Văn bản Lý Sơn : Xem lại theo yêu cầu của độc giả - 0 (Lời dẫn)

Bìa cuốn sách của Bộ Ngoại giao mới ra, trong có nguyên bản và bản dịch của văn bản Lý Sơn (sách này không bán, muốn có nó thì vào thư viện hoặc tìm bản PDF ở trên mạng)

Lời dẫn: Vừa có một độc giả viết mail cho tôi hỏi về việc bác Nguyễn Xuân Diện gửi thư lên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao liên quan đến cuốn sách châu bản triều Nguyễn do Bộ này xuất bản. Vì liên quan đến chủ quyền quốc gia, nên tôi cũng vừa ngó qua.

Ý kiến chung của tôi liên quan đến việc này là: anh Diện đã cho thấy trách nhiệm của trí thức đối với chủ quyền quốc gia. Lên tiếng bằng việc gửi thư trực tiếp cho Bộ trưởng như vậy, theo tôi, là việc thiết thực. 

Tôi cũng đã có đọc qua và có bản PDF của cuốn sách đó, nên thấy có mấy điểm cụ thể hơn như sau:

1. Quả thực, cuốn sách vẫn còn nhiều lỗi (một số trong đó đã được anh Diện chỉ ra). Bộ Ngoại giao nên tổ chức in lại (có thể là tái bản có sữa chữa). Nếu thực sự cần thiết, có thể hủy bỏ bản cũ mà in lại từ đầu (không phải là tái bản nữa, mà là làm lại để in lại). 

Ghi một trường hợp về nghiên cứu khoa học ở Nhật Bản để tham khảo: Tạp chí chuyên ngành ở Nhật Bản (chỉ nói các tạp chí chuyên ngành của các Học hội mà tôi là hội viên), nếu in có lỗi (không phải là lỗi nội dung, chỉ là lỗi mo-rát hay lỗi chế bản), người ta cũng hủy bỏ bản cũ, ra thông báo về việc hủy, rồi in bản mới và gửi lại cho các hội viên. Ai gây ra lỗi đó phải có lời thanh minh và xin lỗi, và đặc biệt: đền bù tất cả chi phí in lại. 

Tôi vẫn còn lưu những cuốn tạp chí Nghiên cứu Dân tộc học và Nhân loại học Văn hóa (của Hội Nhân loại học Nhật Bản) ở dạng in hỏng và đã bị hủy bỏ. Cũng tức là có bản in lại của các bản hỏng đó. Nếu Bộ Ngoại giao cần tư liệu tham khảo, tôi sẵn sàng cho mượn.

Nói ví dụ trên, gắn đến chuyên ngành, ở lĩnh vực nghiên cứu, là cũng để giúp anh Diện có bằng chứng sát thực hơn việc anh nói "Các hãng xe hơi Toyota, Nisan...chỉ một lỗi nhỏ họ còn thu hồi hàng triệu xe đã bán để xử lý, huống hồ đây lại là tài liệu về lịch sử, về biên giới lãnh thổ, về quốc gia và danh dự dân tộc nên càng không thể cho qua việc này". Xếp sản phẩm Toyota hay Nisan với cuốn sách nghiên cứu thì có phần không đối xứng. 

2. Chi tiết nhầm lẫn giữa con với cháu của các vua, thật ra, không phải là chi tiết lớn. Đại Việt sử kí toàn thư còn sai đầy rẫy, sai đến vài năm vài tháng chứ không vài ngày. Nhưng chúng ta không vì thế mà kêu trời rằng nên vứt bỏ Đại Việt sứ toàn thư đi được. Bởi vậy, trong chuyện nhầm lẫn con với cháu lần này, chỉ cần chỉnh lại là được. Không nên làm to chuyện không cần thiết. Mà bản thân người làm sách cũng đã đã biết nhầm, nên dù chưa thỏa đáng, nhưng đã có tờ đính chính.

3. Chi tiết văn bản Lý Sơn, là văn bản mà anh Diện có duyên cùng sưu tầm và cùng công bố, nhưng ý kiến của anh còn cần bàn luận thêm. Với Bộ Ngoại giao, thì đó lại là văn bản quan trọng lại mang tính thời sự cao, nên rất muốn đưa vào cuốn sách trên. Tôi có thể hiểu ý của người làm sách như vậy. Nhưng để cho kín cạnh mọi chiều, nên cho văn bản Lý Sơn vào phần PHỤ LỤC của sách ấy. Vào PHỤ LỤC rồi thì cũng có thể cho thêm một số cái khác, chứ không chỉ là văn bản Lý Sơn.

Đi sâu hơn một chút nữa, vì đã từng ra Lý Sơn, khảo sát các tập tư liệu tại nhiều gia đình ở ngoài đó, nên bây giờ tôi muốn để tâm đến văn bản này.

Trước hết, tôi muốn xem lại bản dịch của văn bản Lý Sơn. Hiện đang có 2 bản dịch cho nó được công bố: 1. Bản dịch của Nguyễn Xuân Diện và Nguyễn Đức Toàn (có trước); 2. Bản dịch của Phạm Văn Thắm. 

Cũng có thể đã có, hay đang có, một hay vài bản dịch khác. Cũng sẽ xem luôn nếu tiếp cận được.

Khi nào xem xong (không xem ngay được), có thể tôi sẽ đưa lời bình luận, để xem bản nào là bản tốt hơn. Biết đâu cả 2 bản đã công bố nói trên đều tốt rồi, thì thôi, không nói gì nữa. Đầu tiên, từ entry sau sẽ đưa tư liệu về blog đã, để chuẩn bị cho việc xem.

Cũng cần nói rõ từ đầu rằng: cho đến khi viết những dòng này, tôi chưa bao giờ xem kĩ văn bản Lý Sơn, cả nguyên bản và cả bản dịch. Từ hôm nay, mới bắt đầu để tâm đến.