độc đáo” nhất nhóm này nhận làm là hỗ trợ công bố quốc tế Scopus.

Hiện nay, có 2 nhóm phân loại uy tín được cộng đồng khoa học công nhận trên thế giới là Viện Thông tin khoa học Mỹ (ISI) và Scopus (Hà Lan). Do vậy, ở VN, khi nói tới xét phong giáo sư, phó giáo sư thường đưa ra tiêu chuẩn về số bài báo đăng trên ISI hay Scopus.

Theo giới thiệu, nhóm này nhận hỗ trợ đăng bài báo khoa học cả 2 loại trên nhưng hệ thống đánh giá và tìm phân loại của Scopus với chỉ số xếp hạng tạp chí SCImago. Các tạp chí được xếp hạng từ cao xuống thấp lần lượt là Q1, Q2, Q3, Q4, ISSN (những tạp chí Q4 bị rớt hạng nhưng vẫn thuộc Scopus).

Theo bảng báo giá của nhóm này, mỗi bài báo khách thuê viết và công bố theo xếp hạng tạp chí có giá chi tiết. Cụ thể, nếu bài đăng tạp chí trong nước (0,25 - 0,5 điểm) giá 8 triệu đồng. Bài đăng tạp chí nước ngoài đạt chất lượng Q4 có giá 30 - 50 triệu đồng. Tiếp đến là bài Q3 (50 - 60 triệu đồng), bài Q2 (100 - 120 triệu đồng), bài Q1 (150 - 200 triệu đồng).

Tác giả đứng trước, đứng sau có mức giá riêng

Trong vai một người thuê viết bài báo khoa học và nhờ hỗ trợ công bố quốc tế, chúng tôi liên lạc điện thoại và email với nhóm.

Chúng tôi nhờ đăng bài chuyên ngành quản trị kinh doanh và mong muốn công bố Scopus đạt chuẩn Q4. Người phụ trách liên hệ cho biết giá đã công bố khoảng 30 - 50 triệu đồng. Mức giá 50 triệu đồng là tác giả “đứng thứ nhất” (tác giả chính) trong bài báo. Mỗi bài báo không có tối đa 5 người đứng tên nên nếu chọn tác giả đứng sau sẽ có mức giá 30 triệu đồng/bài...

Trao đổi giữa phóng viên với người đại diện nhóm nhận công bố bài báo khoa học

Người phụ trách này giải thích chi phí trên bao gồm nhiều khâu. Chẳng hạn, với bài đạt chuẩn Q4, đầu tiên là xây dựng ý tưởng và phải xin ý tưởng từ các chuyên gia đầu ngành khoảng 3 - 8 triệu đồng/lần, tùy thuộc vào độ khó của đề tài. Sau đó là dữ liệu để chạy mô hình. Công bố khoa học không thể dùng dữ liệu công khai được nên phải bỏ tiền ra mua dữ liệu. Tiếp theo là chi phí áp dụng nghiên cứu định lượng vào bài nghiên cứu bằng cách thuê chuyên gia định lượng, khoảng 5 triệu đồng. Chi phí viết bài báo tiếng Việt khoảng 8 triệu đồng. Chi phí dịch tiếng Anh sau khi có bài tiếng Việt từ 5 - 10 triệu đồng. Cuối cùng là chi phí đăng ở những tạp chí mở với phí gửi đi (submit) từ 100 - 1.000 USD, trung bình là 350 USD (khoảng 8 triệu đồng).

Khi chúng tôi hỏi có danh sách các tạp chí để lựa chọn đăng bài hay không, người đại diện nhóm này cho biết nếu muốn chỉ định tạp chí thì cộng thêm phí 15%.

Người này cũng cho biết với mức giá trên, nhóm sẽ lo tất cả các khâu từ mua dữ liệu, viết bài, dịch, trả chi phí đăng bài cho tạp chí. Thời gian từ khi nhận đến khi đăng bài Q4 là 6 tháng hoàn tất (Q3 - 6 tháng, Q2 - 12 tháng, Q1 - 24 tháng). Mọi liên hệ và giao dịch thông qua email. Người thuê sẽ trả 50% chi phí trước và thanh toán 50% còn lại khi bài đăng. Sẽ hoàn tiền 100% khi không đạt được thỏa thuận vì trên thực tế có những nghiên cứu phải sửa 2 - 3 lần nhưng ban biên tập tạp chí không đồng ý thì bài báo sẽ không được đăng.

