Thượng tuần tháng 4 năm 2024 - sakura mãn khai ở khu vực ga nhà quê Ikisan và xung quanh

Sakura lặng lẽ mãn khai vào tháng 4 của một năm covid-19, khi cả thị thành và thôn quê đều đóng cửa ở nhà không dám ra ngoài ngắm hoa, thì xem lại ở đây (tháng 4 năm 2020). Đó là nhà ga quê mùa Ikisan - nhà ga nằm trên tuyến đường sắt ven biển nối tỉnh tỉnh Fukuoka với tính Saga.

Bây giờ, vào thượng tuần tháng 4 năm 2024, cũng tại nhà ga Ikisan, thì tình hình sakura đang bung ra như thấy trong ảnh. Thấy rõ các thanh niên đang ở ga. Sự vận động không hối hả, nhưng cho ta cảm giác vui (xua tan nỗi buồn của thời kì nhà ga chìm đắm bởi covid-19). Người cầm máy, thì viết trên Fb rằng: làm nền cho sức trẻ của các thanh niên là cả trời sakura đang hãnh diện bung nở !

10 năm nhìn lại di tích Tổng Chúp và cuộc chiến 1979 ở mặt trận Cao Bằng (2014-2024)

Tháng 3 năm 2014, tôi du lãng đầu năm ở quê hương Cao Bằng, lúc ra thành Mục Mã ngày xưa (nay là thành phố Cao Bằng), lúc về bản, lúc lại ra biên giới,...

Lần ấy, vào một buổi sáng, tôi đi bộ vu vơ bên dòng sông Hiến để nghĩ lại về cảnh cũ người cũ chuyện cũ nhiều năm và thậm chí là nhiều thế kỉ trước đó ! Xa xôi thì là những câu chuyện tận thời 1593-1683 gắn với vương triều Mạc, mà gần thì là những năm tháng của thập niên 1990 - tôi bắt đầu làm điều tra điền dã dân tộc học ở Cao Bằng.

Rất ngẫu nhiên, lúc đi vơ vơ ấy, tôi lại có cơ hội vào thăm nhà cũ của ông Trại trưởng Trại Chăn nuôi Đức Chính - gắn với cái tên Tổng Chúp trong chiến tranh biên giới tháng 2 và tháng 3 năm 1979. 

Ngẫu nhiên gặp được người vợ góa của ông Trại trưởng ở cạnh dòng sông Hiến, chỉ sau mấy phút nói chuyện, bà đồng ý đưa tôi về nhà riêng của ông bà để hàn huyên. Bà kể lại chuyện Tổng Chúp năm 1979, cho tôi xem nhiều tư liệu liên quan.

Bây giờ, vào tháng 2 năm 2024, qua thông tin các nguồn khác nhau, đã biết Tổng Chúp có khu tưởng niệm các nạn nhân của thảm sát tháng 3 năm 1979.

Chúc mừng năm con Thỏ 2023, thư từ nông hộ Nhật Bản chuyên canh dưa chuột

Năm 2023 là năm con Thỏ với người Nhật Bản.

Năm 2023, theo lịch Nhật Bản, là năm Lệnh Hòa thứ 5 (về niên hiệu Lệnh Hòa, có thể đọc lại ở đây).

Quê hương đổi mới 2022 : các trường học chuyển sang tên gắn với danh nhân Ngô Quang Bích và Bùi Viện

Về quê hương Trình Phố, trên Giao Blog đã có một số bài tổng quan và chi tiết. Ví dụ, về tổng thể thì có thể đọc ở đây (năm 2016). Về chi tiết, liên quan đến danh nhân Bùi Viện thì đọc ở đây (năm 2018) và ở đây (năm 2017), về cha con danh nhân Ngô Quang Bích - Ngô Quang Đoan thì đọc ở đây (năm 2017) và ở đây (năm 2016).

Cập nhật về tình hình gần đây của Trình Phố, chẳng hạn nhân chuyến thăm của đương kim Tổng Bí thư mấy năm trước, thì đọc ở đây (năm 2018). Hoặc gần đây là tin về cụm công nghiệp An Ninh thì được điểm ở đây (năm 2021).

Ở tuổi lên mười, vào thập niên 1980, tôi đã viết những câu chuyện nhỏ gắn với bối cảnh làng quê và phố thị ở đêm trước Đổi Mới, thấy rõ là chính sách đi vùng kinh tế mới, đọc lại ở đây và ở đây.

