Khoa thi đầu tiên của lịch sử khoa cử Việt Nam được tính là khoa Tam Giáo (Nho, Phật, Đạo) mở năm Ất Mão niên hiệu Thái Ninh thứ 4 của nhà Lý, tức năm 1075.
Tính từ đó, đến năm 1919 (năm khoa cử Nho giáo chấm dứt tại Việt Nam), thì là tới gần 900 năm. Có nhiều nơi tổ chức hội thảo khoa học nhân sự kiện 100 năm kết thúc khoa cử Nho giáo vào năm nay. Cuộc hôm qua, ngày 26/11, tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) là một trong số đó. Hồi mùa hè thì đã có một cuộc ở Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (hai cơ quan đồng tổ chức là Viện Nc Hán Nôm và Viện Sử học), xem lại ở đây.
Hôm qua, mình chủ yếu nói về niên đại 1650s.
Thập niên 1650 mang nhiều ý nghĩa với lịch sử trung đại Việt Nam. Khi đó, lãnh thổ Việt Nam ngày nay có ba đàng, là Đàng Trên, Đàng Ngoài, Đàng Trong. Gọi là thế chân vạc (hay đỉnh lập cục diện, hay three kingdoms). Mình nói về Đàng Trên là chính, trong so sánh với hai đàng còn lại. Các trang 118-161 trong kỉ yếu (toàn kỉ yếu gồm 540 trang).
Dưới là tin tức phổ thông từ các nơi.
Tháng 11 năm 2019,
Giao Blog
---
..
Sáng 26/11, Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám tổ chức “Hội thảo khoa họcVăn Miếu – Quốc Tử Giám và Giáo dục Nho học Việt Nam” nhân kỷ niệm 100 năm diễn ra khoa thi Hội, thi Đình cuối cùng của chế độ khoa cử Nho học (1919-2019).
Toàn cảnh Hội thảo.
Trong suốt chiều dài phát triển của lịch sử dân tộc, giáo dục luôn là một trong những lĩnh vực được nhà nước, nhân dân ta quan tâm và chú trọng. Vì thế, ngay từ buổi đầu bình định giang sơn, dựng xây đất nước, các triều đại nhà Ngô, Đinh, Tiền Lê khuyến khích việc học tập trong nhân dân nhưng vì nhiều lý do mà chưa có điều kiện chăm lo phát triển một nền giáo dục quốc gia. Đến thời Lý, đặc biệt từ vua Lý Nhân Tông trở đi, nhận thức rõ giáo dục là công việc hệ trọng của quốc gia, triều đình đã cho dựng Quốc Tử Giám, mở khoa thi kén chọn nhân tài. Những sự kiện này đã mở ra dấu mốc chính thức cho nền giáo dục khoa cử Nho học ở nước ta.
Tháng 2 năm Ất Mão niên hiệu Thái Ninh thứ 4 (1075) dưới thời vua Lý Nhân Tông, triều đình mở khoa thi Nho giáo tam trường để kén chọn Minh kinh bác học nhằm tuyển chọn người học rộng, tinh thông sách vở bổ dụng làm quan trong triều đình.
Kể từ khoa thi đầu tiên vào năm 1075 ở Thăng Long đến kỳ thi Hội cuối cùng ở Trung Kỳ năm 1919, các triều đại quân chủ đã tổ chức được 183 khoa thi đại khoa, lấy đỗ 2898 vị Tiến sĩ, Phó bảng.
Trải qua 844 năm phát triển, nền giáo dục khoa cử tuy thịnh suy tùy thời nhưng đã gánh vác được sứ mệnh bồi thực nguyên khí, cử hiền nhiệm năng mà lịch sử đã giao phó. Hơn thế nữa, giáo dục Nho học đã từng bước tạo ra một tầng lớp sĩ phu có khí tiết, đức độ, rất có uy tín trong nhân dân. Đây là những người con ưu tú, những danh nhân văn hóa gắn bó với vận mệnh đất nước bằng những cống hiến bền bỉ với tài năng và nhân cách của mình.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Hữu Mùi, Phó Viện Trưởng Viện nghiên cứu Hán Nôm thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, thông qua những khoa thi chủ lực, các triều đình đã tuyển chọn được nhiều nhân tài để bổ sung vào bộ máy nhà nước. Tên của họ, ngoài được ghi trong các sách Đăng khoa lục, còn được khắc vào bia Tiến sĩ dựng tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám Thăng Long và Văn Miếu Huế.
Văn Miếu – Quốc Tử Giám là đỉnh cao và trở thành biểu tượng của nền giáo dục khoa cử Việt Nam.
