---
13:30 ngày 19 tháng 08 năm 2016
Chiêm ngưỡng 12 dòng tranh dân gian Việt Nam
TPO - 12 dòng tranh dân gian tiêu biểu của Việt Nam như Tranh Đông Hồ, Tranh Kim Hoàng, Tranh Hàng Trống, Tranh Thập vật, Tranh làng Sình, Tranh Đồ thế Nam Bộ, Tranh Kính Nam Bộ, Tranh Thờ miền núi, Tranh Gói vải,... đang được trưng bày tại Bảo Tàng Hà Nội.
Triển lãm giới thiệu 12 dòng tranh dân gian của nhà sưu tập Nguyễn Thị Thu Hòa - Giám đốc Bảo tàng Gốm sứ Hà Nội gồm Tranh Đông Hồ, Tranh Kim Hoàng, Tranh Hàng Trống,...Bên cạnh đó kết hợp giới thiệu bộ sưu tập tranh dân gian của Bảo tàng Hà Nội như tranh
Tranh Đông Hồ treo trong ngày Tết đã trở thành một thú chơi tao nhã, một phong tục đẹp của người nông dân Việt Nam xưa, các gia đình dù giàu hay nghèo, ngoài bánh chưng, thịt mỡ dưa hành đều không thể thiếu câu đối đỏ cùng những bức tranh Tết.
Trong các loại tranh chơi Tết của vùng châu thổ Bắc Bộ, tranh dân gian Đông Hồ thuộc dòng tranh in từ ván khắc gỗ là điển hình hơn cả. Ra đời từ khoảng thế kỉ 16 - 17 và phát triển cho đến nửa đầu thế kỉ 20 sau đó suy tàn dần. Đây là dòng tranh gắn bó và thể hiện sinh động xã hội nông nghiệp Việt cổ truyền, phong tục, tập quán, sinh hoạt của người dân Việt Nam.
Trên nền giấy ấy, một số tờ tranh chỉ cần diễn hình bằng nét đen, phần lớn bảng màu của tranh sử dụng chất liệu trong tự nhiên như trắng của sò điệp, đen của than lá tre già, đỏ của gỗ vang, xanh của lá chàm, vàng của hoa hòe,… Những màu nguyên ấy đều được in mảng bẹt cạnh nhau không cần màu trung gian.
Tranh Kính Nam Bộ là một sản phẩm không thể thiếu trong nghệ thuật trang trí nội thất của người dân Nam bộ, việc treo tranh Kiếng trong nhà đã tạo ra nét văn hóa riêng của người dân Nam bộ so với các vùng miền khác ở nước ta. Dòng tranh Kiếng có nhiều chủng loại đa dạng: Tranh thờ tổ tiên, tranhThần, Phật, tranh chúc tụng, tranh cảnh vật trang trí nội thất.... Ở đó có loại vẽ thuần bằng sơn màu đa sắc (thêm ngân nhũ và kim nhũ) hoặc kết hợp với kỹ thuật tráng thủy, độc đáo nhất là tranh Kiếng cẩn ốc xà cừ.
Tranh Kiếng đã đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng và mĩ thuật của công chúng khắp các thôn xã từ miền Đông Nam bộ đến miền Tây Nam bộ và trở thành những tác phẩm nghệ thuật dân gian không thể thiếu được trong các gia đình. Ngày nay, nghệ thuật vẽ tranh Kiếng dân gian Nam Bộ không còn được ưa chuộng và phát triển như xưa, cần có các phương án bảo tồn và phát huy các giá trị nghệ thuậttruyền thống này để lưu giữ cho kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam.
Triển lãm trưng bày 200 hiện vật, trong đó có 50 hiện vật của Bảo tàng Hà Nội. Điểm nhấn trong triển lãm lần này là bộ sưu tập mộc bản kinh phật,mộc bản tranh thập vật,tranh làng Sình của bảo tàng.
