Ở vùng Phủ Giầy (xã Kim Thái huyện Vụ Bản ngày nay) chỉ có một ngọn núi duy nhất. Nó được ghi tên vào sách vở từ xa xưa, cũng được gọi bằng tên dân gian quen thuộc bao đời, đó là "núi Phủ Giầy".
Khoảng một tuần trước, nhân ngày Rằm tháng Tám là dịp đản sinh của Liễu Hạnh công chúa, có các bạn trong tín ngưỡng Tam Tứ Phủ đưa câu hỏi khá thú vị, là "Núi Phủ Dầy ở đâu", trên trang Fb Tín ngưỡng thờ Mẫu (xem ở đây, và có bản lưu ở bên dưới).
Có thể hưởng ứng câu hỏi trên, mà ghi nhanh mấy ý như dưới đây.
1. Núi Phủ Giầy, đúng như tên gọi dân gian đó, là ngọn núi đứng ở trước mặt Phủ Giầy. Cả vùng Phủ Giầy, đúng là chỉ có một ngọn núi duy nhất đó.
2. Vào thời Nguyễn, khi xã Tiên Hương được chính thức đặt tên (tên cũ là xã An Thái) thì núi ấy được ghi vào sách vở là Núi Tiên Hương (Tiên Hương sơn).
3. Núi Tiên Hương là một trong các ngọn núi tiêu biểu ở các làng xã khu vực xung quanh Phủ Dầy. Có thể điểm tên các ngọn núi ấy là: núi Hổ (Hổ sơn), núi Trang Nghiêm (Trang Nghiêm sơn, tức "Núi Ngăm"), núi Lê Xá (Lê Xá sơn), núi Tiên Hương (Tiên Hương sơn),...
Tên xã thường có tên núi tương ứng, tức xã nào thì thường có tên núi mang tên xã ấy.
4. Núi Tiên Hương ở thời Lê, lại mang tên xã thời Lê, tức xã An Thái, nên có tên Núi An Thái. Cái tên "núi An Thái" (An Thái sơn) được ghi vào sách địa chí, được đi vào văn thơ của văn nhân lúc đương thời.
5. Lùi xa hơn, vẫn ở thời Lê, nhưng ở thời điểm sớm hơn, Núi An Thái lại mang tên xã tương ứng, là xã Vân Cát, nên có tên Núi Vân Cát (Vân Cát sơn). Ngọn núi này có liên quan đến những ghi chép khá thú vị, tôi đã nói nhanh từ lâu rồi, sắp tới sẽ nói rõ thêm.
6. Như vậy có thể tạm viết gọn lại thành như sau:
Núi Phủ Giầy = Núi Tiên Hương (xã Tiên Hương) = Núi An Thái (xã An Thái) = Núi Vân Cát (xã Vân Cát).
Hoặc viết theo chiều diễn tiến lịch sử thì:
= Núi Vân Cát (xã Vân Cát) = Núi An Thái (xã An Thái) = Núi Tiên Hương (xã Tiên Hương).
Ngày hôm nay, ở thời điểm 2023 này, núi ấy vẫn đang được gọi là Núi Tiên Hương (dù xã Kim Thái đã có từ nhiều chục năm nay, nhưng là hợp nhất của nhiều làng xã, nên tựa như cái tên "Núi Kim Thái" còn chưa hình thành; giả như sau này, có tên gọi "Núi Kim Thái" thì chúng ta cũng hoàn toàn hiểu được lịch sử diễn tiến của tên núi).
 |
| Bản đồ khu vực xung quanh Phủ Giầy trong Đồng Khánh dư địa chí |
7. Rõ ràng tên ngọn núi tiêu biểu là tương ứng với tên "xã". Xã gì thì núi tên đó. Nhưng cũng cần chú ý điểm sau: có một độ trễ nhất định trong sự song hành tên núi vơi tên xã. Có nghĩa là:
- Có khi tên xã mới rồi,
- Mà tên núi vẫn tạm được quen gọi bằng tên núi cũ (gắn với tên xã cũ).
Ví dụ: khi đã chuyển thành "xã An Thái" rồi, nhưng tên núi có thể vẫn tạm thời là "núi Vân Cát" một thời gian.
Ví dụ nữa: khi đã chuyển thành "xã Tiên Hương" rồi, nhưng tên núi vẫn tạm thời là "núi An Thái" một thời gian.
Ví dụ nữa: hiện đã chuyển thành "xã Kim Thái" (từ nhiều chục năm rồi), nhưng tên núi vẫn là "núi Tiên Hương" - theo tên xã cũ của thời Nguyễn.
Đại khái ghi nhanh vậy.
Tháng 10 năm 2023,
Giao Blog
---
..
https://www.facebook.com/groups/1206338929784116/posts/1791562331261770/
..
CẬP NHẬT
2. Bản đồ Google Maps (tháng 10 năm 2023)
1. Bạn Diệu Hỷ mới lên một bài ngắn trên trang Tín ngưỡng thờ Mẫu (ngày 28/10/2023)
"
"
https://www.facebook.com/groups/1206338929784116/posts/1807569349661068
..
1. Bạn Diệu Hỷ mới lên một bài ngắn trên trang Tín ngưỡng thờ Mẫu (ngày 28/10/2023)
Trả lờiXóa