Học giả Chu Hữu Quang vừa từ trần tại Bắc Kinh, thọ 112 tuổi

Đã viết nhanh về cụ ở một entry trước (xem lại ở đây), cũng đã sử dụng các nghiên cứu của cụ trong một bài viết gần đây (xem lại ở đây).

Cụ được học giới tôn xưng là "cha đẻ của phương án phiên âm tiếng Trung Quốc hiện đại".

Báo chí Trung Quốc mới đưa tin cụ từ trần, thọ 112 tuổi (1906-2017).





Dán các tin ở bên dưới.

Dán xong tư liệu 1 thì cũng đã thấy báo chí tiếng Việt đưa tin.



---

.

4. BBC Việt ngữ đưa tin

TQ: Cha đẻ hệ phiên âm 'Bính Âm' qua đời

• 14 tháng 1 2017

Chia sẻ

Bản quyền hình ảnhWANG ZHAO/GETTY

Image captionÔng Chu Hữu Quang qua đời ở Bắc Kinh hôm 14/01/2017 thọ 111 tuổi.

Nhà ngôn ngữ học Trung Quốc Chu Hữu Quang, người đã sáng tạo hệ thống phiên âm và chuyển đổi các kí tự Hán ngữ theo một hệ thống dùng bảng chữ cái La-tinh (hay còn gọi là Bính Âm), qua đời ở tuổi 111.

Ông Chu và một ủy ban của đảng Cộng sản đã dành ba năm để phát triển hệ thống Bính Âm trong những năm 1950.

Nó thay đổi cách thức mà Hán ngữ được dạy và giúp nâng cao tỷ lệ người biết chữ.

Ông Chu, người được sinh ra vào năm 1906 dưới thời nhà Thanh, sau này trở thành một nhà phê bình gay gắt các nhà cai trị cộng sản Trung Quốc.

Ông qua đời tại Bắc Kinh vào thứ Bảy, một ngày sau sinh nhật của ông, truyền thông Trung Quốc đưa tin.

Tôi hy vọng sống đủ thọ để còn thấy nhà chức trách thừa nhận việc đàn áp đẫm máu người biểu tình ủng hộ dân chủ ở Thiên An Môn năm 1989 là sai lầm

Ông Chu Hữu Quang

Khi còn trẻ, ông Chu đã sống ở Mỹ và làm nhân viên ngân hàng ở khu tài chính Phố Wall.

Ông trở lại Trung Quốc sau chiến thắng của cộng sản vào năm 1949 và đã được giao nhiệm vụ sáng chế một hệ thống chữ viết mới bằng cách sử dụng bảng chữ cái La-tinh.

'Đánh vật với chữ cái'

"Chúng tôi đã dành ba năm để phát triển Bính Âm. Những người chế diễu chúng tôi nói đùa rằng chúng tôi đã đánh vật thật lâu với chỉ có 26 con chữ cái," ông nói với BBC năm 2012.

Trước khi Bính Âm đã được phát triển, 85% người Trung Quốc không biết đọc, bây giờ hầu như tất cả đều có thể.

Bính Âm từ đó đã trở thành hệ thống thường được sử dụng nhất trên toàn cầu, mặc dù một số cộng đồng Trung Quốc - đặc biệt là ở Hồng Kông và Đài Loan - tiếp tục sử dụng các lựa chọn thay thế.

Nó cũng được sử dụng rộng rãi để gõ ký tự Hán ngữ trên máy tính và điện thoại thông minh, khiến một số người lo ngại rằng nó có thể sẽ thay thế ký tự Trung văn hoàn toàn.

Bản quyền hình ảnhWANG ZHAO/GETTY

Image captionĐa số các cuốn sách của ông Chu Hữu Quang hiện vẫn bị cấm ở Trung Quốc.

Thành tựu đã bảo vệ ông Chu khỏi một số cuộc đàn áp diễn ra dưới thời cựu lãnh đạo Mao Trạch Đông.

Tuy nhiên, ông vẫn bị đưa về nông thôn để cải tạo trong thời Cách mạng Văn hóa của Mao.

Trong những năm sau đó, ông trở thành một nhà chỉ trích mạnh mẽ chính quyền Trung Quốc và đã viết một số sách, hầu hết trong số đó đã bị cấm.