Tranh Hàng Trống 2 loại là tranh thờ và tranh tết,trong đó 80% là tranh thờ. Dòng tranh Hàng Trống phát triển ở các phố Hàng Trống, Hàng Nón… (Hà Nội). Cách diễn hình tinh vi, phong phú trong khuôn khổ bức tranh và trong nhiều loại tranh. Khuynh hướng tranh trục cuốn phương Đông được sử dụng mạnh mẽ nhằm tạo không gian có nhiều mảng trống, gợi cảm và thanh cảnh theo thị hiếu của dân thành thị.
12 dòng tranh tiêu biểu được trưng bày như Tranh Đông Hồ, Tranh Kim Hoàng, Tranh Hàng Trống, Tranh Thập vật, Tranh làng Sình, Tranh Đồ thế Nam Bộ, Tranh Kính Nam Bộ, Tranh Thờ miền núi, Tranh Gói vải, Tranh Thờ đồng bằng, Tranh Vải.
Các tác phẩm tranh dân gian nổi tiếng như: Lý ngư vọng nguyệt, Thất đồng, Ngũ hổ, Tố nữ; bộ tranh truyện: Hoa Tiêu, Kiều... bộ tranh về cảnh dạy học, cảnh nhà nông hay các kiểu khác: canh, tiều, ngư, mục (nhà nông, tiều phu, đánh cá, chăn trâu); các tranh thờ: Tam toà Thánh Mẫu, Phật, Tứ phủ, Ngọc hoàng... làm cho dòng tranh có thể sánh ngang với bất cứ dòng tranh đồ hoạ danh tiếng nào.
Đến nay dòng tranh Hàng Trống chỉ còn một mình họa sĩ Lê Đình Nghiên, là con cháu của nghệ nhân Lê Đình Liệu, xưởng vẽ ở phố Cửa Đông Hà Nội hiện còn lưu giữ khoảng 50 ván in Hàng Trống, cổ nhất có tuổi chừng 200 năm.
Ngoài ra, tranh Kim Hoàng có một điểm đặc biệt, là những câu thơ Hán tự được viết theo lối chữ thảo trên góc trái bức tranh. Cả thơ và hình vẽ tạo nên một chỉnh thể hài hoà, chặt chẽ cho tranh. Tranh Kim Hoàng không sử dụng giấy điệp như tranh Đông Hồ hay giấy dó như tranh Hàng Trống mà in trên nền giấy đỏ, giấy hồng điều, hoặc giấy vàng tàu nên còn được gọi là tranh Đỏ. Ở tranh Kim Hoàng, các nghệ nhân chỉ sử dụng một bản khắc để in nét đen lên giấy rồi dựa vào đó mà tự do chấm phá màu sắc theo cảm xúc riêng của mỗi người. Vì thế, mỗi bức tranh có một sự phóng khoáng và diện mạo riêng, dù cùng được in ra từ một bản khắc.Đây là điểm được ưa chuộng nhất ở tranh Kim Hoàng.
Tranh Thập vật được in ra từ các chùa làng Việt khắp châu thổ Bắc Bộ. Nội dung của loại tranh này thể hiện nét tâm linh một thời của người Việt thuở còn chế độ phong kiến. Có lẽ cách đây mấy thế kỷ, khoảng suốt từ thời Lê-Trịnh qua Nguyễn đến Pháp thuộc… là thời thịnh trị nhất của loại tranh này.
Cùng với tranh khắc, mỹ thuật dân gian Việt Nam còn có những bức tranh vẽ tay của các tác giả khuyết danh thuộc dân tộc thiểu số ở vùng miền núi phía Bắc: Tày, Nùng, Dao, Cao Lan…Tranh thờ mang sắc thái và giá trị thẩm mỹ rất riêng. Tranh có lối bố cục lạ: hẹp, dài và dày đặc các nhân vật thần linh. Về cơ bản loại tranh này vẽ bằng bột màu trên giấy.Màu sắc tranh thờ thường là màu bột và một số màu lấy từ tự nhiên (đá sỏi son, lá chàm, hoa hòe, than lá tre, bột vỏ sò vỏ điệp…), do vậy ít pha trộn như đỏ, vàng, trắng, đen, xanh lá cây..., đâu đó còn dùng cả vàng lá, bạc lá thếp thêm vào tranh tạo nên sự quện ấm tươi tắn, linh thiêng.
