Học thuật và truyền thông : kinh nghiệm về nhuận bút, nhuận miệng, hợp đồng (học giả Bùi Xuân Đính)

Kinh nghiệm của học giả Bùi Xuân Đính (Viện Dân tộc học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam).

Lấy nguyên về từ Fb BXĐ.

Tháng 12 năm 2022,

Giao Blog

---

Bùi Xuân Đính

rdpsoeotSnt53t2fut7301i7mfula6illlúg9c23ah137093 54fff3icupc  · 

ĐỂ “GIÀ MÀ KHÔNG BỊ DẠI”

Hôm qua, bài “Già mà vẫn dại” của mình được khá đông người quan tâm. Nhiều bạn gọi hỏi sự thể một vài chi tiết. Có người phân tích với tôi thế này:

1. Nxb. Giáo dục có rất nhiều công ty con, hoặc công ty hợp tác, cộng tác. Họ nhận các phần việc khác nhau từ Nxb. rồi thuê lại các công ty khác, hoặc các chuyên gia, nhà khoa học. Định mức công việc, giá cả như thế nào chỉ có công ty và Nxb. biết với nhau, người được thuê không thể biết, thuận thì làm theo giá đặt ra của công ty đứng thuê, không thuận thì thôi. Cũng nhiều nhà khoa học, chuyên gia nhận làm vì muốn đóng góp kiến thức chứ không phải vì tiền, nên tham gia bằng lòng tin với nhau là chính, mà không đòi hỏi, hoặc hỏi kỹ các thủ tục, chế độ thù lao. Đây là kẽ hở để nhiều công ty hoặc những người môi giới (hay “cai”) lòe những người làm thuê để kiếm lợi.

2 . Trường hợp của mình, có thể hai tình huống: một là, có một Công ty Bảo Linh thật sự, nhưng làm ăn gian trá (không thỏa thuận, ký hợp đông với chuyên gia, tự tiện định giá rồi trả chuyên gia một số tiền rất nhỏ mọn - đó là một sự xúc phạm); hai là, người “cai đầu dài” mạo danh công ty, lợi dụng lòng tin, sự “xuê xoa” của chuyên gia, thỏa thuận với họ về công việc (đòi hỏi chất lượng cao), nhưng thù lao lại rất thấp, không ký hợp đồng gì cả, sau khi nhận được sản phẩm của chuyên gia đã gửi trả “thù lao” cho họ bằng việc chuyển tài khoản rất “vô minh”, “vô định” như ảnh hôm qua mình đưa trên Fb.

Rõ ràng, chỉ trong lĩnh vực hẹp này, ở Nxb. Giáo dục đã có nhiều kẽ hở để cho một số công ty, kẻ xấu lừa đảo.

Mình không muôn làm to chuyện vụ việc này, vì còn muốn yên thân để lao vào mấy bản thảo lớn đang làm; vả lại số tiền bị “thiệt hại” không lớn (nếu trả theo đúng chế độ chuyên gia mà mình đã cộng tác với một số cơ quan làm ăn rất minh bạch, đàng hoàng thì chỉ vài triệu đồng). Nhưng qua vụ này mình được bài học rất lớn:

1. Trong hợp tác, cộng tác làm việc, dù với người quen hay không quen, không xuề xòa, bỏ qua, mà phải luôn giữ nguyên tắc, thỏa thuận kỹ, rõ về nội dung, tiến độ công việc và đừng ngại, “sĩ diện” mà không hỏi đến thù lao, công sá; bởi xã hội bây giờ rất bát nháo, nhiều kẻ chỉ lợi dụng lòng tin, sự dễ dãi đời thường của con người, nhất là của các nhà khoa học. Điển hình cho sự lợi dụng này là một số phóng viên, BTV của một số chương trình truyền hình, mà mình đã bị vài lần trước đây: kỳ công dựng kịch bản, trả lời họ, nhưng xong việc là chuồn luôn, không động chạm gì đến thù lao, vì họ tưởng “mình thích lên truyền hình” (thực ra, mình đã lên truyền hình từ 1996 rồi). Một kẻ ở Truyền hình An ninh và hai kẻ ở Truyền hình Đối ngoại đã bị mình chửi cay nghiệt khi “cuốc lủi” thù lao của mình cách đây vài năm. Từ sau đó, mỗi khi phóng viên, BTV nhà đài nào xin phỏng vấn, ghi hình (quãng thời gian một tiếng trở lên), mình đều hỏi :”Các anh, chị có trả nhuận miệng không?” (nhưng không đặt giá cụ thể). Tuy nhiên, hầu hết các nhà đài rất đứng đắn, ghi hình 30 phút, thậm chí 15 phúc cũng cho tiền!

