Đi entry này, bởi hôm nay, bạn bè nhắc đến cụ Nguyễn Công Trứ. Và nhắc đến ngôi đền thờ, cùng khu tưởng niệm cụ, ở làng Ngoại Đê huyện Tiền Hải.
 |
| Xem thêm ở entry đã đi đợt trước, ở đây |
Bài của bác Lê Khả Sỹ đã đăng trên trang Trần Nhương từ năm 2011, tôi đã ngó qua một lúc nào đó. Nguyên bản câu đối do cụ Vũ Khiêu viết, bằng chữ Nôm, mà bác Sỹ chê ở dưới, hình như lúc đó được chính blog tôi đưa lên (để xem lại sau, biết đâu nhớ nhầm, và bác Sỹ lấy từ nguồn khác).
Nếu đúng là từ blog YH trước đây của tôi, thì chỉ là ảnh chụp thôi (tôi chụp).
Nhưng lúc ấy, chỉ là ảnh ở dạng không đầy đủ, do có can thiệp chút xíu của photoshop. Khi đăng lên, các ông bạn Nam Long và Bà Triệu Đi Cày có vào đọc. Và hình như hai người này đã trực tiếp đọc ra hai câu bằng tiếng Việt từ nguyên bản chữ Nôm trong ảnh. Bản đọc đó thì chỉ nằm ở phần comment, không lên chính văn.
Dưới đây là nguyên bài của bác Sỹ. Vì mới xem câu đối một cách gián tiếp (ngôn ngữ bây giờ thì là "mới chỉ hóng"), nên có thể thấy một số chỗ bác Sỹ phê bị trật !
Lê Khả Sỹ
Thứ năm ngày 10 tháng 11 năm 2011 12:07 PM
- Tài đã lớn, chí càng cao, muôn dặm mở đường nên phú quí,
- Kim như Sơn, Tiền tựa Hải, ngàn thu dựng miếu nhớ công ơn.
--------
Mở đầu bài viết, xin mạo muội có đôi câu đối:
Cụ Trứ trụ trời, tung bút giữa tình đời, chẳng chấp Vũ Khiêu tay “mẫn tẹp”
Ông Khiêu khoe chữ, múa rìu qua mặt thợ, không hay Công Trứ bậc tài hoa (!)
Sỹ tôi tình cờ mở trang Yahoo ! 360plus Blog Search đọc phải đôi câu đối của Gs Vũ Khiêu viết cho nhà thờ cụ Nguyễn Công Trứ mà buồn. Đôi câu đối ấy, với ai không quan tâm đến niêm luật thì có thể khen hay - nhất là tác giả được đứng vào hàng “cây đa cây đề” trong làng văn chương Việt Nam từ nửa cuối thế kỷ trước. Đọc qua thì nghe lên bổng xuống trầm, lại Việt ngữ pha Tàu ngữ có vẻ uyên thâm, nhưng thực chất là một đôi câu đối bị “cưỡng hôn” của hai thứ tiếng và “cưỡng hiếp” về niêm luật (!)
Tài đã lớn, chí càng cao … (vế A), Gs đem đối với Kim như Sơn, Tiền tựa Hải…(vế B) và nên phú quý (vế A) đem đối với nhớ công ơn (vế B) là ngôn ngữ Việt – Tàu hổ lốn, văn phạm ngữ pháp chắp vá lung tung, không theo niêm luật gì cả. Gs lại có sáng kiến lắp ghép để thành các địa danh Kim Sơn, Tiền Hải là những nơi Nguyễn Công Trứ có công hướng cho dân khai khẩn. Từ Tiền ở đây với nghĩa tiếng Việt là tiền bạc (ý muốn nói vàng chất cao như núi, tiền bạc nhiều như nước biển). Thôi thì cứ tạm chấp nhận là câu đối Hán + Nôm, nhưng không thể chấp nhận cụm từ Tài đã lớn đối với Kim như Sơn và chí càng cao đối với Tiền tựa Hải như Gs cấu trúc (lớn là tính từ, sơn là danh từ ; cao là tính từ, hải là danh từ) !
Lại nữa, Chẳng lẽ Đại nhân Nguyễn Công Trứ mà chỉ được dân dựng cái miếu thờ hay sao ? Gs Vũ Khiêu có biết cái miếu kém xa so với ngôi đền về quy mô và sự tôn nghiêm sang trọng mà chính Gs đang đến đó viết câu đối và nhiều ngôi đền được lập nên qua bao đời đang thờ Nguyễn Công Trứ trên đất nước này không ? Hàm thì “giáo sư” mà chữ lại nghèo thế ? Không thể tìm ra một từ ngữ khác, hoặc cần thì phải chỉnh sửa cả đoạn hay cụm từ để khỏi dùng từ miếu hay sao ?
Tôi đọc câu đối của Gs Vũ Khiêu viết cho nhà thờ Nguyễn Công Trứ, thầm nghĩ: Với cụ Nguyễn thì đúng như câu nói dân gian “Theo nghề nào chết nghiệp ấy”. Cụ có tiếng giỏi chữ nghĩa thì nay hậu thế lấy “chữ nghĩa” để làm cho cụ buồn. Với ông Đặng (Đặng Vũ Khiêu), cũng đúng như lời khuyên của dân gian: “Đã kém mắt đừng cắt rau”. Nghĩ cho cùng, vì kém mắt mà cắt vào tay thì dùng lá thuốc đắp vào sẽ khỏi, còn kém tinh thông mà viết lách bậy bạ thì để tiếng…đời đời, cần tâm niệm câu khôn văn tế, dại văn bia mà gác bút, đừng dễ dãi tuỳ tiện viết văn bia câu đối !