Tranh Hàng Trống.
12 dòng tranh dân gian được trưng bày tại Bảo tàng Hà Nội.
Tranh làng Sình là dòng tranh mộc bản được sử dụng phổ biến ở cố đô Huế với mục đích cúng lễ.Tranh làng Sình khác với tranh Đông Hồ (Bắc Ninh), tranh Hàng Trống (Hà Nội) bởi chức năng duy nhất là phục vụ thờ cúng, cúng xong là đốt. Vì vậy, đến nay chỉ còn những bản khắc gỗ là hiện vật quý giá còn lưu giữ được ở nhà ông Kỳ Hữu Phước - một nghệ nhân làm tranh lâu năm ở làng Sình.
Tranh làng Sình chủ yếu là tranh phục vụ tín ngưỡng.Với khoảng hơn 50 đề tài tranh phản ảnh tín ngưỡng cổ sơ, người dân thờ tranh cầu mong người yên, vật thịnh... Ngoài các đề tài tín ngưỡng, phục vụ thờ cúng còn có tranh tố nữ, tranh tả cảnh sinh hoạt xã hội.
Cùng với tranh khắc, mỹ thuật dân gian Việt Nam còn có những bức tranh vẽ tay của các tác giả khuyết danh thuộc dân tộc thiểu số ở vùng miền núi phía Bắc: Tày, Nùng, Dao, Cao Lan…Tranh thờ mang sắc thái và giá trị thẩm mỹ rất riêng. Tranh có lối bố cục lạ: hẹp, dài và dày đặc các nhân vật thần linh.
Các kỹ thuật in tranh Đông Hồ.
Bảo tàng Hà Nội phối hợp với Bảo tàng Gốm sứ Hà Nội tổ chức trưng bày chuyên đề “12 dòng tranh dân gian tiêu biểu Việt Nam”. Triển lãm nhằm giới thiệu với đông đảo nhân dân Thủ đô Hà Nội và khách quốc tế nét độc đáo của tranh dân gian Việt Nam, góp phần bảo vệ, giữ gìn và phát huy truyền thống của dân tộc và được mở cửa từ Thứ Ba đến Chủ Nhật hàng tuần.http://www.tienphong.vn/van-nghe/chiem-nguong-12-dong-tranh-dan-gian-viet-nam-1040511.tpo
Cập nhật: 19-08-2016 10:27
(HanoiTV) - Triển lãm 12 dòng tranh dân gian tiêu biểu Việt Nam như: Tranh Đông Hồ, tranh Kim Hoàng, tranh Hàng Trống, tranh Thập vật, tranh làng Sình, tranh Đồ thế Nam Bộ, tranh Kính Nam Bộ... đã ra mắt công chúng Thủ đô và khách du lịch vào chiều 18/8 tại Bảo tàng Hà Nội. Ảnh: Viết Mạnh
Tại triển lãm, ngoài những dòng tranh phổ biến nhiều người biết đến như tranh Đông Hồ, Hàng Trống thì những dòng tranh nhiều người còn chưa được biết mà chỉ nghe đến đã được giới thiệu rõ nét tại đây.
12 dòng tranh dân gian tiêu biểu Việt Nam được trưng bày: Tranh Đông Hồ, tranh Kim Hoàng, tranh Hàng Trống, tranh Thập vật, tranh làng Sình, tranh Đồ thế Nam Bộ, tranh Kính Nam Bộ, tranh Thờ miền núi, tranh Gói vải, tranh Thờ đồng bằng, tranh Vải.
