Câu chuyện xuất bản sách nghiên cứu (trường hợp ở Nhật Bản)

Mình gần gũi với hai bác giám đốc xuất bản. Một người ở Tokyo, chuyên xuất bản những sách hàng đầu của giới khoa học xã hội. Một người thì ở một miền quê, chuyên xuất bản các loại tư liệu địa phương - mà hưởng lợi, hẳn là có các nhà nghiên cứu địa phương ấy, như mình (vì bản in với bản viết tay, có cả hai để đối chiếu).

Ở giữa hai bác này, thì cũng gần gũi với một bác xuất bản thứ 3. Cũng ở Tokyo, nhưng chuyên các loại sách đặc biệt (có khi, bỗng nhiên thành ra sách bán chạy trên thị trường, nhưng cũng có khi thì gây nguy cơ sập tiệm). Bác thứ ba này, có một hai mùa hè còn cử biên tập viên đến tận trường, gặp mình ở trong khuôn viên trường, và thực hiện các phỏng vấn có ghi âm (hồi ấy, mình thấy lạ là biên tập viên vẫn còn dùng cái ghi âm dạng băng từ có kích cỡ lớn, còn bọn mình dùng loại kĩ thuật số IC từ nhiều năm trước đó rồi). Máy ảnh thì nhà xuất bản ấy dùng loại tối tân. Cũng lạ.

Bác thứ nhất ở Tokyo thì nhất định có mặt trong các đại hội nghiên cứu hàng năm của hội nghiên cứu. Bây giờ, đang là dịp đại hội nghiên cứu năm 2019 của Hội Nhân loại học Văn hóa Nhật Bản. Chắc là ông sẽ bày một gian hàng ở chỗ nào đó khu vực sảnh lớn. 

1. Bây giờ thì nghe một ông tác giả, tức phía mang sách đi xuất bản, tâm sự về một cuốn sách vừa được in lại và được hoan nghênh, bán chạy lắm.

2. Theo tâm sự của ông, thì loại sách nghiên cứu, về cơ bản là phần "thu nhập" bằng không. Đừng mơ đến một khoản nào đó lớn từ đó. Phải giác ngộ điều đó mà xuất bản sách. Cũng phải luôn cảm ơn các nhà xuất bản. Họ làm thế nào để sách nghiên cứu được ra mắt, và có thể tiêu thụ được, là công việc thành nghề rồi.

3. Tạm đưa bài đó về đây, làm tư liệu đầu tiên. Sau sẽ đưa thêm các bài khác (lấy các tâm sự của phía tác giả, phía xuất bản), vẫn vào mục bổ sung như mọi khi.

---

出版社への感謝

NEW!2019-05-31 13:33:35

テーマ：

言語

昨日は拙著『新版　日本語語用論入門』のことでTwitterとFacebookに書き込んだら思わぬ反響がありましたので、ブログでも一言。

この本は大学の教科書を意図して、共同研究者である牧原功氏（群馬大学准教授）と小野正樹氏（筑波大学教授）との共著で作った本です。専門書ではありませんが、あるいみでは専門書より難しい面もあります。専門的内容を初学者にもわかりやすく解説するためには、著者はそれだけ奥深く理解し、論述や説明の内容をコントロールできる力量がなければならないからです。

果たして本書がその評価に適うものとなっているかどうかはわかりませんが、我々３名の勤務先だけでなく、諸大学で教科書に採用していただいている旨、版元の明治書院さんからも伺ったり、あるときは学会等で「あなたの本を教科書に使っていますよ」と直接お声かけいただいたりなどしておりまして、大変ありがたいことだと思っています。

もっともこのたびの日本語学会での売り上げ部数１位につきましては、教科書採用とは関係なく、すべて個人でのご購入ですので、多くの同業の研究者に関心を持っていただいたこととありがたく受け止めています。

さて、反響があった印税についてですが（笑）、夢をつぶすようで恐縮ですがほとんど皆無です。まず、教科書の場合、学生たちに安価で購入してもらえるよう定価を低く抑えます。しかも、初刷に際して多くの関係者に寄贈します。これらの目的から初刷段階での印税は放棄するのが私たち研究者のなかでは一般的なのです。私たちは大学に勤務して給与収入がありますので、出版で稼ごうという考えは全くありません。『永遠の０（ゼロ）』です（笑）

特に研究書というのは売れない本の代表格ですから、その多くが著者の持ち出しによる「自費出版」です。私自身はこれまでの著書８冊を自費出版ではない形で出させていただいていますが、これは出版社、共著者、また多くの方のご厚意によるものとただただ感謝しております。

白帝社さん、くろしお出版さん、明治書院さん、勁草書房さんをはじめ、お世話になった各社の皆さまに格別の御礼を申し上げたいと思います。

少し前に幻冬舎の見城社長が作家の販売部数をツイートして炎上した一件がありました。作家TY氏が自分の本の文庫本化が見送られた経緯をHN氏の著書を批判したからだとツイートしたことに対して、社長は「いやそうじゃなくて、TY氏の本は売れないから文庫本にしたくてもできないんだ」と反論した際に販売部数を出してしまったのです。これに対して作家陣も含めた社会全体が「TY氏を売れない作家と決めつけた」、「作家へのリスペクトがない」、「販売部数という個人情報を暴露するのは出版社の自殺行為だ」などと批判を浴びせ、見城社長と幻冬舎はツイッターを削除し、公式に謝罪しました。

たしかに社長のツイートは軽率だったとは思いますが、多少なりとも編集者をはじめとする出版社のご苦労に触れたことがある一人としては、作家から「自分の本は出してもらって当然」、「出さない出版社が悪い」と批判されるのは辛いことだったのではないかと思います。良い本を企画して、それが売れるようにプロモートしていくのももちろん出版社の仕事ですが、本当に売れる良い本というのはごく一部に過ぎないのです。しかも昨今、さまざまなコンテンツが電子化していくなかで本が売れない時代となり、出版社のご苦労には同情の念を禁じ得ません。本の出版で生計を立てている作家の方々のご苦労も、それはそれで大きいと思いますが、少なくとも私たち大学勤務の研究者は出版社への感謝を忘れない、ということをせめてここに宣言したいと思います。

さまざまな著名人のツイートでも大半は見城社長に批判的であったなかで唯一社長側を擁護するツイートを発信したのは脳科学者茂木健一郎氏でした。彼のツイートには「本を出してもらえることは当たり前ではない」、「出版社の苦労を知っている」、「どうやったら自分の本が出せるのかも全くわからなかった若いときの気持ちを忘れない」といったようなことが書いてありました。私たちと違って売れている本をたくさん出しているであろう茂木氏が敢えてこのようにつぶやいたことに驚き、強く共感しました。

ありがたいことに今年も上半期に注力した本の出稿が終わり、通算9冊目の著書を今秋、くろしお出版から出させていただく予定で進めていただいています。ご苦労をかけている編集者の方に報いるためにも少しは売れてほしいものだと願っています。

https://ameblo.jp/yamaokamasaki/

創価大学関連記事はこちらのサイトをご覧ください。
"Soka University, today" by Yamaoka 

やまおかまさき

• プロフィール
• ピグの部屋

自己紹介：

山岡政紀です。言語学者ですが、文学、音楽、哲学、教育など幅広いテーマに関心があります。また、生き方、...

..