Trong một cuộc phỏng vấn năm 2011 với truyền thông quốc tế, ông nói ông 'hy vọng' ông sẽ 'sống đủ lâu' để chứng kiến các nhà chức trách Trung Quốc thừa nhận rằng việc đàn áp đẫm máu những người biểu tình ủng hộ dân chủ tại Quảng trường Thiên An Môn năm 1989 là 'một sai lầm'.

Ông cho biết những người dân bình thường không còn tin vào đảng Cộng sản, và phần lớn các trí thức Trung Quốc đã ủng hộ dân chủ.

http://www.bbc.com/vietnamese/world-38623260

3. Bác Nguyễn Hải Hoành có bài viết nhanh (đọc tên cụ là Châu Hữu Quang), từ Fb 

"

Hải Hoành Nguyễn

1時間前 · 

MỘT NHÀ TRÍ THỨC TRUNG QUỐC CÓ NHÂN CÁCH HOÀN MỸ

Châu Hữu Quang (周有光, Zhou Youguang) tên thật là Châu Diệu Bình (周耀平), sinh năm 1906 trong một gia đình khá giả nhưng trải qua ba lần khuynh gia bại sản: vào thời nhà Thanh, sau đó là trong Thế chiến lần thứ hai và cuối cùng là trong Cách mạng văn hóa. 

Tuy vậy khó khăn không ngăn cản nổi quyết tâm của ông theo đuổi việc học tập. Thập niên 1920 Châu học môn kinh tế tại trường đại học St. John, một cơ sở giáo dục tốt nhất Thượng Hải hồi ấy.

Sau đó ít lâu ông làm việc cho một ngân hàng Trung Quốc ở Mỹ, « Đó là nhà số 1 phố Wall – trung tâm của chủ nghĩa đế quốc » – ông mỉm cười kể lại khi trả lời phỏng vấn của đài BBC. Nụ cười luôn nở trên môi con người lạc quan này, cho dù cuộc đời ông đầy gian truân khổ ải. 

Năm 1949, nước CHND Trung Hoa ra đời. Châu Hữu Quang quyết định rời Mỹ về Trung Quốc để xây dựng đất nước. Ông được bổ nhiệm làm giáo sư kinh tế trường Đại học Phục Đán nổi tiếng ở Thượng Hải.

Năm 1955, Ủy ban Ghi âm Hán ngữ mời Châu Hữu Quang tham gia Ủy ban này và lên Bắc Kinh dự Hội nghị Cải cách chữ viết toàn quốc. Cho dù đã mấy lần từ chối tham gia với lý do không có kinh nghiệm trong lĩnh vực này, nhưng sau khi được một người bạn thân thuyết phục, cuối cùng Châu Hữu Quang đồng ý tham gia và đến dự hội nghị nói trên. May sao quyết định này đã tình cờ cứu ông thoát khỏi cuộc thanh trừng sắp sửa xảy ra.

Đây là đợt thanh trừng đầu tiên do Mao Trạch Đông phát động vào mấy năm sau đó, gọi là phong trào chống phái hữu ; rất nhiều nhà trí thức ở Mỹ về bị bắt giam trong phong trào này. Châu Hữu Quang nhớ lại : « Trong phong trào chống phái hữu, các giáo sư đại học ở Mỹ về đều bị đấu tố là phái hữu, có người tự tử. Ông bạn thân của tôi cũng vậy… Tôi may mắn thoát khỏi phong trào chống phái hữu ở Thượng Hải. » 

Chẳng những thoát khỏi tai họa bị đấu tố mà Châu Hữu Quang đã có cống hiến lớn cho sự phát triển Hán ngữ.

Trong lịch sử Trung Quốc đã có rất nhiều lần các học giả thử nghiệm chuyển đổi giữa chữ Hán với chữ cái La Mã, nhưng rốt cuộc chỉ có Phương án Ghi âm Hán ngữ do Châu Hữu Quang và các cộng sự của ông phát minh là thực sự được đa số người Trung Quốc chấp nhận sử dụng và được quốc tế công nhận.