Trong đó, một số dòng tranh đã từng phổ biến trong quá khứ nhưng nay đã bị mai một bởi thời gian như tranh Vải, tranh được vẽ trên vải của người KhmerKhmer ở đồng bằng Sông Cửu Long
Bên cạnh đó, triển lãm còn giới thiệu bộ sưu tập tranh dân gian của Bảo tàng Hà Nội như: Tranh và ván in tranh Hàng Trống; tranh thờ người Dao; tượng phật cổ…
Tranh Thập vật - thể hiện nét tâm linh thời xưa của người Việt, nội dung tranh thể hiện sự chu toàn dành cho người đã mất khi về thế giới bên kia có được sự đầy đủ về vật chất
Tranh dân gian Làng Sình - dùng để đốt sau khi cúng hoặc làm tranh thờ độ mạngmạng, thể hiện sự gửi gắm nề tin về sự bình an, sức khoẻkhoẻ, tài lộc của cư dân nơi dải đất miền Trung từ Thanh Hoá đến Bình Thuận
Tranh Đồ thế Nam Bộ - tranh có thể là hình người hay gọi là hình nhân thế mạng, được đốt sau cúng vào những ngày đầu năm, dâng sao, giải hạnhạn... thể hiện tín ngưỡng trong một thời kì lịch sử
Tranh Hàng Trống - được làm chủ yếu ở 36 phố phường Hà Nội. Tranh phục vụ thị hiếu nghệ thuật của tầng lớp quý tộc Thăng Long gồm hai loại thanh thờ và Tết.
Tranh Kim Hoàng - Dòng tranh mới được kết hợp từ dòng tranh Đông Hồ và Hàng Trống thuộc Hoài Đức, Hà Nội. Nội dung in thường là tích truyện, con vật, sinh hoạt...
Tranh Đông Hồ - do dân làng Đông Hồ, Bắc Ninh sáng tạo ra, trước kia tranh chủ yếu phục vụ cho dịp Tết Nguyên Đán
Tranh vải của người Khmer
Tranh gói vải nổi tiếng của Nam Bộ, tranh nổi trên lụa, được dùng bông tạo hình sau đó dùng vải, gấm phủ lên tạo hình. Đề tài tranh chủ yếu là các nhân vật linh thiêng hay chân dung thờ cúng...
Tranh kinh Nam Bộ -Tranh phục vụ trang trí nội thất, tranh có mặt trong cung đình Huế từ thời Nguyễn
Triển lãm mở cửa hằng ngày tại Bảo tàng Hà Nội (đường Phạm Hùng, phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội).
Cập nhật ngày: 04/08/2016
Thực hiện Kế hoạch số 42/KH-BT ngày 4/3/2016, ngày18/8/2016 Bảo tàng Hà Nội phối hợp với Bảo tàng Gốm sứ Hà Nội tổ chức trưng bày chuyên đề “ 12 dòng tranh dân gian tiêu biểu Việt Nam”.
Triển lãm giới thiệu 12 dòng tranh dân gian Việt Nam như: Tranh Đông Hồ,Tranh Kim Hoàng, Tranh Hàng Trống, Tranh Thập vật,Tranh làng Sình,Tranh Đồ thế Nam Bộ,Tranh thờ miền núi,Tranh Gói vải,Tranh Thờ đồng bằng,Tranh vải.
Trong số những dòng tranh được giới thiệu còn có một số dòng tranh khá mới mẻ với công chúng nhất là vùng văn hóa Bắc Bộ hoặc đã từng phổ biến trong quá khứ nhưng nay đã mai một dần bởi thời gian. Một trong số đó là các dòng tranh: tranh gói vải (hay vải gói), tranh thập vật, tranh kính cung đình Huế.
Tranh gói vải Nam Bộ
Tranh vải gói do ông Trần Văn Huy sáng lập ra. Ban đầu chỉ là sáng kiến thay hình dán giấy bằng vải hoặc gấm trên những tấm chướng phúng viếng đám ma. Sau dần được nâng cấp thành một dòng tranh mới để phục vụ nhu cầu thị hiếu đa dạng, phổ biến nhất là tranh chân dung để thờ cúng, với nhiều giá trị mỹ thuật, kỹ thuật. Nét độc đáo nổi bật của Tranh gói vải là trên nền lụa, nhiều hình khối, chi tiết được nghệ nhân cuốn bằng vải, tạo nếp cho nổi hẳn lên, trông rất sinh động. Các hình nổi này kết hợp với nét vẽ tinh tế, bố cục chặt chẽ khiến tranh gói vải tựa như tranh 3D.