Ngoài ra, hiện tại cũng có một nhóm viết thuê khác có trang web với tên khá thời thượng là isi-journ... Đại diện nhóm này cho biết ở Hà Nội, là công ty duy nhất cung cấp dịch vụ hỗ trợ đăng báo quốc tế tại Việt Nam. Nhóm chỉ nhận hỗ trợ đăng bài báo nên thời gian kể từ khi nhận bài có sẵn để hoàn thiện theo quy chuẩn đến khi đăng là 2 tháng (có chỉ số ISSN thì 1 - 2 tuần). Nơi này hỗ trợ đăng bài trên các tạp chí quốc tế (có chỉ số) thuộc một trong các hệ thống trích dẫn Web of Science, Scopus, Web of Knowledge, Astrophysics, PubMed, Mathematics, Springer, Agris...

Đặc biệt, nhóm này còn có dịch vụ hoàn thiện hồ sơ xét công nhận phó giáo sư, giáo sư.

Thật giả lẫn lộn

Theo tiến sĩ T., trưởng phòng quản lý khoa học của một trường ĐH công lập lớn ở TP.HCM, bài báo đăng theo xếp hạng Q1 - Q4 khác nhau rất xa, thể hiện đẳng cấp của người làm khoa học. Tuy nhiên, ngay cả đối với nghiên cứu sinh hiện nay tại Việt Nam, theo quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ (năm 2018), Bộ GD-ĐT không yêu cầu bài báo khoa học phải theo xếp hạng tạp chí Scopus Q4 - Q1. Nghiên cứu sinh phải có 2 bài báo về kết quả nghiên cứu của luận án, trong đó 1 bài đăng trên tạp chí khoa học thuộc danh mục các tạp chí ISI - Scopus, nghĩa là chỉ cần có chỉ số xuất bản là được. Thuê các nhóm chuyên nghiệp để viết bài báo có chỉ số ISSN không quá khó nên hiện nhiều nghiên cứu sinh thường thuê người thực hiện các bài báo khoa học.

Cũng theo tiến sĩ T., khi xét phó giáo sư, giáo sư, quy định về tiêu chuẩn xét công nhận có tính điểm công trình khoa học quy đổi. Bài báo càng có chỉ số cao đồng nghĩa với điểm cao. Vì vậy, không loại trừ có nhiều người bỏ tiền ra thuê công bố bài báo khoa học.

Còn theo một nhà khoa học Việt Nam đang nghiên cứu sau tiến sĩ tại châu Âu, từng nhận được lời đề nghị viết bài báo khoa học của một nhóm chuyên tổ chức viết bài báo thuê ở TP.HCM. Mức giá viết thuê nhóm đưa ra là 30 - 90 triệu đồng/bài, tùy theo tạp chí. Công việc của nhà khoa học này là viết và trả lời phần bình của tạp chí khoa học khi nơi này phản hồi.

Cũng theo nhà khoa học này, nếu đứng tên là tác giả bài báo, sẽ nhận được nhiều tiền hơn nhưng điều kiện bắt buộc là phải đứng tên của cơ sở giáo dục đại học nào đó do nhóm chỉ định. Ở trường hợp trên, nhà khoa học này sẽ đứng ở vị trí tác giả 1, những người bỏ tiền ra “mua” sẽ đứng thứ 2, 3 (đồng tác giả) dù họ không tham gia gì vào bài báo này. (còn tiếp)

“Chuyện mua bài báo quốc tế là có”

Một PGS-TS của ĐH Quốc gia TP.HCM chia sẻ thẳng thắn, hiện nay có không ít giảng viên ở nhiều trường ĐH mua bài của người khác hoặc “ghép tên - trả tiền” để có tên trên các công bố quốc tế. “Thử đặt câu hỏi nhiều giảng viên, nhà khoa học không biết tiếng Anh, làm sao có bài báo quốc tế? Rõ ràng chuyện mua bài báo quốc tế là có. Có trường ĐH còn lấy danh sách các giáo sư nước ngoài gắn tên vào thành người của trường mình, trả mỗi bài từ 80 - 100 triệu đồng. Giảng viên làm để được làm GS, PGS, được thưởng; còn trường ĐH làm để được thăng hạng... Thật buồn vì không ít người đang “kinh doanh khoa học”, vị PGS này chia sẻ.

Mỹ Quyên

https://thanhnien.vn/giao-duc/thi-truong-ngam-mua-ban-bai-bao-khoa-hoc-1265279.html?fbclid=IwAR1pQ-eTgc8bHNHWUvCGBSveuGxtaUdhzPTt_g-KANkY3rqxigQbshO1yMY
..