Năm 1958, phương án ghi âm Hán ngữ này được Quốc hội Trung Quốc thông qua. Thời gian 1979-1982 Châu Hữu Quang tham gia Hội nghị Tổ chức Tiêu chuẩn quốc tế, lập thành tích khiến Tổ chức này bỏ phiếu thông qua phương án ghi âm Hán ngữ và Tiêu chuẩn quốc tế về viết chữ Hán (ISO7098) của Trung Quốc. Năm 2007 Châu Hữu Quang được tặng giải đặc biệt của giải thưởng Khoa học nhân văn-xã hội Ngô Ngọc Chương, một giải thưởng cấp cao về nghiên cứu triết học và khoa học xã hội có tính toàn quốc.

Trong Cách mạng văn hóa 1966-1976, Châu Hữu Quang bị chụp mũ « Phái quyền uy học thuật », phải lao động cải tạo tại nông thôn tỉnh Ninh Hạ xa xôi giáp Nội Mông Cổ. Trong thời gian đó cô con gái chưa đầy 6 tuổi của ông bị chết vì viêm ruột thừa mà không được kịp thời chạy chữa.

Nhớ lại quãng đời khổ nhục ấy ông chỉ nói : « Đó chỉ là sự lãng phí thời gian, tôi chẳng làm được những công việc khác. »

Chỉ vì tin rằng các nhà lãnh đạo đảng cộng sản sẽ đem lại dân chủ cho Trung Quốc mà Châu Hữu Quang từ Mỹ trở về tổ quốc làm việc đến năm 85 tuổi mới nghỉ hưu, sau đó vẫn kiên trì viết sách cho tới bây giờ. Ông hiến dâng cả đời mình cho đất nước, dân tộc. 

« Chúng tôi đều tin lời Chủ tịch Mao Trạch Đông, ông ấy nói phải làm dân chủ. Chúng tôi đâu có biết sau khi lên nắm chính quyền, ông ấy lại làm chuyên chế xấu xa nhất. » « Nhưng tôi không hối hận chuyện về nước. Hối hận để làm gì cơ ? » – ông già nở nụ cười nói thêm.

Châu Hữu Quang là một nhân vật đặc biệt nổi tiếng không những vì tài giỏi và có các cống hiến to lớn cho sự nghiệp cải cách ngôn ngữ Trung Quốc mà còn vì ông dám nói thẳng, nói thật lòng, không giả dối với chính mình, không sợ bị trù dập – điều mà rất ít trí thức Trung Quốc dám làm. 

Năm 2009, khi trả lời phỏng vấn của đài BBC, Châu Hữu Quang nói: Đảng CS nên rút ra khỏi vũ đài Trung Quốc, trong tương lai nước này tất phải rời bỏ chủ nghĩa cộng sản, “ngày nào chưa rời bỏ CNCS thì tiền đồ Trung Quốc chưa thể thoát khỏi đen tối”, nếu không thể hòa bình chuyển sang tự do dân chủ thì sẽ có bạo động cách mạng, “đó là chuyện sớm muộn [mà thôi]”.

Bình luận về phát biểu nói trên của Châu Hữu Quang, báo Thanh niên Trung Quốc cho rằng từ ngày cải cách mở cửa tới nay, dưới sự lãnh đạo của ĐCSTQ, nước này kiên trì đi con đường CNXH đặc sắc Trung Quốc, chủ trương các nước khác nhau nên căn cứ vào lịch sử, văn hóa và hiện thực tự thân mà phát triển, địa vị cầm quyền của ĐCSTQ được vững chắc lâu dài, điều đó cho thấy đảng này đã làm được việc trước sau như một đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết, dốc sức vào việc làm cho quốc gia phát triển và lớn mạnh, thuận theo trào lưu của thời đại, không ngừng tiến hành tự điều chỉnh, tự hoàn thiện và tự đổi mới.

Năm 2012, tạp chí Khai Phóng (Hong Kong) đăng bài “Học giả trăm tuổi Châu Hữu Quang bàn chính trị”, nói về sự đánh giá của Châu đối với Marx, Lenin, Yeltsin, Trần Độc Tú, Mao Trạch Đông, Hồ Cẩm Đào, Chu Dung Cơ, Dương Chấn Ninh, Tiền Vĩ Trường, Quý Tiễn Lâm, Hồ Thích. Ông chỉ hoàn toàn khẳng định Yeltsin, Chu Dung Cơ, Hồ Thích, còn lại đều hoàn toàn phủ định, riêng với Mao Trạch Đông lại càng toàn bộ phủ định, thậm chí gần như nguyền rủa.