Hồi năm 2013, tóm tắt về quê hương Trình Phố, tôi đã viết:

"Ngược qua con đê là làng Trần Độ, xuôi theo dòng sông đào ra phía biển là chạm vào đầu làng Hoàng Văn Thái, tới sát biển gặp Nguyễn Công Trứ với những sinh từ được dân chúng xây cất ngay lúc cụ còn sống. Giữa làng có thể uống nước giếng trước nhà Bùi Viện, đi bộ thêm vài bước chân là đã vào đến cửa nhà Ngô Quang Bích."

Ngày vui trên quê hương biên viễn : ngày 14/9/2022, làng rèn Phúc Sen và huyện Quảng Hòa

Sau những ngày "đình đốn mọi việc" bởi covid-19, thì tháng 9 này, ngày vui mới được diễn ra trên quê hương.

Đại khái là thông tin chính thức đã có từ cuối năm 2019, xem trên Giao Blog, ở đây.

Văn nghệ Thứ Bảy : bài ca lục bát thập niên 1920 về quê hương Thái Bình, Nam Định, Hưng Yên

Bẵng một cái, những bài ca này đã có tuổi 100 !

Dâu bể đổi thay trong cả một thế kỉ đã qua. Nhưng lời ca ấy vẫn thực sự giá trị !

Lần lượt như ở dưới.

Lễ tưởng niệm hôm nay ở ngôi chùa làng Nhật Bản còn kết hợp tưởng niệm sư Thích Nhật Hạnh

Hôm nay là Thứ Sáu ngày 11/3/2022. Nhiều nơi trên nước Nhật làm lễ tưởng niệm nạn nhân của thảm họa động đất sóng thần ngày 11/3/2011.

11 năm đã đi qua (11/3/2011 - 11/3/2022).

Ngày 11/3 của năm ngoái (2021), chính phủ Nhật Bản đã tổ chức lễ tưởng niệm cấp chính phủ lần thứ 10 và cũng là lần cuối cùng (xem ở đây). Có nghĩa là từ năm 2022 trở đi, chính phủ sẽ không tổ chức lễ tưởng niệm nữa, mà là do các đoàn thể nhân dân tự chủ tổ chức (theo nguyện vọng và cách thức phù hợp).

Năm nay, ngôi chùa làng có tổ chức lễ tưởng niệm như các năm trước. Đặc biệt, nhà chùa còn kết hợp với việc tưởng niệm thiền sư Thích Nhật Hạnh, vì nhà chùa biết ngày 13/3/2022 là nhằm ngày 49 (lễ tứ cửu) của thiền sư.

Anh Hotta - nhà thực nghiệm ở thị trấn - vừa trở thành Chủ tịch Hội đồng Dân biểu Thành phố

Anh Hotta (đọc là Hột-ta) là trưởng một tiệm đồ điện tử ở thị trấn ngày xưa, nơi mà tôi làm điều tra điền dã dài hạn ở vùng nông thôn Nhật Bản. Đấy là những năm đầu thế kỉ XXI.

Đọc về anh Hotto ở lần ứng cử và trúng cử năm 2018 tại đây. 4 năm đã vèo qua.

Tết trong trang phục nữ truyền thống của người Nùng An (ghi chép Tết Nhâm Dần 2022)

Tết là dịp phụ nữ Nùng An chúng tôi được mặc trang phục truyền thống.

Từ sau năm 2012, nhờ có điện thoại thông mình, thì mạng xã hội lan tỏa khắp nơi, chị em Nùng An chúng tôi cũng hòa nhịp vào hơi thở của Facebook rồi zalo (xem lại ở đây, tháng 3 năm 2016).

Chúng tôi tự cấu tứ nghệ thuật với nhau, tự chụp ảnh với nhau, và đưa lên mạng qua điện thoại thông minh. Mà là từ khắp các nơi, nào Cao Bằng, nào Tuyên Quang, nào Hà Giang, nào Đắc Lắc,...

Làng Trình Phố trong đương đại : Cụm Công nghiệp An Ninh vừa khánh thành (tháng 10 năm 2021)

Quê hương của hai cha con danh nhân chống Pháp là Ngô Quang Bích - Ngô Quang Đoan (đọc lại ở đây và ở đây).

Cũng là quê hương của danh nhân Bùi Viện (đọc lại ở đây).

Quê hương ấy vừa khánh thành Cụm Công nghiệp An Ninh. 

Tên xưa là Trình Phố. Tên nay là An Ninh.