2. Giữ nguyên tắc là đúng, nhưng đừng quá, mà quan trọng vẫn là lòng tin với nhau, vì bọn “bậy bạ” (mà mình đã gặp) chỉ là số ít, còn đa số cá nhân, cơ quan mà mình đã cộng tác (hay sử dụng chút kiến thức của mình) đều đứng đắn. Ở đây, xin nêu một trường hợp mới nhất: tháng trước, một cú ĐT lạ gọi vào máy của mình, nói là người của một bộ phận thuộc Đài TNVN, mời mình tham gia biên soạn các mục từ để phổ biến kiến thức trên đài. Sau khi nghe chị ấy nói yêu cầu công việc và thù lao, mình nhận lời và bắt tay vào việc, rồi nhanh chóng hoàn thành để chuyển sang việc khác. Đến hôm 12/12 vừa rồi, mình đang họp tổng kết năm của Hội VNDG Hà Nội tại rạp Chuông Vàng, chị ấy liên hệ và xin gặp, rồi trao cho mình bộ hồ sơ gồm hợp đồng, biên bản bàn giao sản phẩm, biên bản nghiệm thu và biên bản thanh lý, tất cả đều có con dấu ở cuối cùng dấu giáp lai và đề nghị mình ký. Chị ấy nói, vài ngày nữa sẽ chuyển tiền qua tài khoản. Một cách làm rất chuyên nghiệp. Chị ấy nói sẽ còn mời mình cộng tác ở các chương trình khác. Mình vui vẻ nhận lời (hai ảnh liên quan đến văn bản hợp đồng, không đưa ra hết vì dính đến chữ ký).

Mình khép lại câu chuyện “GIÀ MÀ VẪN DẠI” trên Fb ở đây, để lại vùi đầu vào bản thảo lớn đang làm, nhưng vẫn phải kiên quyết làm rõ vụ việc bằng gửi đơn lên Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng cơ quan công an (chưa rõ bộ phận nào, cấp nào), đề nghị làm rõ Công ty Bảo Linh là công ty nào mà lại có việc làm khuất tất như vậy (hay là công ty ma?), biết đâu có kẻ mạo danh công ty, giả chữ ký của mình để nhận số tiền lớn (nghe nói, các dự án này của Bộ GD và ĐT có kinh phí khá lớn?), để một ngày đẹp giời nào đó, cơ quan thuế đến tróc nã mình vì trốn thuế!

https://www.facebook.com/buixuandinhdth/posts/pfbid0vsMDqKyn6Zuc22S5bMWVrkgcF2gUnaQrfmS332yomVyJKDDn3rH9Qn15fJU3en89l

..

Bùi Xuân Đính

Sdonroptes3a6g5i86lờ06t3u02a13906mhc47l1707l1c367i6ghfu2 0uu  · 

GIÀ MÀ VẪN DẠI !

Người “Già mà vẫn dại” ở đây, không ai khác, chính là mình !!!! Lẽ ra, chuyện này người ta phải giấu đi, nhưng mình phải phô ra để cảnh báo với mọi người, dừng dại như mình nữa.