Tuy có những phát biểu trái quan điểm chính thống nhưng Châu Hữu Quang vẫn được đánh giá cao.

Tại lễ mừng thọ ông 100 tuổi, Hiệu trưởng Đại học Phục Đán Vương Sinh Hồng nói : Châu Hữu Quang là biểu tượng tinh thần của vô số nhân sĩ Trung Quốc có chí khí trong 100 năm qua. 

Năm 2010, trang mạng của Bộ Giáo dục Trung Quốc giới thiệu Châu Hữu Quang là “Học giả ngôn ngữ văn tự lỗi lạc”, “có phẩm chất nhân cách hoàn mỹ”. 

Năm 2015 nhân dịp mừng thọ ông 110 tuổi, nhà thơ Thiệu Yến Tường nói “ Châu Hữu Quang là bậc trí giả, nhân giả và dũng giả hiếm có đời nay.” 

Cùng dịp đó, mạng china-review.com viết : Châu Hữu Quang có “tư tưởng tự do, nhân cách độc lập”, có suy nghĩ “Lịch sử tiến thoái, thất phu hữu trách” của nhà trí thức truyền thống Trung Quốc, và có lối sống yên lặng đạm bạc, thanh bần giản dị, có tư tưởng vô cùng phong phú. 

Năm 2015, mạng people.com.cn của Nhân dân Nhật báo (cơ quan ngôn luận của ĐCSTQ) nói Châu Hữu Quang là nhà trí thức Trung Quốc thông thoáng [nguyên văn thông đạt], lạc quan.

Những năm gần đây, biết mình không tránh khỏi cái chết, Châu Hữu Quang thường pha trò: "Thượng đế quá bận, Ngài quên tôi rồi!".

Ông sống lâu quá, vợ và con (1/2015, 80 tuổi) đều ra đi trước ông. Mới đầu ông tưởng rằng sẽ không chịu đựng nổi cái chết của vợ, người bạn đời từng chung sống 70 năm với ông. Nhưng rồi ông cũng vượt qua.

Cuối cùng Thượng đế cũng nhớ tới ông. Đêm đầu tiên sau sinh nhật lần thứ 112, ông đang trò chuyện với cô cháu gọi ông bằng cậu thì ngủ thiếp đi rồi không bao giờ tỉnh lại.

Báo TQ cho biết bí quyết sống lâu của Châu Hữu Quang là: Ít ăn thức ăn bổ và ít dùng thuốc bổ; sống có quy luật; già không lập di chúc, không mừng sinh nhật, không mừng Tết tất niên. Vợ chồng không chỉ yêu nhau mà phải kính trọng nhau ; ngày nào hai người cũng uống trà hoặc cà phê hai buổi sáng chiều, nâng chén nhìn nhau, động tác nhỏ này rất có tác dụng, làm cho cuộc đời thêm ý nghĩa. Mấy năm cuối đời ông chủ yếu uống nước dinh dưỡng và xúp trứng gà, người gày nhưng tỉnh táo, hàng ngày vẫn đọc báo. Ông từng nói người ta chết vì ăn nhiều chứ không vì ăn ít.

"
https://www.facebook.com/haihoanh.nguyen/posts/1405497472795192



2.

Cha đẻ của phiên âm chữ Trung Quốc qua đời sau sinh nhật

(VIETNAM+) 16/01/2017 13:52 GMT+7Bản in

Ông Chu Hữu Quang (trái) tại nhà riêng ở Bắc Kinh hồi năm 2015. (Nguồn: AFP/Getty Images)

Chu Hữu Quang, một nhà ngôn ngữ học được coi là cha đẻ của phiên âm chữ Hán, đã qua đời hôm 14/1, hưởng thọ 111 tuổi.

Theo CCTV, ông Chu Hữu Thanh sinh năm 1906 trong triều đại của vị hoàng đế cuối cùng ở Trung Quốc. Ông Chu qua đời tại nhà riêng ở Bắc Kinh một ngày sau khi kỷ niệm sinh nhật của mình.