Văn nghệ Thứ Bảy : nhìn về hòn đảo nhỏ hoang vu ở bên cạnh quốc lộ 202 nối tỉnh Fukuoka và tỉnh Saga

Nhiều năm tháng tuổi trẻ tôi đã ở vùng giáp ranh giữa hai tỉnh Fukuoka và tỉnh Saga ở miền Tây Nhật Bản. Đó là làng Ikisan với nhà ga quê mùa Ikisan, đọc lại ở đây (đã đăng vào tháng 4 năm 2020). 

Từ ga Ikisan thì xuôi xuống ga Fukae (đọc ở đây), rồi cứ thế mà đi sang Saga. Đó là chiều xuôi từ Fukuoka đi Saga, rồi có thể tới Nagasaki. Còn ở chiều ngược lại, từ ga Ikisan đi ra ga Maebaru, lại đi thêm một ít nữa là tới thành phố Fukuoka.

Đó là tuyến đường sắt. 

Còn đường bộ, thì có tuyến quốc lộ mang số 202, đã giới thiệu nhanh ở đây.

Có những mùa đông lạnh giá, nước đóng băng (như thấy ở đây). Có những mùa mận chín ở trong vườn. Có những mùa ăn măng trong rừng ở trước nhà.

Nhớ về những bến đò ngang hay bến phà trên quê hương

Bây giờ, nhiều cây cầu hiện đại được xây dựng để nối hai bờ của các dòng sông lớn nhỏ, đưa đến sự thuận tiện vượt bậc cho cuộc sống của cư dân các địa phương. Thế nhưng, vẫn còn rất nhiều những bến đò ngang hay những bến phà, ở cả sông Hồng hay sông Cửu Long cùng các chi lưu.

Tháng 9 năm 2021, nối hai bờ quê hương Nam Định - Thái Bình, vẫn còn bến phà Sa Cao và nhiều bến đò ngang. 

Đọc những cái tên ấy, tên bến và tên làng xã, người ở xa quê đều thấy lòng bồi hồi. Nhớ lắm, những bến đò và những bến phà của quê hương.

Văn nghệ Thứ Bảy : ngày Rằm tháng Bảy trên quê hương biên viễn

Rằm tháng Bảy ở miền quê biên viễn vào các năm trước, thì trên Giao Blog, có thể xem lại ở đây (năm 2014) hay ở đây.

Năm nay, các nhà vẫn khấp khởi chuẩn bị, nhưng trong tâm trạng chung là cảnh giác cao với dịch covid-19.

Cuộc điện thoại giữa cơn mưa, từ lễ mừng sinh nhật của già làng bản xa

Đang cơn mưa to ở thủ đô.

Lại có điện thoại. Nhưng không làm sao nghe được. Liếc nhanh đồng hồ thì biết khoảng 17h20. Dĩ nhiên là chập choạng tối, giữa một cơn mưa ào ào như bão.

Mở điện thoại, thì thấy số từ bản xa trên quê hương biên viễn. Giật thót, vì một cảm giác lo lắng ập đến: phải chăng có việc gì nên quê báo cho ?

Dịch bệnh và nhân loại từ góc nhìn văn hóa sử : Việc chủng đậu ở Nhật Bản năm 1790

Chủ đề về dịch bệnh và nhân loại từ góc nhìn văn hóa sử, thì tháng 9 năm 2020, tôi đã nói về trường hợp Việt Nam chống dịch Covid-19 (tính đến lúc đó). Xem lại ở đây. Bây giờ, tình hình của Việt Nam đã có nhiều thay đổi rồi. Chủ trương "5K" của thời điểm tháng 9/2020 đã được thay bằng "5K cộng vắc-xin", xem cụ thể ở đây.

Văn nghệ Thứ Bảy : quê nhà ở phên dậu phía Bắc hè 2021 qua ảnh của các học trò

Đầu tháng 7 năm 2021, giữa mùa dịch, học trò lên quê nhà mình. Rất ngầu, là đi xe máy thẳng từ Hà Nội lên.

Bây giờ quê nhà đã sát nhập cả huyện, rồi lại sát nhập cả xã. Một cái xã ngày trước tách ra làm 3 xã. Bây giờ, 2021, có 2 xã nhập lại với nhau, và mang tên xã mình. May quá, không thì mất tên xã nhà ! Mở ngoặc viết thêm: 1 cái xã còn lại thì lại sát nhập vào với xã khác !

Huyện cũng vậy. Vốn là một châu từ xửa xưa, rồi thành một huyện. Huyện ấy tách ra làm hai huyện. Rồi 2021, hai huyện lại nhập về làm một !

Học trò thực hiện những công việc tiếp nối mình, mà ở lĩnh vực mà mình chưa/không thực hiện được. Đó là một niềm vui nho nhỏ trong mùa hè này.