Phát biểu tại Hội thảo, TS Lê Xuân Kiêu – Giám đốc Trung tâm hoạt động VHKH Văn Miếu Quốc Tử Giám khẳng định: “Gắn liền giáo dục khoa cử Nho học Việt Nam, không thể không nhắc tới Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Tháng Tám năm Canh Tuất niên hiệu Thần Vũ thứ 2 (1070), Văn Miếu được xây dựng tại kinh thành Thăng Long để thờ Khổng Tử và nơi Hoàng Thái tử đến học. Đến năm Bính Thìn niên hiệu Anh Vũ Chiêu Thắng (1076) lập Quốc Tử Giám sát gần Văn Miếu để làm nhà học, đồng thời “tuyển trong các văn thần lấy những người có văn học, bổ vào đó”.
Hơn 700 năm, Văn Miếu – Quốc Tử Giám tồn tại song hành, gắn bó chặt chẽ với nhau, là đỉnh cao và trở thành biểu tượng của nền giáo dục khoa cử Việt Nam. Nơi đây đã chứng kiến và lưu dấu chặng đường phát triển của giáo dục Đại Việt. Từ giai đoạn đỉnh cao khi Nho học ở thời kỳ phát triển rực rỡ cho đến những ngày tường in dấu rêu phong, sân thưa vắng bóng người trong thời suy vi của chế độ quân chủ. Từ khi là Văn Miếu, Quốc Tử Giám của chốn kinh đô – trung tâm chính trị, văn hóa, giáo dục của Nhà nước đến khi chỉ là Văn Miếu Bắc thành, trường học của một Phủ Hoài Đức. Và ngày nay, trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế, Văn Miếu – Quốc Tử Giám là khu di tích lịch sử văn hóa, nơi quảng bá những giá trị văn hóa Việt Nam với bạn bè quốc tế và là nơi giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, các học sinh sinh viên về tinh thần tôn sư trọng đạo, hiếu học, hiếu nghĩa của cha ông ta. Cho dù trải qua những thăng trầm của lịch sử, Văn Miếu – Quốc Tử Giám vẫn luôn lưu giữ trong mình tinh thần nhân văn, tinh thần học thuật, truyền thống hiếu học và niềm tự hào về một biểu tượng của văn hiến và trí tuệ Việt Nam”.
TS Lê Xuân Kiêu – Giám đốc Trung tâm hoạt động VHKH Văn Miếu Quốc Tử Giám phát biểu tại Hội thảo.
Với 23 tham luận của các nhà khoa học, đại biểu đến từ nhiều trung tâm nghiên cứu, Hội thảo đã tập trung vào chủ đề: Lịch sử giáo dục khoa cử Nho học Việt Nam; Văn Miếu – Quốc Tử Giám với vai trò và vị thế của trường Quốc học và Truyền thống giáo dục khoa cử của các vùng văn hóa.
Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng đã làm rõ hơn những giá trị văn hóa của giáo dục Nho học trong lịch sử Việt Nam cũng như dấu ấn còn lưu lại trong đời sống hôm nay. Đồng thời, từ những bài học kinh nghiệm của lịch sử, từ kết quả của một nền giáo dục hướng cho con người tới “Thành đức”, “Đạt tài” và tinh thần phụng sự cho Tổ quốc, quán chiếu vào nền giáo dục thực tại, tìm ra những phương thức cho giáo dục, một nền giáo dục của dân tộc, nhân văn, hiện đại, sáng tạo, làm nền tảng, nuôi dưỡng tinh thần dấn thân, phụng sự để xây dựng đất nước phát triển bền vững, chung sống cùng các dân tộc khác trong một thế giới đầy biến động hiện nay.
Thanh Thuý
..
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Khi sử dụng tiếng Việt, bạn cần viết tiếng Việt có dấu, ngôn từ dung dị mà lại không dung tục. Có thể đồng ý hay không đồng ý, nhưng hãy đưa chứng lí và cảm tưởng thực sự của bạn.
LƯU Ý: Blog đặt ở chế độ mở, không kiểm duyệt bình luận. Nếu nhỡ tay, cũng có thể tự xóa để viết lại. Nhưng những bình luận cảm tính, lạc đề, trái thuần phong mĩ tục, thì sẽ bị loại khỏi blog và ghi nhớ spam ở cuối trang.
Ghi chú (tháng 11/2016): Từ tháng 6 đến tháng 11/2016, hàng ngày có rất nhiều comment rác quảng cáo (bán hàng, rao vặt). Nên từ ngày 09/11/2016, có lúc blog sẽ đặt chế độ kiểm duyệt, để tự động loại bỏ rác.