Tôi đã từng nêu lên những khiếm khuyết trong CHÚC VĂN GIỖ TỔ HÙNG VƯƠNG NĂM 2000 của Gs Vũ Khiêu cả về niêm luật, luận cứ và nội dung tư tưởng ; tiếp sau đó không lâu, lại ngao ngán nỗi với cái bài thơ “Đường luật” của Gs viết cho đài Tiếng nói Việt Nam mời họa nhân dịp Tết. Chủ đề của bài thơ là ca ngợi Hà Nội đổi mới, trong đó có câu Rỡ ràng Hà Nội buổi trung hưng. Theo niêm luật, từ thứ sáu ở câu này phải là thanh bằng, nên Gs để trung hưng. Khổ nỗi, trung hưng chỉ có nghĩa sụp đổ rồi dựng dậy, nó phản chủ đề hoàn toàn. Nếu để chấn hưng (chấn chỉnh lại cho tốt hơn) thì đúng với chủ đề và văn cảnh, nhưng chấn là thanh trắc, thất niêm – cái mà người đọc dễ nhìn thấy, nên Gs “úm ba la” cho xong chuyện, chứ “cây đa cây đề” chẳng lẽ không hiểu nghĩa của trung hưng khác nhau với chấn hưng thế nào ! Tôi nói khôi hài rằng: Giá như không phải là Anh hùng lao động Gs Vũ Khiêu mang hàm Thứ trưởng, mà là cái anh nào đó có “tiền án Nhân văn Giai phẩm” thì khối người vác gậy đến nhà, bởi từ năm 1945 đến thời điểm ấy, Hà Nội chưa bị sụp đổ rồi dựng dậy. Ý bài thơ muốn tả cảnh tốt đẹp, nhưng thể hiện lại chèn vào ý xỏ lá bằng cách “chơi chữ” tưởng không ai biết (!)
Nhân câu đối hổ lốn buồn cười, Sỹ tôi hơi dài dòng chút, xin được bạn đọc thứ lỗi !
12-11-2011
http://trannhuong.com/tin-tuc-10809/ve-cau-doi-cua-gs-vu-khieu-viet-cho-nha-tho-nguyen-cong-tru.vhtm
---
Chép các comment ở dưới lên (chép ngày 12/9/2019)
"
"
---
Chép các comment ở dưới lên (chép ngày 12/9/2019)
"
6 nhận xét:
"
Tôi có chút thắc mắc: đồng ý là ở làng quê, thường thấy cái miếu, thì nhỏ hơn cái đền.Nhưng có cái đền nào to bằng cái Văn Miếu ở Hà Nội hay không nhỉ?
Với lại "trung hưng" chỉ có một nghĩa "là sụp đổ rồi dựng dậy" thôi sao? "Phục hưng" thì sao?
Chữ "Trung Hưng" cụ Vũ Khiêu dùng không có gì sai cả. Ý cụ muốn nói đến Đổi Mới, nhưng cụ gắn thêm chiều lịch sử (Hà Nội đã trung hưng không biết bao lần rồi), nên chọn dùng từ đó. Ông Khả Sỹ đã vội phán lung tung.
Về "đền" với "miếu", thì ông Khả Sỹ cũng chập choạng nốt.
Nhưng cụ Vũ Khiêu sao không viết Tài lớn, Chí cao, rồi Kim Sơn, Tiền Hải nhỉ mà lại thêm mấy chữ "đã, càng, như, tựa" vào cho rắc rối. Nếu viết Kim Sơn, Tiền Hải thì rõ nghĩa là (nhân dân xứ) Kim Sơn, Tiền Hải ... ghi nghớ công ơn người mở cõi, chứ viết như cụ Vũ thành ra vàng và tiền nó nhớ công ơn cụ Nguyễn Công Trứ à? Mạo muội! (Lưu ý là huyện Kim Sơn thì không có núi)
Một lần bác Lý nói về Ninh Bình rồi, vậy, tôi đoán tạm là bác vốn ở "quanh quẩn" đâu đó khu Kim Sơn. Và từ ngày nhỏ đã nghe danh cụ Doanh điền sứ Trứ rồi. Phỏng vậy chăng ?
Bác Lý bắt đầu mường tượng ra tại sao cụ Khiêu lại cứ nhấn vào tiền và bạc như vậy, là sắp ra vấn đề cốt tử rồi đó.
Nhưng lúc ấy, chỉ là ảnh ở dạng không đầy đủ, do có can thiệp chút xíu của photoshop. Khi đăng lên, các ông bạn Nam Long và Bà Triệu Đi Cày có vào đọc. Và hình như hai người này đã trực tiếp đọc ra hai câu bằng tiếng Việt từ nguyên bản chữ Nôm trong ảnh. Bản đọc đó thì chỉ nằm ở phần comment, không lên chính văn."
Bây giờ, thử tìm một chút, thì đúng là không thấy lại nguồn của đôi câu đối nữa. Hẳn là đã bay cùng với việc toàn bộ hệ thống YH bị đóng cửa. Và do nằm ở comment, nên bây giờ không thể thấy được nữa.
Chi tiết hơn và chính xác hơn, có lẽ phải cậy vào Mr. Khoằm mang công tìm cho chút xíu.