Sau khi tốt nghiệp đại học, ông du học Nhật Bản. Năm 1935, ông Chu trở về Thượng Hải, giảng dạy tại Đại học Quang Hoa và làm thêm tại Ngân hàng Thượng Hải.

Trong 10 năm sau đó, ông làm việc tại nước ngoài trong các lĩnh vực kinh tế tài chính.

Năm 1949, ông trở về Trung Quốc, giảng dạy tại Đại học Phúc Đán và nghiên cứu hệ thống phiên âm chữ Hán.

Được thông qua vào năm 1958, phiên âm tiếng Hán gần như trở thành bộ tiêu chuẩn toàn cầu do sự đơn giản và tính thống nhất của nó và đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc xóa nạn mù chữ của Trung Quốc.

Trong thời đại của máy tính và điện thoại thông minh, phiên âm đã trở thành công cụ hữu dụng hơn bao giờ hết./.

http://www.vietnamplus.vn/cha-de-cua-phien-am-chu-trung-quoc-qua-doi-sau-sinh-nhat/425986.vnp




1.

汉语拼音之父周有光去世 享年112岁

2017-01-14 13:16:45　来源: 人民日报(北京)

人民日报记者跟周有光先生的家人核实，今日（ 1月14 日）凌晨 3 点半，周有光在北京去世，享年 112 岁。

【“汉语拼音之父”周有光去世，享年112岁】1月14日，我国著名语言学家、“汉语拼音之父”周有光去世，享年112岁。就在昨天，周有光先生刚刚过了112岁生日。周有光1906年出生，早年专攻经济，近50岁时“半路出家”，参与设计汉语拼音方案，被誉为“汉语拼音之父”。

另据澎湃新闻报道，1月14日，我国著名语言学家、“汉语拼音之父”周有光去世，享年112岁。对于这一消息，后浪出版公司和人民文学出版社予以确认。

周有光1906年出生，早年专攻经济，近50岁时“半路出家”，参与设计汉语拼音方案，被誉为“汉语拼音之父”。就在昨天，周有光先生刚刚过了112岁生日。

50岁之前，周有光是金融学家和经济学家，曾在复旦大学教经济学。50岁之后，他转而从事语言文字研究，进入中国文字改革委员会，主持制订了《汉语拼音正词法基本规则》，被人们尊称为“汉语拼音之父”。

图片拍摄于2014年1月9日，北京，周有光在家里。

“新中国成立后，要建设一个现代国家，可是85%的人都是文盲，所以文字改革委员会的工作很重要。”周有光曾在《丽娃记忆——华东师大口述实录》中回忆自己从经济学到语言学的“转变”，“我当时就说这个文字语言学我是业余搞的，我说我是外行，不行的。他们说这是个新的事情，大家都是外行。我就调过来了，和经济学没有关系了，完全搞语言文字学了。”

据中新网对中国社科院研究生院教授张森根的采访，周有光曾戏言自己50岁起由经济学教授改行从事语言文字学研究，“前者是半途而废，后者是半路出家，两个‘半’字合在一起，就是个圆圈，一个‘零’字。事实上，他在学术生涯中所获得的成功、成就和成绩，达到了近乎圆满的境界。”

1991年，周有光还将研究从拼音、文字等转移到对文化学、时代变化等问题的探索。张森根称，周有光迄今为止出版的40多本著作中，约有一大半是在退休之后完成的。“除了对汉语拼音的贡献，周老在创建现代汉字学、研究比较文字学以及研究中文信息处理和无编码输入法方面的学术成就都具有深远的影响”。

“中国语文现代化是周先生语文研究的核心，汉语拼音是其中的重要部分。”北京大学中文系教授苏培成曾在《周有光先生对中国语言现代化的贡献》一文中回忆自己读书时曾听周有光讲授“汉字改革”，并从汉语拼音研究、中国语文现代化研究、比较文字学研究、现代文化研究四个方面论述周有光对中国语言现代化的贡献，“周有光先生是学贯中西的大学者，是中国语文现代化理论的奠基人。”

http://news.163.com/17/0114/13/CAOASH560001899N.html

延伸 · 推荐

汉语拼音之父周有光去世 他一辈子活出别人几辈子