Nếu đặt giữa các dòng tranh dân gian khác sẽ rất dễ nhận ra tranh kính cung đình Huế là loại tranh rất đặc biệt. Tranh kính cung đình Huế là tranh kính được triều Nguyễn để lại, hiện nay tranh được trưng bày ở khá nhiều nơi không chỉ ở trong Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế, mà còn được bày biện ở các đền miếu và các di tích lịch sử khác. Tranh kính cung đình Huế có nét đặc trưng hơn tranh kính Nam Bộ, bởi cách tạo hình chỉn chu, tỉ mẩn, màu trong và không phải là màu nguyên bản. Tranh kính cung đình Huế động hơn, có chiều sâu của không gian và không mang nghĩa biểu trưng, vẽ chính diện như các dòng tranh kính khác.
Tranh kính cung đình Huế
Tranh Thập vật phổ biến tại các chùa ở đồng bằng Bắc Bộ, khoảng thời gian từ thời Lê – Trịnh, Nguyễn và cho tới thời Pháp thuộc là khoảng thời gian thịnh trị nhất của dòng tranh này. Đây là loại tranh dùng ván khắc gỗ in ra, thể hiện đời sống tâm linh phong phú của người Việt xưa. Tranh thập vật chỉ bị triệt bỏ và dần rơi vào quên lãng kể từ thập niên 60 của thế kỷ XX do quyết tâm bài trừ mê tín dị đoan của chính quyền. Trải qua chặng đường đầy biến động lúc thịnh lúc suy, tranh Thập vật vẫn chưa bị thất truyền. Cho đến nay, một số người làm công tác lịch sử văn hóa, nhất là các họa sĩ và các nhà nghiên cứu mỹ thuật dần dà nhận ra vẻ đẹp nghệ thuật và tình cảm tâm linh của tranh Thập vật. Tranh tuy đơn giản, chỉ khắc rồi in nét đen trên giấy dó hay giấy bản, mang về khấn và đốt cho người đã khuất ở thế giới bên kia. Nhưng xét ở góc độ chuyên môn tạo hình, tạo mảng, đường nét, khoảng để trống và thêm chữ cổ của tranh rất cô đọng, thực sự có nhiều giá trị về đồ họa tạo hình và để lại một số hữu ích cho các họa sĩ đồ họa hiện đại.
Tranh Thập vật
Ngoài ra, triển lãm còn kết hợp giới thiệu bộ sưu tập tranh dân gian của Bảo tàng Hà Nội như: Tranh và ván in tranh Hàng Trống,tranh thờ người Dao,tượng phật cổ…Đặc biệt trong ngày khai mạc triển lãm tranh Bảo tàng Hà Nội mời nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế, Nguyễn Đăng Giáp, Lê Đình Nghiên và họa sĩ trẻ Lê Hoàn tham gia trình diễn làm tranh dân gian phục vụ công chúng tham quan.
Bên lề triển lãm, Bảo tàng Hà Nội tổ chức dạy vẽ tranh, tô tranh dân gian cho khách tham quan, đặc biệt là các bạn học sinh, sinh viên, du khách nước ngoài nhằm giới thiệu và phát huy giá trị truyền thống của tranh dân gian Việt Nam.
Phòng Giáo dục, công chúng và truyền thông
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Khi sử dụng tiếng Việt, bạn cần viết tiếng Việt có dấu, ngôn từ dung dị mà lại không dung tục. Có thể đồng ý hay không đồng ý, nhưng hãy đưa chứng lí và cảm tưởng thực sự của bạn.
LƯU Ý: Blog đặt ở chế độ mở, không kiểm duyệt bình luận. Nếu nhỡ tay, cũng có thể tự xóa để viết lại. Nhưng những bình luận cảm tính, lạc đề, trái thuần phong mĩ tục, thì sẽ bị loại khỏi blog và ghi nhớ spam ở cuối trang.
Ghi chú (tháng 11/2016): Từ tháng 6 đến tháng 11/2016, hàng ngày có rất nhiều comment rác quảng cáo (bán hàng, rao vặt). Nên từ ngày 09/11/2016, có lúc blog sẽ đặt chế độ kiểm duyệt, để tự động loại bỏ rác.