Bây giờ là ảnh quê nhà, đang chớm vụ cấy. Khu vực ấy từ xa xưa chỉ cấy được 1 vụ lúa một năm. Bây giờ mùa hè mới cấy, và đến cuối thu thì sẽ gặt.

Quê hương Sơn Nam Hạ : "chợ Viềng" đâu chỉ có ở Phủ Giày (Vụ Bản)

Chúng tôi dự kiến đi Sơn Nam Hạ vào tháng 5 hoặc tháng 6, nhưng bây giờ thì đành phải đẩy lùi thời gian xuống, vì dịch covid-19 vẫn đang hoành hoành.

Lúc ở Huế hồi cuối tháng 4 (xem lại ở đây) thì tính là cuối tháng 5 có thể ok. Rồi lại hoãn xuống cuối tháng 6. Nhưng bây giờ thì đành phải lùi tiếp, tới tháng 8 hay 9.

Lần này dự kiến chúng tôi đi cả vùng Nghĩa Hưng - Vụ Bản, rồi sẽ du lãng hai bên làng Keo (một bên Keo Thái Bình, một bên Keo Nam Định).

Nhân lúc chuẩn bị, thì ngồi xem tư liệu về chợ Viềng Vụ Bản, tức chợ Viềng Phủ Giày. Tư liệu cũ ghi là "Hội chợ Thánh" hay "Hội chợ Phủ".

Bây giờ, vẫn còn đang có nhiều ý kiến về nghĩa gốc của "Viềng".

Nhưng quê hương Sơn Nam Hạ yêu quí của chúng tôi thì đâu chỉ có một chợ Viềng Vụ Bản (chợ Viềng Vụ Bản thì xem ở đây trên Giao Blog). Thậm ra có nhiều chợ Viềng, tính sơ cũng phải 4 chợ cùng tên "chợ Viêng".

Quê hương Cao Bằng - một bài viết mà tôi đã công bố đúng 20 trước trên "Nghiên cứu Lịch sử"

Đó là năm 2001. Lúc bài in ra thì tôi đang ở Tokyo, sau ít tháng thì đọc được trong thư viện trường (trường tôi đặt dài hạn nhiều tạp chí của Việt Nam).

Lúc ấy, tức thời điểm các năm 1997-2001, xã Phúc Sen vẫn thuộc huyện Quảng Hòa. Sau đó, thì huyện Quảng Hòa tách ra làm hai thành "huyện Quảng Uyên" và "huyện Phục Hòa". Rồi bây giờ, sau 20 năm, thì hai huyện ấy lại nhập lại thành ra "huyện Quảng Hòa" như ngày xưa !

Hôm nay, ngẫu nhiên phát hiện là mới có bản PDF trên mạng (xem ở đây).

Hạ tuần tháng 3 ở nhà quê Fukuoka : sakura bung nở, đàn em ra trường

Hoa đào đã bắt đầu bung nở rồi kìa ! Rực rỡ và đầy sức mạnh nhường kia. Ở trước ngôi đền rìa biên thị trấn nhà quê. Ở trước ngôi chùa làng cổ kính với số tuổi tới gần một ngàn. Ở khắp nơi, trong thị trấn này, vào thời gian cuối tháng 3, sức xuân đang bật lên mạnh mẽ.

Sức sống của mùa xuân : hoa bút đất (tsukushi) nở trên tuyết trắng

Bút đất, tức là "bút mọc lên từ mặt đất", tôi tạm dịch từ tên Nhật Bản là "tsukushi" (つくし) của loài cây mà cũng là loài hoa ấy.

Chữ Hán của loài hoa ấy, quả thực, được viết là "thổ bút" (土筆). Nhìn vào chữ là nảy ra luôn nghĩa "bút đất" rồi.

Nhà cũ của tôi ngày xưa có rất nhiều bút đất. Cứ vào khoảng tháng 2 hay tháng 3 dương lịch thì trong vườn mọc lên rất nhiều, hoa bút đất rất ấn tượng. Cụ Tosu hàng xóm sẽ sang và đi hái hoa, gói vào trong những mảnh giấy báo. Lúc ấy, cụ đã U90 nhưng còn rất khỏe, hay đi tất chân tabi, đội mũ lá, tay áo thì dài và cẩn thận cài khuy ở chỗ cổ tay để đề phòng bọ muỗi trong lúc đi vào vườn.

Cụ Tosu đi kiếm bút đất để về làm thuốc. Cụ bảo với tôi là hoa ấy chế được ra thuốc chữa nhức răng, cả nhức xương cốt nữa.