Chẳng là thế này: hồi tháng 4/2022, một người quen ở một cơ quan nghiên cứu về văn hóa gọi cho mình, đại ý :” Bên Nhà xuất bản Giáo dục đang xây dựng kịch bản học liệu về các nghề thủ công của người Việt cho học sinh phổ thông, họ nhờ em giới thiệu chuyên gia, em giới thiệu thầy, nếu thầy đồng ý, em sẽ cho bên ấy số ĐT của thầy”. Tin người quen, dù không dạy chị ấy ngày nào, nhưng vì chị ấy từ lâu vẫn gọi mình là “thầy”, nên chỉ hỏi qua yêu cầu về công việc và nhận lời. Vài ngày sau, một người tên là Bích Ngọc, số ĐT 035.957. 5442 (2 ảnh đầu kết nối zalo với mình) nói là người của một công ty thuộc Nxb. Giáo dục, nhờ thầy biên tập thẩm định các nội dung kịch bản cho 20 làng nghề, mỗi làng được thuyết trình 3 phút. Mình đồng ý các yêu cầu công việc mà chị Ngọc nói ra, cuối cùng hỏi chế độ thù lao thì chị bảo :” Sẽ trả theo chế độ chuyên gia”. Tin là người của Nxb. Giáo dục, nên mình bảo chuyển kịch bản qua email, rồi biên tập theo chế độ Track changes, khá kỳ công (các ảnh tiếp theo). Biên tập lần một, rồi là lần hai sau khi bên kia đọc. Giữa tháng 4 hoàn thành. Vì bận nhiều việc khác, mình chẳng để ý gì đến hỏi tiền thù lao của việc này, gần đây, sực nhớ ra, gọi điện hỏi chị Ngọc, yêu cầu trả hợp đồng để thanh toán thì chị Ngọc nói để hỏi lại, chắc vài ngày nữa sẽ có. Chiều qua (14/12, lúc 17h16, TK của mình “rinh” với nội dung :”Cty Bảo Linh thanh toán theo HĐ, số tiền 500.000 đồng” (không ghi địa chỉ công ty, số HĐ….)/ Ảnh cuối. Mình nghi ngờ đó là tiền của bên Nxb. Giáo dục chuyển, nhưng bất ngờ với số tiền trên. Các bạn có biết không, hơn 5 ngày mình hỳ hục biên tập, cân nhắc từng ý, từng từ cho chuẩn và cho đúng dung lượng 3 phút/ làng nghề. Vậy mà họ cho được những 500 k! Ôi, sao mà họ quý trọng, đánh gia cao chất xám của chuyên gia thế?

Bức xúc, gọi điện ngay cho người quen, cho chị Bích Ngọc, thì được câu trả lời quanh co. Mình bảo, tôi không chủ ý trước hết đòi tiền thù lao, mà để hỏi xem công ty đó làm ăn kiểu gì mà có dấu hiệu lừa đảo như vậy, yêu cầu người đứng đầu công ty gọi điện cho tôi để trao đổi. Nhưng đến sáng nay, không có hồi âm. Gọi cho người quen (giới thiệu) thì người đó nói cũng không biết địa chỉ công ty đó ở đâu, vì “em chỉ làm việc qua ĐT” (!?). Gọi điện cho Bích Ngọc 5 lần đều không nghe máy. Gọi điện về AngriBank để xác minh công ty đó thì cũng chỉ được mỗi thông tin: ”Tin nhắn kèm theo chỉ có một dòng “CÔNG TY BẢO LINH THANH TOÁN TIỀN CHO HỢP ĐỒNG”, không có địa chỉ, tài khoản của phía gửi. Tra trên mạng “Công ty Bảo Linh, Nhà xuất bản Giáo dục" thì chỉ có mỗi địa chỉ “Công Ty CP Phát Triển Giáo Dục Bảo Linh - Thành phố Quảng Ngãi, Quảng Ngãi

Mã số thuế: 4300753499, giám đốc: Võ Tiến Dũng. Điện thoại: 0905088882.”, không biết có phải công ty này không? Chắc không?

Không chịu được cơn cáu tức vì bị lừa đảo, bị xúc phạm, đưa lên Fb để “giải ức” vậy. Nếu đúng "Bảo Linh" là công ty thuộc Nxb. Giáo dục thì đây lại thêm bằng chứng cho kiểu làm ăn mang tính lừa đảo, gian dối của đơn vị xuất bản đầy tai tiếng này.

Dẫu sao, mình vẫn phải tự trách mình, đã bỏ qua nguyên tắc làm việc, quá tin người. Được một bài học lớn của tuổi già. Đăng lên để mọi người cùng biết, nhất là các chuyên gia, mà tránh, đừng bị lừa như mình (số tiền trong vụ này không đáng là bao, vì mình vẫn giúp không công nhiều cơ sở, cá nhân, tập thể), nhưng tức vì bị trấn lột, bị chụp giựt, bị lừa từ một công ty ngành giáo dục. Đây là lần đầu tiên trong đời cầm bút, mình bị lừa. Hãy tẩy chay cái gọi là “Công ty Bảo Linh” này đi, bởi nó là hiện hình là “Giảo Kinh” (gian giảo kinh khủng). Chị Bích Ngọc trong trường hợp này cũng là kẻ tiếp tay cho gian dối, lừa đảo, mình vừa nối được điện thoại (đến lần gọi thứ sáu) thì trả lời quanh co! Cũng nên tẩy chay cả chị này, nhắc lại, số ĐT của chị này đã ghi ở trên.

https://www.facebook.com/buixuandinhdth/posts/pfbid0q2gwC6Bm4iceeJU47qHqQyYeMKSZh9w9vszUJU3jvirtz4aVSXbrpL7nJv9CMb11l

..